Frontdagi vaziyat: Ukraina Rossiyaning Donbass bo‘ylab ichkarilashini to‘xtatishga erishdi

Ukraina qurolli kuchlari Donbass markazida Rossiya armiyasining hujumini to‘xtatishga muvaffaq bo‘ldi. Biroq, buning uchun katta to‘lov qilishga to‘g‘ri keldi: avgust oyida Ukraina qo‘mondonligi Rossiya qurolli kuchlarining Pokrovsk va Konstantinovka oralig‘ida yorib o‘tish joyiga («Dobropilya yorig‘i») boshqa yo‘nalishlardan katta kuchlarni olib kelib tashladi; natijada qo‘shimcha kuchlar olingan yo‘nalishlarda ukrainlar mudofaasi zaiflashgan. Xususan, Rossiya qo‘shinlari Shimoliy Don daryosining ikkala qirg‘og‘i bo‘ylab Slovyansk tomon harakatlanib, Ukraina qurolli kuchlari 2022 yil kuzidan beri muvaffaqiyatli mudofaa qilib kelayotgan Kreminsk o‘rmonlarini egallab oldi. Rossiyaning yana bir guruhi Dnipropetrovsk va Zaporijjya oblastlari chegarasi bo‘ylab g‘arbga deyarli to‘siqsiz harakatlanmoqda. Bundan tashqari, Zaporijjya janubida, Zaporijjya oblastining Orixiv shahri yaqinida hamda Xarkiv oblasti sharqidagi Kupyansk atrofida ham nisbatan kichikroq miqyosdagi inqirozlar yuzaga kelgan.

«Dobropilya yorig‘i»

Frontning Pokrovsk va Konstantinovka oralig‘idagi uchastkasida so‘nggi haftalarda ko‘p narsa oydinlashdi. Agar avgustda va sentabr boshida bu hududdan faqat bir necha video e’lon qilingan bo‘lsa (asosan Ukraina qurolli kuchlari mudofaasiga chuqur kirib borgan rossiyalik harbiylarga qarshi ukrainlarning qarshi hujumlari aks etgan kadrlar), endi geolokatsiyasi aniqlangan videolar orqali bu amaliyotning to‘liq xronologiyasini tuzish hamda front chizig‘ining hozirgi holatini baholash mumkin (buni amalga oshirish hali ham qiyin, chunki chinakamiga yaxlit chiziq shunchaki yo‘q).

Avgust oyi boshida Rossiyaning 51-armiyasi bo‘linmalari nisbatan kichik kuchlar bilan Ukraina mudofaasiga Zapovedne (sobiq Nikanorovka) hamda Vladimirovka o‘rtasidan 20 kilometr masofada chuqur kirib kelgandi va Dobropilya – Kramatorsk yo‘liga chiqqandi. Shuningdek, RF qurolli kuchlari harbiylarini Dobropilyaning shimoli-sharqiy chekkalarida uchratishgan.

Avgust o‘rtalarida Ukraina qurolli kuchlari Dobropilyaga turli yo‘nalishlardan (asosan Sumi oblastidan, shuningdek, Kupyansk, Chasiv Yar, Dnipropetrovsk oblasti sharqidan ham) zaxira kuchlarni olib keldi. Bu esa RF qurolli kuchlarini Dobropilya – Kramatorsk yo‘lidan uloqtirib tashlashga imkon berdi. Ammo RF qurolli kuchlarini ushbu yo‘nalishda egallagan barcha hududlardan siqib chiqarishga bo‘lgan urinishlar (Zapovedne, Novotoretskda rus qo‘shinlarining g‘arbiy qanotiga hamda sharqiy qanotda Pankovkaga zarbalar berish orqali) muvaffaqiyat keltirmadi.

