“Yodli setka” shamollashni davolaydimi?

“Yodli setka” – bu teriga yod eritmasini panjara shaklida surtish amaliyoti. Odatda. u bo‘yin, ko‘krak, orqa qism, oyoq yoki tovon sohalariga qo‘llanadi. Aholi orasida bu usul “shamollashni davolaydi”, “isitmani tushiradi”, “immunitetni kuchaytiradi” degan qarashlar mavjud. Aslida yod teri orqali ma’lum darajada so‘riladi, ammo bu miqdor kasallikni davolashga yetarli bo‘lmaydi.

Yodli setka (povidone-iodine) aslida tashqi teriga qo‘llanadigan antiseptik vosita bo‘lib, asosan bakteriyalar va ba’zi boshqa mikroorganizmlarga qarshi ishlaydi. U teri infeksiyalarini oldini olish va davolashda keng qo‘llanadi: keciklar, chandiqlar, tirnalishlar, yallig‘langan teri, shuningdek, jarrohlik oldi yoki jarrohlikdan keyingi teri tayyorgarligida samarali hisoblanadi.

Yod moddasining antiseptik ta’siri esa bakteriyalarni yo‘q qilish yoki ularning ko‘payishini to‘xtatishga qaratilgan bo‘lib, terini himoya qiladi.

Manbalarda qayd etilishicha, yodli setka faqat tashqi hudud uchun mo‘ljallangan antiseptik, ya’ni u bakteriyalarni teri yuzasida yo‘q qiladi, ammo virusli shamollash yoki gripp kabi kasalliklarni bartaraf eta olmaydi. Yodni tananing istalgan qismiga surtish shamollashni to‘xtatmaydi. Aksincha, ayrim hollarda (me’yordan ortiq ishlatilganda) teri kuyishi, allergik reaksiyalarga olib kelishi mumkin. Ayniqsa, bolalar terisi juda nozik bo‘lgani uchun bunday muolajalardan o‘ta ehtiyotkorlik bilan foydalanish zarur.

Uni terining katta maydonlariga surkash yoki uzoq muddat qo‘llash tavsiya etilmaydi, bolalar, homilador va emizikli ayollarning ortiqcha foydalanishi qalqonsimon bez faoliyatiga salbiy ta’sir ko‘rsatishi mumkin. Chunki yod moddasining me’yordan ko‘p miqdori organizmda gormonlar muvozanatini buzadi. Shu sababli yodli setka faqat tashqi qo‘llanadigan antiseptik vosita sifatida ishlatiladi va uning virusli kasalliklarni oldini olish yoki davolash uchun samaradorligi ilmiy jihatdan isbotlanmagan.

Noto‘g‘ri qo‘llash oqibatlari

Ba’zi hollarda odamlar yodli setkani har kuni yoki kuniga bir necha marta surtishadi. Bu esa:

• teri kuyishi;
• to‘qimalarning yallig‘lanishi;
• allergik toshmalar;
• yod toksikoziga olib kelishi mumkin.

Yodli setkadan foydalanish tavsiya etiladigan vaziyatlar:

• Keciklar va chandiqlar: teri yuzasidagi kichik jarohatlarda mikroblarni yo‘q qilish va infeksiyaning oldini olish uchun;
• Tirnalishlar: mayda kesiqlarda bakterial infeksiyani kamaytirish maqsadida;
• Yallig‘langan teri: bakterial infeksiya xavfi bo‘lgan yallig‘langan joylarni tozalash va dezinfeksiya qilishda;
• Jarrohlik yoki tibbiy protseduralar oldidan: operatsiya yoki tibbiy muolaja avvalida terini antiseptik bilan tozalash orqali infeksiya xavfini kamaytirishda;
• Infeksiyaga moyil maydonlar: yaralar, ochiq teriga bakterial infeksiya tushishining oldini olish uchun.

Nima qilish kerak?

Uy sharoitida shamollash va grippning oldini olish uchun bir nechta samarali choralarni amalga oshirish mumkin. Avvalo, gigiyena qoidalariga rioya qilish muhim: qo‘lni tez-tez va sovun bilan yuvish, burun, ko‘z va og‘izga iflos qo‘l bilan tegmaslik, shaxsiy buyumlarni boshqalar bilan bo‘lishmaslik lozim.

Shuningdek, uy havosini toza va nam tutish tavsiya etiladi, xonani tez-tez shamollatish va havo quruqlashning oldini olish zarur.

Immunitetni mustahkamlash ham profilaktikada katta rol o‘ynaydi: meva va sabzavotlarga boy ratsion, C va D vitamini bilan organizmni to‘yintirish, yetarli uyqu, stressni kamaytirish va muntazam jismoniy faollik foydali hisoblanadi.

Izolyatsion muhit ham muhim: kasal odamlar bilan yaqin aloqani cheklash va yuzga iflos qo‘l bilan tegmaslik viruslarning yuqishini kamaytiradi.