“Markaziy Osiyo + Yaponiya” sammiti: Shavkat Mirziyoyev qator tashabbuslarni ilgari surdi

Tadbir Yaponiya bosh vaziri Sanae Takaichi raisligida o‘tdi. Sammitda Qozog‘iston prezidenti Qosim-Jo‘mart To‘qayev, Qirg‘iziston prezidenti Sadir Japarov, Tojikiston prezidenti Imomali Rahmon va Turkmaniston prezidenti Serdar Berdimuhamedov ham ishtirok etdi.

Kun tartibida Markaziy Osiyo davlatlari va Yaponiya o‘rtasida “yashil iqtisodiyot” va barqaror rivojlanish, o‘zaro bog‘liqlik va mintaqaviy hamkorlikni mustahkamlash, inson resurslarini rivojlantirish kabi ustuvor yo‘nalishlarda hamkorlikni kengaytirish masalalari muhokama qilindi.

Shavkat Mirziyoyev nutqida Yaponiya 20 yil muqaddam “Markaziy Osiyo plyus” muloqoti tashabbuskori bo‘lganini qayd etib, Buyuk ipak yo‘li davridan shakllangan savdo-madaniy aloqalar, o‘xshash an’ana va qadriyatlar o‘zaro hamkorlikni chuqurlashtirish uchun mustahkam asos ekanini ta’kidladi. Prezident Yaponiyaning mintaqaning ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyoti, infratuzilmasi, sanoat va energetika bazasini modernizatsiya qilish, fan-ta’lim hamda kadrlar salohiyatini mustahkamlashga qo‘shayotgan hissasini yuqori baholadi.

Davlat rahbari “Markaziy Osiyo + Yaponiya” formatida hamkorlikni rivojlantirish yuzasidan qator tashabbuslarni ilgari surdi. Xususan, sammitlarni davlat rahbarlari darajasida har ikki yilda bir marta o‘tkazish taklif qilinib, navbatdagi uchrashuvlardan birini O‘zbekistonda qabul qilishga tayyorlik bildirildi.

Shuningdek, O‘zbekiston “Markaziy Osiyo – Yaponiya 2040” hamkorlik strategiyasini ishlab chiqib, hujjatga mintaqa mamlakatlarining barqaror rivojlanishiga ko‘maklashish va ularni global iqtisodiy jarayonlarga chuqur integratsiya qilish bo‘yicha aniq dastur va loyihalarni kiritish tarafdori ekani aytildi. Yangi g‘oya va takliflarni ishlab chiqish maqsadida mamlakatlarning yetakchi tahlil tuzilmalari ishtirokida Ekspertlar forumini ta’sis etish muhimligi qayd etilib, uning ilk majlisini kelgusi yili Toshkentda o‘tkazish taklif etildi.

Iqtisodiy yo‘nalishda Yaponiya moliya institutlarining savdo-iqtisodiy va investitsiya loyihalarini qo‘llab-quvvatlashini kengaytirish qo‘llab-quvvatlanib, Markaziy Osiyoning infratuzilmasi va sanoatini rivojlantirish investitsiya jamg‘armasini ta’sis etish g‘oyasi ilgari surildi. Uning negizida “Sifatli infratuzilma” bo‘yicha dasturni yo‘lga qo‘yish, shuningdek, Yaponiya texnoparklarining Markaziy Osiyo tarmog‘ini — sanoat kooperatsiyasi, mahalliylashtirish va texnologiyalar transferi mintaqaviy platformasini ishga tushirish mumkinligi ta’kidlandi.

Raqamli transformatsiya iqtisodiy o‘sish va barqarorlikning hal qiluvchi omiliga aylanayotganini ta’kidlar ekan, prezident “Markaziy Osiyo – Yaponiya” raqamli habini — raqamli yechimlar, sun’iy intellekt, “buyumlar interneti”, kiberxavfsizlik va innovatsion iqtisodiyot sohalarida ko‘p tomonlama hamkorlik platformasini yaratish tashabbusini bildirdi.

Transport sohasida tezyurar poyezdlar va avtomobil yo‘llarini barpo etish, transport yo‘laklarini raqamlashtirish, aeroportlar va logistika markazlarini qurish loyihalariga Yaponiya investitsiyalari, texnologiyalari va ekspertlarini jalb etishdan manfaatdorlik bildirildi.

“Yashil” energetika doirasida kogeneratsiya texnologiyalarini joriy etish, yo‘qotishlarni qisqartirish, zararli gazlarni ushlab qolish bo‘yicha qo‘shma loyihalarni amalga oshirish muhimligi qayd etildi. Shuningdek, Toshkentda qayta tiklanadigan energetika sohasida mutaxassislarni tayyorlash bo‘yicha mintaqaviy markaz tashkil etish taklifi ilgari surildi.

Ekologiya yo‘nalishida Markaziy Osiyoda havo sifatini yaxshilash bo‘yicha qo‘shma dasturni ishga tushirish, iqlim o‘zgarishiga qarshi qo‘shma harakatlar dasturini qabul qilish hamda atrof-muhitni muhofaza qilish idoralari rahbarlarining yangi shakldagi uchrashuvlarini tashkil etish masalalari ham ko‘tarildi.

Seysmik xavfsizlik sohasida Yaponiya tajribasini hisobga olgan holda mintaqada seysmik barqarorlikni baholash va oshirish bo‘yicha qo‘shma dasturni ishga tushirish, Toshkentda yapon standartlari va protokollari asosida muhandislar, arxitektorlar hamda qutqaruv xizmatlari uchun mintaqaviy malaka oshirish markazini ochish taklif qilindi.

Madaniy-gumanitar hamkorlikni kengaytirish maqsadida kelgusi yili O‘zbekistonda “Markaziy Osiyo + Yaponiya” formatida ta’lim vazirlarining birinchi yig‘ilishi va mintaqadagi yetakchi universitetlar rektorlarining ilk forumini o‘tkazish, yoshlar hamjamiyatlari o‘rtasida uzoq muddatli aloqalarni shakllantirishga qaratilgan mintaqaviy tarmoq dasturini qabul qilish rejalari bildirildi.

Sammitda xalqaro siyosat va mintaqaviy xavfsizlik masalalari ham muhokama qilinib, Afg‘onistonni tinch, barqaror va bunyodkor rivojlanish sari yo‘naltirishga doir intilishlar yakdilligi qayd etildi. Afg‘on xalqini qo‘llab-quvvatlash bo‘yicha donor va sherik mamlakat sifatida Yaponiyaning izchil pozitsiyasi yuqori baholandi.

Tadbirda boshqa yetakchilar ham nutq so‘zladi. Sammit yakunida Tokio deklaratsiyasi qabul qilindi.