Kiyev YeI sammiti haqida: RFning Ukrainani qulatishga qaratilgan hisob-kitobi barbod bo‘ldi

18–19 dekabr kunlari bo‘lib o‘tgan Yevropa Ittifoqi sammiti ishtirokchilari Ukraina uchun o‘ta muhim qaror qabul qildi: 2026–2027 yillarda Kiyevga 90 mlrd yevro miqdorida kreditlar berish. Aslida, bu mablag‘lar Ukraina uchun qaytarilmaydigan va foizsiz hisoblanadi — qarzni qoplash faqat Rossiya Ukrainaga tajovuzkor urush orqali yetkazilgan zararni qoplab berganidan keyingina amalga oshishi mumkin.

Rasmiy Kiyev Yevropa kengashining qarorini qutladi. Ukraina prezidenti Volodimir Zelenskiy YeI davlatlari rahbarlariga minnatdorchilik bildirdi: “Bu — jiddiy qo‘llab-quvvatlash bo‘lib, u haqiqatan ham bardoshliligimizni kuchaytiradi”, — dedi u qaror e’lon qilinganidan keyin darhol. Zelenskiy Rossiya aktivlari muzlatilgan holda qolishi va Ukraina yaqin yillar uchun moliyaviy xavfsizlik kafolati olgani muhimligini ta’kidladi.

Ukraina tashqi ishlar vaziri Andrey Sibixa YeI qarorini o‘z vaqtidagi va qat’iy qadam deb atadi: “Ukraina moliyaviy xavfsizlik kafolatini oldi. Rossiya kutganidek bo‘lmadi — Yevropaning Ukrainaga ko‘magi so‘nmaydi. Rossiya aktivlari muzlatilgan holda qoladi. Yevropa birdam va kuchli bo‘lib qolmoqda”, — deb yozdi u X ijtimoiy tarmog‘ida.

Ukraina moliya vaziri Sergey Marchenko YeI ajratgan mablag‘lar budjet va mudofaa ehtiyojlariga yo‘naltirilishini ma’lum qildi: “Reparatsion kredit bo‘yicha ish davom etishi muhim — uni amalga oshirish qo‘shimcha tayyorgarlikni talab qiladi. Yevropa hamkorlariga qat’iyat va Ukraina ehtiyojlarini tushungani uchun rahmat”, — deb yozdi Marchenko Facebook’da.

YeI sammitining Ukrainaga 90 mlrd yevro ajratish qarori strategik jasorat namunasi bo‘lmadi, ammo YeIning kelishish va murosaga kela olish qobiliyatini ko‘rsatdi, deb hisoblaydi “Yangi Yevropa” markazi direktori Sergey Solodkiy. “YeI ukrain tomoni qo‘llab-quvvatlagan ssenariyni — muzlatilgan Rossiya aktivlaridan reparatsion kredit berishni qabul qilmadi. Biroq u eng yomon ssenariydan ham qochdi: bu esa umuman hech qanday qaror qabul qilinmay qolishi bilan tugashi mumkin edi”, — deya tushuntirdi Solodkiy DW’ga bergan izohida.

Ekspert YeI qarorining strategik ahamiyatini ta’kidladi: Moskva G‘arb Ukrainaga yordamni to‘xtatadi, Ukraina kurashni davom ettira olmay qoladi va bu Rossiya g‘alabasiga olib keladi, deb hisoblagan. Biroq bu reja yo‘qqa chiqdi: Ukraina kelasi ikki yil uchun barqarorlikni ta’minlaydigan bazaviy mablag‘larni kafolatlab oldi. “Bu Putinning tez g‘alabaga iqtisodiy qulatish orqali, keyin esa Ukraina harbiy tanazzuli orqali erishish hisob-kitobini aniq ravishda yemirib tashlaydi”, — dedi ekspert. Shu bilan birga, Solodkiy Rossiya elitasi allaqachon “qo‘lini ishqalayotgani”ni tan oldi — chunki ular YeI ichidagi ayrim rahbarlarni qo‘rqitishga muvaffaq bo‘lgan.