RF qurolli kuchlari ham ushbu yo‘nalishga qo‘shimcha kuchlarni tortib kelgandi. Birinchidan, bungacha asosiy kuchlarini Dobropilya yo‘nalishida emas, Pokrovskdan shimoli-sharqda jamlagan 51-armiya (Rodinsk shahri hududida), yorib o‘tilgan hududga qo‘shimcha kuchlar yubordi. Ikkinchidan, bungacha Konstantinovkaga janubi-g‘arbdan hujum qilayotgan 20-motoo‘qchilar diviziyasining bir qismi g‘arbga – Novotoretsk atrofiga olib o‘tildi (Ukraina qurolli kuchlari bu yerda qarshi hujumga o‘tgandi). Nihoyat, sentabrda Dobropilyaga Sumi oblastidan Rossiya dengiz piyodalarining kamida to‘rtta brigadasi kuchlari olib kelindi.

Oktyabr oyi boshiga kelib, RF qurolli kuchlari ushbu yo‘nalishda vaziyatni barqarorlashtirishga erishdi: Ukraina tomonidan e’lon qilingan videoda RF qurolli kuchlari Zapovedniydan g‘arbdagi Dorojneda, shuningdek, shimolroqdagi Nove Shaxovoda turgani aks etgan. Biroq, ukrain manbalari Ukraina qurolli kuchlari yana qarshi hujum uyushtirgani hamda Dorojneni ham, Nove Shaxovoni ham qaytarib olganini ma’lum qilgan (bunga vizual tasdiq yo‘q; Ukraina qurolli kuchlari Zapovedneni ozod qilganiga ham). Sharqiy qanotda dengiz piyodalari brigadalari Shaxovo hamda Sofiyevkaga yaqinlashib kelgan. Bu qishloqlar ruslar qo‘liga o‘tadigan bo‘lsa, 51-armiya qanotlari xavfdan xoli bo‘ladi.

E’lon qilingan videoga ko‘ra, yorib o‘tilgan yo‘nalishning oldingi uchida Rossiya qo‘shini Kucherov Yar, Zolotoy Kolodez hamda Volniydagi pozitsiyalarni o‘zida saqlab qolmoqda.

Rossiya qo‘shinlari vaziyat to‘liq barqarorlashganidan keyin ham Dobropilya yoki Kramatorskka hujumni davom ettira olishi dargumon. Bunga logistika bilan bog‘liq qiyinchiliklar xalaqit bermoqda. RF qurolli kuchlari yo‘llar va yirik aholi punktlarini nazorat qilmayapti, bu ularga yaqin orqada xavfsiz kuch to‘plash va dronlar zarbalaridan yashirinish imkonini bermaydi.

Qisman Rossiya kuchlari uchun Shaxovo va Sofiyevkani bosib olish vaziyatni yaxshilashi mumkin edi, ammo Pokrovsk va/yoki Konstantinovkani ishg‘ol qilmasdan turib, Kramatorskkacha siljish dargumon.

Pokrovskning butun janubi «kulrang zona» bo‘lib qolmoqda. Rossiya harbiylari vayron bo‘lgan kvartallar bo‘ylab hatto markazgacha yetib boradi, ammo shaharda mustahkam o‘rnashib qololmaydi.

Toretsk va Chasiv Yar tomondan hujum qilayotgan RF qurolli kuchlari Konstantinovkaning janubi-g‘arbiy chekkasiga yetib keldi. Bundan tashqari, Rossiya mudofaa vazirligi ta’kidlashicha, Chasiv Yar shimolida Rossiya qo‘shinlari Ukraina qurolli kuchlari mudofaasiga chuqur kirib borgan va Konstantinovkani shimoldan deyarli qurshab olgan. Bunga vizual isbot yo‘q.

Shimoliy Don

Rossiya qo‘shinlari bir necha yillik janglardan so‘ng Shimoliy Don daryosining shimoliy qirg‘og‘idagi ulkan o‘rmon xo‘jaligi – Kremensk o‘rmonlarini egallab oldi. Bunga ikkita joydan yorib o‘tish evaziga erishildi: daryoning janubiy sohili bo‘ylab Belohorivkadan Serebryankaga va undan keyin Dronovkaga; va Shimoliy Donning shimoliy irmog‘i – Cherniy Jyerebets daryosi bo‘ylab – Torskoe orqali Yampilga. O‘rmondagi ukrain qo‘shinlari, katta ehtimol bilan, Dronovka orqali Shimoliy Donning qarama-qarshi qirg‘og‘iga chekingan.

