Ishsizlik nafaqasi berishda yangi tartib, aholini ro‘yxatga olishning boshlanishi va “Kasb vaucheri” – 1 noyabrdan nimalar o‘zgaradi?

Kun.uz sayti o‘z an’anasiga muvofiq, 2025 yil 1 noyabrdan boshlab O‘zbekiston qonunchiligida ro‘y beradigan ayrim o‘zgarishlarni eslatib o‘tadi.

{Yii::t(}

O'tkazib yuborish 6s

O'tkazib yuborish

Ishsizlik nafaqasini to‘lash shartlari o‘zgaradi

1 noyabrdan boshlab, ishsizlik nafaqasini to‘lash shartlari o‘zgarmoqda. Bu haqda prezidentning “Mehnat munosabatlari va kasbga tayyorlash tizimini takomillashtirish hamda ish beruvchilarni rag‘batlantirishga oid qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi farmonida keltirib o‘tilgan.

Farmonga ko‘ra, 2025 yil 1 noyabrdan e’tiboran, ishsizlik nafaqasi faqat mehnat shartnomasi bekor qilingan shaxslarga to‘lanadi. Bunda:

• ishsizlik nafaqasi so‘nggi 5 yilda kamida 18 oy ishlagan shaxslarga mehnat shartnomasi bekor qilingandan so‘ng ular 6 oy ichida murojaat qilganda, ularning oxirgi 18 oylik o‘rtacha ish haqi hisobidan 3 oy davomida to‘lanadi;
• 1-oyda o‘rtacha oylik ish haqining 75 foizi, lekin mehnatga haq to‘lashning eng kam miqdorining 3 baravaridan oshmagan miqdorda to‘lanadi;
• 2– va 3– oylarda esa o‘rtacha oylik ish haqining 50 foizi, lekin mehnatga haq to‘lashning eng kam miqdorining 3 baravaridan oshmagan miqdorda to‘lanadi.

Ishsizlik nafaqasini takroran belgilashda dastlabki tayinlangan nafaqani olish muddati tugagandan so‘ng qo‘shimcha ravishda kamida 12 oylik ish staji talab etiladi.

Shuningdek, farmonga ko‘ra, 2025 yil 1 noyabrdan boshlab xo‘jalik yurituvchi sub’yektlar faqat quyidagi shaxslar uchun ish o‘rinlarining majburiy zaxirasini shakllantiradi:

• nogironligi bo‘lgan shaxslar;
• oilaviy (maishiy) zo‘ravonlikdan jabrlangan shaxslar;
• Kambag‘al oilalar reyestridagi oilalar a’zolari;
• muqobil joylashtirish shakllarida tarbiyalangan yetim shaxslar;
• ota-ona qaramog‘idan mahrum bo‘lgan shaxslar. 

Bunda majburiy zaxiralash xodimlarning umumiy sonining uch foizidan oshmasligi kerak. Majburiy zaxiralash xodimlar soni 100 nafardan ortiq bo‘lgan tashkilotlarga qo‘llanadi. Budjet tashkilotlari va davlat ulushi 50 foizdan ortiq bo‘lgan korxonalar uchun ushbu talab xodimlari soni 20 nafardan ortiq bo‘lgan tashkilotlarga qo‘llanadi va xodimlarning umumiy sonining 7 foizidan oshmasligi kerak. Shuningdek majburiy zaxiraga qo‘shimcha ravishda jazoni ijro etish muassasalaridan ozod etilgan shaxslar va odam savdosi qurboni bo‘lgan shaxslar ham kiradi.

Bundan tashqari, farmon bilan 2025 yil 1 noyabrdan e’tiboran, malakasini oshirish va kasbga qayta tayyorlanish istagidagi shaxslarga qo‘shimcha ta’lim olish uchun «Kasb vaucheri» berish tartibi joriy etilishi belgilangan. «Kasb vaucheri» ssuda ko‘rinishida beriladi. Shaxs o‘qishni tugatib sertifikat olgach, ishga joylashganidan so‘ng, 2 yil davomida ssudani Bandlikka ko‘maklashish davlat jamg‘armasiga qaytaradi.