Rossiyaning taktik muvaffaqiyati haqida Xalqaro Ukraina g‘alabasi markazi (ICUV) hamta’sischisi Yelena Galushka ham gapiradi: “Qattiqqo‘llar yutqazdi, lekin Kreml do‘stlari ham yutqazdi. Yakunda olganimiz — murosa”, — dedi u. Uning so‘zlariga ko‘ra, ijobiy yangilik shundaki: Ukraina 2026 yildan boshlab budjet ehtiyojlarini qoplash uchun juda zarur bo‘lgan mablag‘larni, shuningdek qurol ishlab chiqarish uchun resurslarni oladi. “Lekin baribir bu — g‘alaba uchun va jang maydonida tub burilishlar qilish uchun emas, faqat omon qolish uchun yetarli pul”, — deya qo‘shimcha qildi ekspert.

Uning fikricha, Rossiya Yevropa ustidan bosim o‘tkazish va qo‘rqitish amaliyotini sinab ko‘rib, ma’lum taktik natijalarga erishdi va buni keyin ham davom ettiradi. “Ular mamlakatlar rahbarlari va Euroclear kabi institutlar amaldorlarini qo‘rqitish ish berishini tushunib yetdi. Rossiyaliklar Yevropaning zaif nuqtasini topdi, yaqin vaqtda ular aynan o‘sha joyga ‘urishi’ni kutish kerak”, — deb ogohlantirdi Galushka.

Aynan Belgiya qarshiligi YeI yetakchilari nega Ukraina uchun reparatsion kredit bo‘yicha kelisha olmaganining asosiy sababi bo‘ldi— chunki unda Rossiya Markaziy bankining muzlatilgan 210 mlrd yevro mablag‘ining 180 mlrd yevrodan ortig‘i saqlanadigan Euroclear depozitariysi shu yurisdiksiyada ishlaydi. Belgiya bosh vaziri Bart De Vever Rossiyaning sud da’volaridan qo‘rqib, cheklanmagan moliyaviy kafolatlar talab qilgan.

Tahlilchi va investitsiya bankiri Sergey Fursa YeI Ukrainaga ikki yillik moliyalashtirishni ta’minlay olganini, ammo Rossiya va AQSh bosimiga berilgani orqali yo‘l qo‘yib bo‘lmaydigan zaiflikni namoyon etganini aytadi.

“YeI Ukraina uchun pul topdi, lekin ‘xiralik’ qoldi. Tashqi o‘yinchilar — Rossiya va AQSh ta’siri tufayli YeI o‘z manfaatlariga mos qaror qabul qila olmadi va ‘B reja’ni qo‘llashga majbur bo‘ldi: mablag‘ni YeIning o‘zi qarz olib jalb qilish. Rossiya puli muzlatilganligicha qoldi. Lekin YeI Rossiya yoki Donald Tramp bosimi ostida qaror qabul qila olmay qoladigan bunday zaiflikka yo‘l qo‘ymasligi kerak. Bu — YeIning o‘z o‘zi uchun chaqiriq. Va umid qilamizki, bu qo‘ng‘iroq Berlin, Parij va boshqa poytaxtlarda yaxshi eshitildi”, — deb yozdi Fursa Facebook’da.

Tahlilchi YeIning moliyaviy qarori urushning borishi uchun strategik ahamiyatga ega ekanini ham ta’kidladi: “Bu urush albatta ikki yil davom etadi, degani emas. Kamroq ham bo‘lishi mumkin, ko‘proq ham. Ammo Rossiyada endi Ukraina iqtisodiyoti bardosh bermaydi, degan illyuziya aniq qolmaydi”. Fursa fikricha, bu muayyan bosqichda Putinni haqiqiy muzokaralarga qo‘shimcha rag‘batlantirishi mumkin, chunki Ukrainaning iqtisodiy qulatilishiga oid hisob-kitob batamom barbod bo‘ldi.