Sentyabr oyi oxiriga kelib, Rossiya qurolli kuchlari Ukraina qurolli kuchlarini Torskoye bilan qo‘shni Zarechnoye posyolkasidan siqib chiqardi, shundan so‘ng ular Yampilga yorib o‘tib, posyolkaning bir qismini egallab oldi.

Shimoliy Donning narigi qirg‘og‘ida rus qo‘shinlari Dronovka va Seversk shahrining shimoliy chekkalariga yaqinlashdi. Bir vaqtning o‘zida Rossiya qurolli kuchlari Severskka sharq va janubdan katta hujum boshladi, u yerda Vemka qishlog‘ining bir qismini, shuningdek, Fedorovka va (qisman) Pereyezdnoye qishloqlarini egallab oldi.

Shimoliy Donga hujum Ukraina qurolli kuchlari Seversk (shahar pastlikda joylashgan; RF qurolli kuchlari sharq va shimoldagi balandliklarni egallagan) va daryoning shimoliy qirg‘og‘idagi yirik yo‘llar tuguni hisoblangan Liman shahrini boy berishi bilan yakunlanishi mumkin.

Liman allaqachon deyarli kesib qo‘yilgan: rus qo‘shinlari Liman shimoli-g‘arbidagi Sandrigolovo qishlog‘ini egallab, Liman – Izyum yo‘liga yaqinlashgan; Limanga ta’minot yetkazib berishning yagona yo‘li Raygorodka yaqinida (Slovyansk chekkasi) Shimoliy Donni kechib o‘tish bo‘lib qolmoqda. Shu bilan birga, statsionar temiryo‘l va avtomobil ko‘priklari vayron bo‘lgan, parom o‘tish joyi esa Rossiya aviatsiyasi zarbalari nishoniga aylangan. Shimoliy sohildagi qo‘shinlarning katta guruhiga ta’minot yetkazib turish qiyin bo‘ladi.

Ammo Ukraina qurolli kuchlari guruhining oldingi chiziqlari ortida daryo mavjudligi nafaqat salbiy, balki ijobiy jihatlarga ham ega: RF qurolli kuchlarini shimoliy sohil atrofida uzoq vaqt ushlab turish mumkin bo‘ladi, shuning uchun Liman taslim bo‘lgan taqdirda ham Slovyanskka bevosita tahdid yuzaga kelmaydi. Biroq, RF qurolli kuchlari Severskni bosib oladigan bo‘lsa, rus qo‘shinlari janubiy qirg‘oq bo‘ylab hujumni davom ettirish imkoniyatiga ega bo‘ladi.

Rossiyaning Limanga hujumi bu yo‘nalishda harakat qilayotgan Ukraina guruhining kuchlarini parchalab tashladi (3-armiya korpusi, ilgari – «Kremennaya» taktik guruhi). 3-shturm brigadasi va korpusning boshqa kuchlari Limanni himoya qilayotgan qo‘shinlardan uzilib qoldi. Ammo shunga qaramay, 3-shturm brigadasi shahar mudofaasiga yordam berishga harakat qilmoqda. Buning uchun ular Rossiya guruhining shimoliy qanotiga hujum qilmoqda. Ukraina qurolli kuchlari Redkodub qishlog‘ini ozod qilishga muvaffaq bo‘ldi, ammo 10 kilometr janubda Shandrigolovoga hujum qilayotgan dushman bo‘linmalari ortiga o‘ta olmadi.