Ayrim fuqarolar davlat xizmatlaridan navbatsiz foydalanadi

2025 yil 8 sentabrda davlat rahbarining “Davlat xizmatlarini ko‘rsatish tizimini takomillashtirish hamda sohada byurokratik tartibotlarni tubdan qisqartirishga doir qo‘shimcha chora-tadbirlar to‘g‘risida”gi farmoni qabul qilingandi.

Hujjatga asosan 2025 yil 1 noyabrdan boshlab jismoniy shaxslarning shaxsiy ma’lumotlari YaIDXPda ularning shaxsiy kabineti orqali real vaqt rejimida taqdim etiladi. Jismoniy shaxsning Yagona portaldagi shaxsga doir ma’lumotlari ularning qog‘oz shakliga tenglashtiriladi. Ushbu ma’lumotlar Yagona portalning mobil ilovasidan foydalangan holda ko‘rsatilganda davlat organlari va tashkilotlari tomonidan mazkur ma’lumotlarning qog‘oz shaklini talab qilish taqiqlanadi.

Farmonga ko‘ra, 2025 yil 1 noyabrdan boshlab:

• DXMga murojaat qilinganda pensionerlarga, homilador ayollarga va uch yoshga to‘lmagan bolasi bilan kelgan fuqaroga davlat xizmatlaridan navbatsiz foydalanish bo‘yicha imtiyoz beriladi;
• jismoniy shaxslarni Yagona identifikatsiya tizimida (OnelD) ro‘yxatdan o‘tkazishda muqobil tarzda shaxsni biometrik identifikatsiya qilish (Face ID) tartibi joriy etiladi;
• avtomototransport vositasi egasining ma’lumotlari o‘zgarganda eganing xohishiga ko‘ra avtomototransport vositasini davlat ro‘yxatidan o‘tkazish to‘g‘risidagi ariza FHDYo organi yoki DXM tomonidan kompozit tartibda ichki ishlar organlariga yuboriladi;
• davlat xizmatlari markazlariga YaIDXP orqali joriy etilgan barcha davlat xizmatlari bo‘yicha aholi va tadbirkorlik sub’yektlariga xizmat ko‘rsatish huquqi beriladi;
• YaIDXP, DXM va “Lisenziya” AT orqali kelgan arizalar asossiz rad etilganda davlat xizmati uchun undirilgan davlat bojlari, yig‘imlar va boshqa to‘lovlarning bir qismi vakolatli organlar tomonidan fuqarolarga qaytariladi.

Aholining ayrim toifalarini ro‘yxatga olish boshlanadi

1 noyabrdan aholining ayrim toifalarini ro‘yxatga olish tashkil etiladi. Bu haqda prezidentning 2025 yil 19 sentabrda qabul qilingan “O‘zbekiston Respublikasida aholi va qishloq xo‘jaligini ro‘yxatga olish tadbirini o‘tkazish to‘g‘risida”gi farmonida keltirib o‘tilgan.

Hujjat bilan Ijtimoiy himoya milliy agentligi, Mudofaa vazirligi, Favqulodda vaziyatlar vazirligi, Milliy gvardiya, Ichki ishlar vazirligi, Davlat xavfsizlik xizmati, Tashqi ishlar vazirligi, Sog‘liqni saqlash vazirligi va Din ishlari bo‘yicha qo‘mitaga 2025 yil 1 noyabrdan boshlab aholining ayrim toifalarini ro‘yxatga olish ishlarini tashkil etishni ta’minlash topshirilgan.

