Chegara bojxona postlarida pulli navbatsiz o‘tish xizmati yo‘lga qo‘yiladi

Bunda alohida yo‘laklar tashkil etilib, pasport va bojxona nazorati jarayonlari tezlashtiriladi. Xizmatdan foydalanuvchilar BHMning 15 foizi miqdorida to‘lov to‘lashi kerak bo‘ladi. Bojxona qo‘mitasi matbuot kotibi Husan Tangriyevga ko‘ra, bu xizmat boshqa o‘tib-qaytuvchilarni kamsitish yoki ularning huquqlarini cheklashga daxl qilmaydi.

2025 yil 1 maydan boshlab chegara bojxona postlarida “Fast-track” navbatsiz o‘tish xizmati yo‘lga qo‘yilmoqda. Bu uchun BHMning 15 foizi (hozirda 56 ming so‘m) to‘lash kerak bo‘ladi.

Ushbu xizmat qanday ishlaydi, sun’iy tirbandliklarga olib kelmaydimi? Kun.uz’ning mazkur savollariga Bojxona qo‘mitasi matbuot kotibi Husan Tangriyev javob berdi.

“Bu xizmat nima beradi? Birinchi galda, bu ixtiyoriy tanlanadi. Hech qanday majburiylik yo‘q. Chunki xohlaymizmi-yo‘qmi, ayniqsa biznesda vaqt — bu pul. Masalan, ayrim tashqi iqtisodiy faoliyat ishtirokchilari, biznesmenlar yoki investorlar chegara bojxona postidan tezroq o‘tishga harakat qilishadi va bu tabiiy hol. Dunyo amaliyotida mana shu mexanizm ishlayapti. Alohida yo‘lak mavjud bo‘ladi. Bu boshqa o‘tib qaytadiganlarni kamsitish yoki ularning huquqlarini cheklashga daxl qilmaydi”, deydi Husan Tangriyev.

Bundan tashqari, tegishli nizomga ko‘ra, aqliy yoki jismoniy imkoniyati cheklanganlar ushbu xizmat uchun to‘lov qilmaydi. To‘lovlar mobil ilovalar orqali yoki o‘tkazish punktida mavjud tijorat banklari shoxobchasida amalga oshirilishi mumkin.

Husan Tangriyev Kun.uz muxbiri bilan suhbatda bojxona vakillari Singapurda bo‘lib turgani, u yerda bir qancha muammolarga yechim izlanayotgani haqida ham gapirdi.

“Masalan, transport xarajatlarini hisoblashda tadbirkorlar, tashqi iqtisodiy faoliyat ishtirokchilari tomonidan taqdim qilinayotgan ma’lumotlarga asoslanilardi. Endi transport xarajatlari, ya’ni bitta transport vositasi Yevropaga borgunga qadar transport xarajatlarini sun’iy intellekt yordamida hisoblash moduli ustida ish ketmoqda. Yoki tovarlarning shunchaki rentgen tasvirini yoki tovarlarga tegishli shartnomadagi ma’lumotlari va uning tashqi iqtisodiy faoliyat tovarlar nomenklaturasidagi kodini sun’iy intellekt yordamida avtomatik aniqlash ustida ham ishlar olib borilmoqda. Amaliyotda ko‘pincha tashqi iqtisodiy faoliyat tovarlari kodini aniqlash uchun tadbirkor ba’zi holatlarda markaziy bojxona laboratoriyasiga murojaat qilishiga to‘g‘ri kelar edi”, deya ta’kidlaydi qo‘mita matbuot kotibi.

Husan Tangriyevga ko‘ra, agar sun’iy intellekt yordamida tovarlarning kodini avtomatik aniqlash imkoniyati yo‘lga qo‘yilsa, tadbirkor vaqti va xarajati hamda deklaratsiyalar jarayonlari qisqarishiga olib keladi.

“Singapur tajribasida 80-90 foiz deklaratsiyalar hali tovar yetib kelmasdan avval bojxonaga taqdim qilinadi. Bizda ham bu amaliyot mavjud, lekin 80-90 foiz darajasiga yetmagan. Sun’iy intellektdan kutilayotgan eng katta natija bojxona rasmiylashtiruvi jarayonlarida inson omilini, ya’ni bojxona xodimi ishtirokini qisqartirishdir”, deydi u.

2024 yilda O‘zbekistonda 1 mlndan ortiq bojxona deklaratsiyalari rasmiylashtirilgan bo‘lsa, shundan 10 foizi inson omilisiz qilingan.