Dnipropetrovsk oblasti

Rossiya qo‘shinlari nafaqat Dobropilya yaqinidagi yorib o‘tish uchastkasida, balki Pokrovskdan janubda – Dnipropetrovsk, Donetsk va Zaporijjya oblastlari chegaralari tutashgan joyda ham qo‘shimcha kuchga ega bo‘ldi. Bu yerda Rossiya qurolli kuchlari Volchya daryosi janubida Gulyaypole yo‘li (Zaporijjya oblastidagi mustahkamlangan shahar va yo‘llar tuguni) – Pokrovskoye qishlog‘i (Ukraina qurolli kuchlarining muhim logistika markazi) yo‘nalishida hujum qilmoqda. Volchya daryosining janubiy qirg‘og‘iga Rossiya qo‘mondonligi ilgari shimoliy sohilda harakat qilgan 90-tank diviziyasi («Tsentr» guruhi) qismlarini tashladi. «Vostok» guruhining bo‘shagan bo‘linmalari Gulaypole tomon harakatlanayotgan qo‘shinlarni kuchaytirdi.

Dobropilya hududiga bir nechta qo‘shilmalar jo‘natilgandan so‘ng Ukraina qurolli kuchlarining ushbu uchastkadagi mudofaasi «mobil» xarakter kasb etgan: Ukraina kuchlari mustahkam yaxlit front yaratish imkoniyatiga ega bo‘lmasa ham, Rossiya hujumini qarshi hujumlar bilan sekinlashtirishga harakat qilmoqda.

Ukraina qurolli kuchlari ba’zi aholi punktlarini vaqtincha ozod qilishga muvaffaq bo‘lgan esa-da, Rossiya qurolli kuchlari bir necha oy ichida turli uchastkalarida 12–17 kilometr masofada ilgariladi. Rossiya qo‘shinlari tomonidan bosib olingan Verbovoye qishlog‘i markazidan Gulyaypole – Pokrovskoye yo‘ligacha 10 kilometrga yaqin masofa qolgan. Ukraina manbalari ta’kidlashicha, ukrain harbiylari qarshi hujum natijasida Verbovoyeni qaytarib olgan, ammo buning vizual tasdig‘i yo‘q.

Bundan tashqari, ruslarning 90-tank diviziyasi qo‘shinlari Ivanovka yaqinida Volchyani kesib o‘tdi va endi Novopavlovkaga shimoliy yo‘nalishda hujum boshlash bilan tahdid qilmoqda, bu esa Ukraina qurolli kuchlarining Pokrovskdan g‘arbda mudofaalanayotgan bo‘linmalarini og‘ir vaziyatga solib qo‘yishi mumkin.

Zaporijjya oblasti

Zaporijjya oblastida Ukraina qurolli kuchlari mudofaasida sharqdan kelayotgan qo‘shinlar Gulaypolega tahdid solayotganidan tashqari muammolar ham bor.

Rossiya qurolli kuchlari Orixiv shahriga hujumni qayta boshladi (2023 yil yozida Ukrainaning qarshi hujumi paytida asosiy front orti bazasi bo‘lgan). Rossiya qo‘shinlari janubdan (Rabotine qishlog‘i xarobalari tomondan) va sharqdan (Kichik Tokmachka orqali) shaharga yaqinlashmoqda.

Rossiya qurolli kuchlari g‘arbda Dnipro bo‘ylab (aniqrog‘i, 2023 yilda to‘g‘on portlaganidan keyin mavjudligini yo‘qotgan Kaxovka suv omborining eski qirg‘og‘i bo‘ylab) bosimni kuchaytirmoqda. Rossiya qo‘shinlari dastlab Kamenskoye posyolkasini, so‘nggi bir oyda esa Stepnogorsk posyolkasi va Primorskoye qishlog‘ining janubiy qismlarini egalladi. Agar ular Primore shimolidagi Konke daryosi bo‘yiga chiqadigan bo‘lsa, Rossiyaning kichik kamikadze dronlari operatorlari Zaporijjya shahrining o‘ziga hujum qilish imkoniyatiga ega bo‘ladi.