Ushbu toifalarga quyidagilar kiradi:

• «Saxovat» va «Muruvvat» uylarida yashovchi nogironlar va boquvchisi yo‘q qariyalar, Toshkent, Samarqand va Urganch shaharlaridagi bolalar mahallalarida yashaydigan yetim bolalar va ota-onasining qaramog‘idan mahrum bo‘lgan bolalar;
• chaqiruv asosida muddatli harbiy xizmatni o‘tayotgan harbiy xizmatchilar, kontrakt bo‘yicha harbiy xizmatga jalb etilgan harbiy xizmatchilar bo‘lgan va ularning yopiq hududlarda yashayotgan oila a’zosi bo‘lgan respondentlar, harbiy ta’lim muassasalari kursantlari;
• qamoqxonalar, qamoqda saqlash joylari, tergov hibsxonasi (izolyatorlar), axloq tuzatish muassasalarida saqlanayotgan shaxslar va harbiy ta’lim muassasalari kursantlari;
• tergov hibsxonasi (izolyatorlar), axloq tuzatish muassasalarida saqlanayotgan shaxslar va harbiy ta’lim muassasalari kursantlari;
• O‘zbekiston Respublikasining diplomatik vakolatxonalari va konsullik muassasalari, shuningdek, O‘zbekiston Respublikasining xalqaro tashkilotlar huzuridagi vakolatxonalari xodimlari bo‘lgan O‘zbekiston Respublikasi fuqarolari hamda ularning o‘zi bilan birga bo‘lgan oila a’zolari, shu jumladan, O‘zbekiston Respublikasi Tashqi ishlar vazirligi tomonidan xalqaro hukumatlararo tashkilotlardagi kvotalangan lavozimlarga yuborilgan fuqarolar;
• ruhiy-asab kasalliklari shifoxonalari, boshqa kasalliklar bo‘yicha davolash muassasalarida doimiy yashovchi fuqarolar;
• diniy muassasalarda (cherkovlar, masjidlar) yashaydigan yoki tahsil oladigan respondentlar.

Avtomobilga gazballon o‘rnatilganidan keyin texpasport almashtirilmaydi

1 noyabrdan boshlab avtomobilga gazballoni o‘rnatilganda texpasportni almashtirish shart bo‘lmaydi. Bu davlat rahbarining 2025 yil 16 sentabrdagi “Respublikaning hudud, soha va tarmoqlarida raqamli texnologiyalar joriy etilishini yanada jadallashtirish chora-tadbirlari to‘g‘risida”gi qarorida belgilab qo‘yilgan.

Hujjatda qayd etilishicha, 2025 yil 1 noyabrdan boshlab kiberxavfsizlik talablariga rioya etgan holda mobil aloqa operatorlari, tijorat banklari, to‘lov tashkilotlariga mobil ilovalar orqali Yagona interaktiv davlat xizmatlari portalidagi pulli elektron davlat xizmatlarini ko‘rsatish imkoniyati yaratiladi.

Shuningdek, hududlarda mahalla va manzillar bo‘yicha ma’lumotlarni yuritishda yagona yondashuvni yo‘lga qo‘yish maqsadida 1 noyabrdan boshlab Mahallalarning markazlashgan reyestri davlat organlari va tashkilotlarining «Raqamli hukumat» tizimi bilan integratsiyalashgan axborot tizimlari va resurslarida majburiy tarzda qo‘llanishi ta’minlanadi.

Bundan tashqari, qarorga ko‘ra 2025 yil 1 noyabrdan:

