Кобалт бозори етакчилари: технологик бум қайси 10 давлатга боғлиқ?

Жаҳон кобалт ишлаб чиқариш ҳажмининг ўсиши тоза энергетикага ўтиш билан боғлиқ талаб ортишига мос равишда давом этмоқда. Кобалт жадал суръатлар билан замонавий жаҳон иқтисодиётининг асосий унсурларидан бирига айланди. У технологиялар асосидадир — электромобиллар ва смартфонлар учун аккумуляторлардан тортиб, қайта тикланувчи манбалардан олинадиган энергияни йирик миқёсда сақлаш тизимларигача.

Сўнгги маълумотлар Конго Демократик Республикаси (КДР) жаҳонда кобалт қазиб олиш бўйича мутлақ етакчиликни сақлаб қолаётганини кўрсатмоқда: ўтган йили у 220 минг тонна маҳсулот берди. Ҳеч бир бошқа давлат бу ҳажмга яқинлаша олмаяпти: Индонезия 28 минг тонна билан иккинчи ўринни эгалламоқда, Россия, Канада, Филиппин, Австралия, Куба, Папуа – Янги Гвинея, Туркия ва Мадагаскар каби мамлакатлар эса анча кичик ҳажмларни таъминламоқда.

Дунёда қазиб олинаётган кобалтнинг 70 фоиздан ортиғи КДР ҳиссасига тўғри келади. Шу билан бирга, сўнгги ўн йиллик мобайнида глобал талаб деярли икки баробарга ошди — асосан электромобиллар ишлаб чиқаришининг жадал ўсиши ҳисобидан.

Халқаро энергетика агентлиги ҳисоб-китобларига кўра, энергетик технологиялар учун кобалтга бўлган талаб 2030 йилга бориб 60 фоизгача ўсиши мумкин — бу электромобиллар ва энергияни сақлаш тизимларини жорий этиш суръатларига боғлиқ бўлади. Аккумулятор яратувчилари кобалт миқдори камроқ бўлган вариантларни излашда давом этаётганига қарамай, кобалт ҳали ҳам кўплаб замонавий аккумулятор технологияларида барқарорлик, хавфсизлик ва юқори самарадорликни таъминловчи ҳал қилувчи компонент бўлиб қолмоқда.

АҚШ ва Европа Иттифоқи томонидан ортган қизиқиш шу минтақаларнинг ягона давлатдан келадиган етказиб берувларга қарамликни камайтиришга қаратилган саъй-ҳаракатлари билан уйғун келмоқда. Шу орада, Хитой кобалтни қайта ишлаш соҳасида етакчи ролини сақлаб қолмоқда, бу эса стратегик мураккабликка яна бир қават қўшади.

Индонезиянинг жаҳон ишлаб чиқарувчилари орасида иккинчи ўринга чиқиши мамлакатнинг никел–кобалт секторига йўналтирилган улкан инвестициялар билан боғлиқ. Бу сектор тез суръатлар билан ривожланаётган аккумулятор саноатини қўллаб-қувватламоқда. Шу билан бирга Австралия, Канада ва Филиппин диверсификацияланган хомашё манбаларини қидираётган ишлаб чиқарувчилар учун ишончли етказиб берувчи сифатида ўзини намоён этишга интилмоқда.