2023 йил ноодатий тарзда бошланди. Мамлакатимиз аҳолиси қишга хос бўлмаган кўплаб об-ҳаво ҳодисаларига дуч келишмоқда. Қаердадир камалак пайдо бўлди, баъзи жойларда эса ёмғир ёғди. Айрим ҳудудларда эса кучли совуқ ҳаво кузатилмоқда. Мутахассислар - 29 даражагача бўлган ғайритабиий совуқлар нимаси билан инсон саломатлиги учун хавфли эканлигини айтиб беришди.
-29 даражали совуқ ҳаво кимлар учун хавфли?
Ҳавонинг кескин совиб кетиши инсон организмида турли салбий ҳолатларни юзага келтиради:
- · кўчада узоқ вақт қолиш оқибатида музлаб қолиш:
- · гипертоникларда қон босимининг кескин ошиши:
- · бронхиал астмаси бор беморларда астматик хуружлар пайдо бўлиши.
Метеорологларнинг огоҳлантиришича, юрак-қон томир касалликлари билан оғриган одамлар кўпроқ эҳтиёт бўлишлари керак. Уларнинг танаси ташқи таъсирларга жуда сезгир. Айниқса яқинда юрак хуружи ва инсультга дучор бўлганлар хавф гуруҳининг олд қаторларини банд этишган.
Совуқ ҳавода танани қандай ҳимоялаш мумкин?
Тана ҳароратининг меъёрдан ортиқча пастга тушиши тана тизимларининг ишлаши ва ҳаётий фаолиятининг бузилишига ҳам таъсир кўрсатиши мумкин.
Шундай қилиб, агар тана ҳарорати 32 даражадан пастга тушса, нафас олиш ва юрак-қон томир тизимлари ишламай қолиши мумкин, 27 даража эса комага тушишга сабаб бўлиши мумкин. Шунинг учун қаттиқ совуқларда ички иссиқликни сақлаш жуда муҳимдир.
Хавф гуруҳига қуйидагилар киради: кексалар, кичик болалар, қон томир касалликлари билан оғриган одамлар. Терморегуляциянинг ўзига хос хусусиятлари туфайли уларнинг танасида қон айланиши тезроқ секинлашади ва иссиқлик алмашинуви бузилади. Бу одамлар, биринчи навбатда, паст ҳарорат таъсиридан ҳимояланган бўлиши керак.
Бундан ташқари, ҳароратнинг кескин пасайиши сурункали касалликларга чалинган одамларда касалликларнинг кучайишига олиб келиши мумкин. Шунингдек, қаттиқ совуқ терига салбий таъсир қилади ва совуқ урушига ҳам олиб келиши мумкин.
Кийинишнинг аҳамияти
Қаттиқ совуқда кийимлар нафақат иссиқ, балки функционал бўлиши ҳам муҳимдир, яъни улар ҳаракатларга тўсқинлик қилмаслиги ва тана яхши «нафас олиши» керак.
Оёқ кийим. Оёқлар қуруқ ҳолда сақланиши керак. Юпқа термал пайпоқ, иссиқ пайпоқ, этик – энг мақбул кўринишдир. Агар сиз узоқ йўлга чиқсангиз, ўзингиз билан қўшимча пайпоқ олишингиз мумкин.
Қўлқоп ва бош кийим. Инсон танаси бош орқали иссиқликнинг 70 фоизини йўқотади, шунинг учун сиз юмшоқ иссиқ бош кийими кийишингиз керак. Қўлқоплар ҳам шунга мос равишда танланади.
Озиқ-овқат ва ичимлик. Кийим сизга иссиқликни сақлашга имкон беради, лекин уни яратмайди. Шунинг учун совуқда иссиқ ичимликлар ва юқори калорияли овқатлар муҳим аҳамиятга эга. Агар ташқарида совуқ бўлса ва сиз пиёда ёки машинада бўлсангиз, иссиқ (лекин куйдирмайдиган) ичимликлар ва озиқ-овқат билан таъминланган термосни олиб юринг.
Қишда совқотмаслик учун шифокор оқсиллар (гўшт, товуқ, балиқ) ва ёғлар (сариёғ) каби маҳсулотлар истеъмолини 10 фоизга оширишни тавсия қилади, чунки калориялар энергия манбаи. Совуқда қанча кўп ҳаракат қилмоқчи бўлсангиз, озиқ-овқатнинг калория миқдори шунчалик юқори бўлиши керак. Уйдан чиқишдан олдин дарҳол тўйимли овқатланишингиз мумкин, шўрва ва иссиқ ўсимлик чойи ичиш ўринли бўлади.
Тўғри нафас олиш. Совуқда сиз бурнингиз билан нафас олишингиз керак. Агар бурнингиз битиб қолган бўлса, бунинг натижасида бурундан нафас олиш қийин бўлса, сиз юзингизни шарф билан ёпишингиз ва нафас олишингиз мумкин. Бироқ у тезда намланади ва барча бактерияларни тўплайди, шунинг учун бу вариант узоқ юриш учун мос эмас.
Юзни ҳимоя қилиш. Кўчага чиқишдан олдин, терининг қуриб қолмаслиги учун очиқ соҳаларга крем суртиш керак. Болалар ва катталар учун махсус кремлар мавжуд ва унинг таркибида сув мавжуд бўлмаслиги лозим.
Совуқда уйни иссиқ сақлашнинг оддий усуллари
Совуқ об-ҳаво шароитида уйдаги иссиқликни сақлаш учун оддий, аммо жуда самарали усуллар ёрдам беради. Иссиқлик уйни асосан том, деворлар, деразалар ва пол орқали тарк этади, шунинг учун деразалардаги ёриқларни пахта момиғи билан ёпиш ва қоғоз лента билан ёпиштириш орқали сиз ҳароратни 1-2 даражага оширишингиз мумкин. Кечаси деразаларни қалин пардалар билан тўсиб қўйсангиз, совуқ уйга кирмайди.
Батареялардан иссиқлик тарқалишини шунчаки декоратив панжара ва пардаларни олиб ташлаш орқали 10-12 фоизга ошириш мумкин, агар радиаторлар қора рангга бўялган бўлса, бу иссиқлик тарқалишини яна 5-10 фоизга оширади.
Мебелни тўғри жойлаштириш орқали ҳам хонадаги иссиқлик конвенциясини ошириш мумкин. Шунинг учун радиаторлар ва иситгичлар яқинига бирор жиҳоз жойлаштирмай, унинг атрофини очиб қўйиш кифоя. Шу тариқа ҳароратни яна 2-3 даражага ошириш мумкин. Бундан ташқари, полга иссиқ тўшама ёки қўшимча гилам тўшаш ҳам яхши самара беради.