• davlat oliy ta’lim muassasalari talabalariga oylik ijara to‘lovining bir qismini qaytarish bo‘yicha Yagona portal orqali murojaat qilish imkoniyati yaratiladi;
• fermer va dehqon xo‘jaligi hamda tadbirkorlik sub’yektlariga suv taqsimlash bilan bog‘liq barcha ma’muriy tartib-taomillar «Suv hisobi» suv resurslarini boshqarish yagona tizimi orqali faqat elektron shaklda amalga oshiriladi;
• transport vositasiga gazballoni o‘rnatilganiga oid ma’lumotlarni elektron shaklda yuritish orqali transport vositasini ro‘yxatdan o‘tkazish guvohnomasini qayta rasmiylashtirish tartibi bekor qilinadi;
• «Raqamli startaplar» dasturi va (yoki) Markaziy bankning «tartibga solish qumdoni»da ishtirok etuvchi startap loyihalarga «Raqamli hukumat» tizimining Raqamli ma’lumotlar platformasidan axborot xavfsizligi talablari va belgilangan tartibga rioya qilgan holda bir yil muddatga qadar bepul foydalanish imkoniyati taqdim etiladi;
• O‘zbekiston Respublikasining xorijdagi diplomatik vakolatxonalari (konsullik muassasalari) orqali jismoniy shaxsning shaxsiy identifikatsiya raqamini olgan IT-park rezidentlarining xorijiy mutaxassislari uchun masofadan turib bank hisobvaraqlari hamda virtual bank kartalarini ochishga ruxsat beriladi.

Boshqa o‘zgarishlar

2025 yil 1 noyabrdan boshlab:

• sanitariya-epidemiologik xulosa rasmiylashtirish maqsadida davlat sanitariya nazorati organi tizimidagi akkreditatsiya qilingan laboratoriyalarda o‘tkaziladigan barcha sinovlar bayonnomalari elektron ko‘rinishda «E-akkreditatsiya» axborot tizimining «E-laboratoriya» moduli orqali rasmiylashtiriladi hamda ushbu organning rasmiy veb-saytida xulosasi rasmiylashtirilgan oziq-ovqat mahsulotlarining yagona onlayn reyestri yuritiladi;
• ma’muriy huquqbuzarlik to‘g‘risidagi ishlar bo‘yicha shartnoma asosida advokat so‘roviga ko‘ra sud-ekspertiza tashkilotlarida ekspertiza o‘tkazish tartibi joriy etiladi;
• korporativ nizolarni sudgacha hal qilish mexanizmlarini takomillashtirish, sudlardagi yuklamani kamaytirish maqsadida O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti huzuridagi Tadbirkorlikni qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha jamoatchilik kengashi tarkibida Korporativ etika bo‘yicha komissiya tashkil etiladi;
• umumiy ovqatlanish korxonalari va qishloq xo‘jaligi mahsulotlarini eksport qiluvchi korxonalar uchun belgilangan jismoniy shaxslardan qishloq xo‘jaligi mahsulotlari naqd pulga xarid qilinganda, ushbu tovarlar uchun kirim hujjatlarini elektron shaklda rasmiylashtirish tartibi barcha tadbirkorlik sub’yektlariga tatbiq etiladi;
• raqamli platformalar orqali masofaviy biometriya vositasi yordamida identifikatsiya qilish va mobil telefon raqamiga SMS-xabar yuborish yo‘li bilan yakka tartibdagi tadbirkorlar va o‘zini o‘zi band qilgan shaxslarni davlat ro‘yxatidan o‘tkazish imkoniyati yaratiladi;
• Qoraqalpog‘iston Respublikasi Vazirlar Kengashi, viloyatlar va Toshkent shahri hamda tuman (shahar) hokimliklari huzuridagi ozodlikdan mahrum etish joylaridan ozod qilingan shaxslarni reabilitatsiya qilish va ijtimoiy moslashtirish markazlari faoliyati tugatiladi;
• o‘rmon fondi yer maydonlari alohida muhofaza etiladi va ularning toifasini o‘zgartirish O‘zbekiston Respublikasi Prezidentining qaroriga muvofiq amalga oshiriladi;
• o‘tkazish punktlari orqali harakatlanayotgan yo‘lovchilarga qulaylik yaratish maqsadida yo‘lovchi bojxona deklaratsiyasining mobil ilovasi amaliyotga joriy etiladi.