Sun’iy intellekt 2 ming yillik tarixiy o‘ramni virtual tarzda ochdi va o‘qidi
O‘ram vulqon kuli ostida kuyib ketgan va juda mo‘rt bo‘lib, qo‘lda ochish imkonsiz edi.

Foto: Vesuvius Challenge
Olimlar birinchi marta eramizning 79 yilidan beri Vezuviy vulqoni kuli ostida yotgan va kuyib ketgan tarixiy o‘ramda yashiringan matn muallifi va nomini aniqladi.
O‘ram Gerkulanom shahridagi villadan topilgan va Oksfordning Bodlian kutubxonasida saqlanayotgan edi. U sun’iy intellekt yordamida virtual tarzda ochildi. Matn epikurchi-faylasuf Filodimning «Illatlar va ularga qarshi fazilatlar to‘g‘risida»gi risolasi bo‘lib chiqdi.
Gerkulanom o‘ramlari vulqon kuli ostida kuyib ketgan va juda mo‘rt bo‘lib, qo‘lda ochish imkonsiz edi. O‘ramlarni an’anaviy usullar yordamida ochib bo‘lmadi, ammo zamonaviy texnologiyalar, jumladan, rentgen tomografiyasi va matnni mashina yordamida o‘rganish texnologiyasi uni shikastlamasdan «o‘qish» imkonini berdi.
Vesuvius Challenge loyihasi doirasida ishlab chiqilgan sun’iy intellekt o‘ramning 3D modelini yaratish uchun uglerod siyohining mikroskopik izlarini tahlil qildi. Kentukki universiteti olimlari tomonidan yaratilgan Volume Cartographer dasturi harflar va so‘zlarni aniqlashga yordam berdi.
Filodimning risolasi illatlardan saqlanish va ezgulik bilan yashash bo‘yicha falsafiy qo‘llanmadir. Tadqiqotchilar yangi texnologiyalar Gerkulanum kutubxonasidagi boshqa varaq va o‘ramlardagi matnlarni o‘qish imkonini berishiga umid qilmoqda.
Tavsiya etamiz
Yana yuzlab odam aldangan: Alfa va Baraka avtolizing sudidan reportaj
Jamiyat | 11:25 / 18.06.2025
Isroil eronliklar tuzumga qarshi isyon ko‘tarishiga umid qilmoqda. Buning ehtimoli bormi?
Jahon | 20:00 / 17.06.2025
Hozirda sirtqi ta’limda o‘qiyotganlar o‘qishini qay tartibda davom ettiradi?
O‘zbekiston | 11:14 / 17.06.2025
Qo‘rquv, shok va sarosima: Eronda nimalar bo‘lmoqda?
Jahon | 19:57 / 16.06.2025
So‘nggi yangiliklar
-
Eron Isroil razvedka markaziga zarbalar berdi. Isroil esa Arakdagi yadroviy reaktorni nishonga oldi
Jahon | 12:55
-
Alonso «Real»da durang bilan boshladi, «Siti» va «Yuve»da oson g‘alabalar. Kun o‘yinlari
Sport | 12:27
-
Qashqadaryoda kombayn ichiga tushib ketgan uch yoshli bola shifoxonaga yotqizildi
Jamiyat | 12:17
-
OAV: Tramp rejani ma’qullagan, lekin Eronga zarba berish bo‘yicha yakuniy qarorga kelmagan
Jahon | 12:12
Mavzuga oid

19:23 / 14.06.2025
«ChatGPTʼdan diniy savollarga javob olish joiz emas» – O‘zbekiston musulmonlari idorasi

00:07 / 10.06.2025
Britaniyada 400 mingdan ortiq davlat xizmatchisi sun’iy intellektdan foydalanishga o‘qitiladi

18:26 / 09.06.2025
Xitoydagi muhim imtihonlar paytida sun’iy intellekt ilovalari o‘chirib qo‘yildi

19:01 / 03.06.2025