Ўзбекистон Республикаси Мактабгача таълим вазири Агриппина Шин Kun.uz’га берган интервьюсида 2021 йилгача барча болалар мактаболди таълими билан қамраб олинишини таъкидлаб ўтди.
— Яна бир нарсани алоҳида қайд этиб кетмасам бўлмайди. Айни пайтда Тошкент шаҳри, Фарғона вилояти ва Қорақалпоғистон Республикасида нишона лойиҳа сифатида 6 ёшли болаларни ҳафтада 5 кун 3,5 соатдан бепул ўқитиш йўлга қўйилмоқда…
— Бу мактабга тайёрлаш учун бўлса керак?
— Ҳа. Кўпчилик ҳозир буни унчалик тушунмаяпти. Бу ўзи нега керак, деган фикрлар ҳам бўляпти. Айни пайтда 1-синфга қабул қилинган болаларнинг билим даражаси жуда фарқланади. Кимдир хусусий тайёрлов курсларига борган, кимдир қисқа гуруҳларга… Ҳаттоки болалар боғчасига бормаган болакай эса ўқишдан ортда қола бошлайди. Чунки болада мотивация йўқолади, бошқа тенгдошлари даражасига чиқишдан кўнгли совийди ва ўша паст даражада қолиб кетади. Аксинча, яхши тайёргарликка эга бўлган бола болалар боғчасига ҳам бормаган тенгдошлари ичига тушиб қолса, у бор билимини тўғри сарфлай олмасдан, пасайишга кетади.
Шу нуқтаи назардан, бир йиллик, бепул мактаболди таълими болаларимизнинг бир хил даражада билим олишлари имконини беради. Уларнинг барчаси 1-синфда таълим олишга бир хил чоғланган бўлади.
— Яъни, тизим бутун мамлакат бўйлаб қўлланилади?
— Албатта. 2021 йилга бориб 6 ёшдан 7 ёшгача бўлган болаларнинг 100 фоизи мажбурий таълим билан қамраб олинади. Сизнинг кўзингиздаги саволлардан уқиб оляпманки, боласи кун бўйича боғчада бўлишини истаган ота-оналар нима қилади, деган савол бор. Улар қўшимча тўлов эвазига боласининг кун бўйи боғчада бўлишига эришишади.
— Яна бир муаммоли масала ҳақида гаплашсак: Тошкент шаҳридаги ва вилоятлардаги боғчалар ўртасида катта фарқ бор. Айтайлик, қишки мавсумда иситиш масаласида. Электр ва газ таъминоти, деганларидек. Буларнинг барчаси маҳаллий ҳокимият органларининг гарданида, тушунамиз. Ёки вазирлик ҳам буни ҳал қилишда иштирок этяптими?
— Куз-қиш мавсумига тайёрлашда асосий функцияни маҳаллий ҳокимият органлари ўз зиммасига олади, албатта. Лекин вазирлик ҳам қараб ўтирмайди. Биз мониторинг юритамиз. Кузатамиз, назорат қиламиз. Чунки ҳукуматимиз томонидан донорлик ёрдамлари мунтазам ажратилиб турибди. Мавжуд инфратузилма чиндан ҳам ташвишланарли.
Президентнинг 3955-сонли қарорида бир нарсага алоҳида урғу берилган: унда биз уй-жой коммунал хўжалиги вазирлиги билан бирга ичимлик суви, иситиш, қишга тайёргарлик кўриш масалаларни муҳокама қилганмиз ва бу ишларнинг бир қисмини вазирлик ўз зиммасига олиши мумкин.
Чиройли бино турган бўлса-ю, у тўлақонли иситилмаса фойдали иш коэффициенти паст бўлади. Болаларнинг тўғри ва соғлом ривожланишлари учун барча шароитларни ҳозирлаш, жумладан совуқ фаслларда уларни иссиқ сақлаш учун ҳаракат қилишимиз керак.
Мактабгача таълимни ривожлантириш стратегияси ишлаб чиқилмоқда, у деярли тайёр бўлиб қолди. Биз узоқ муддатли — 5 йилга ва қисқа яқин бир йил учун ривожланиш концепцияси ҳам ишлаб чиқилган.
Масалан, 2019 йил учун мактабгача таълимни ривожлантиришнинг стратегик вектори биринчи навбатда таълим беришнинг сифатини оширишга қаратилади. Бу ерда биз биринчи навбатда материалларнинг методик, дидактик ишланмасига, мультимедияли контентни ишлаб чиқиш ва жорий этишга қаттиқ эътибор берамиз.
Россиянинг мактабгача таълим соҳасидаги етакчи олийгоҳларидан бири бўлган Санкт-Петербургдаги Герцен номидаги университет билан ҳамкорликни йўлга қўйдик. Биз ҳам бу соҳада илмий тадқиқот ишлари билан шуғулланамиз, мавжуд муаммоларни тадқиқ этиб, уни ечишнинг илмий йўлларини ахтарамиз.
— 2022 йилгача мактабгача таълим билан болалар 100 фоиз қамраб олинади, деб айта оласизми?
— 2022 йилгача 6-7 ёшлилар 100 фоиз қамраб олинади. Лекин мактабгача ёшдаги 2,5 миллиондан ортиқ болаларнинг барчасини 100 фоиз қамраб олиш учун яқин ўн йил вақт керак бўлади. Айни пайтда 2,5 миллион боланинг 920–940 минг нафари қамраб олинган. Аниқроғи, биз 2031 йилга бориб бу маррага эришишни мўлжаллаяпмиз. Агар ишларни тўғри ва сифатли йўлга қўя олсак, бу натижага эртароқ ҳам эришишимиз мумкин.
— Стратегиядаги қизиқарли жиҳатлар ҳақида ўртоқлаша оласизми?
— 2019 йилдаги мақсадларимиздан бири биз ўзимизнинг инновацион марказимизни ташкил этмоқчимиз. Бу педагогик устахона ва педагогик кадрларни тайёрлаш учун илмий лаборатория бўлади. Бу ерда мультимедияли контентлар ҳам тайёрланади.
Бизнинг қурилишга ҳам маълум бир талабларимиз ва эътирозларимиз бор. Шунинг учун бизнинг вазифамиз янги боғчаларнинг лойиҳаларини, қурилишини мониторинг қилишдан ҳам иборат бўлади. Ҳозир ҳамма ёқда боғчалар бир типли. Биз уларнинг барчаси такрорланмас, турли-туман ва ўзига хос бўлишини истаймиз. Ҳар бир боланинг хотирасида ўзининг жонажон боғчаси — болалигидаги эртакнамо қасри сақланиб қолиши керак.
Чунки болалик қайтиб келмайди, шунинг учун бу даврдан болаларимизнинг интеллектуал қобилиятларини ўстиришда энг кўп манфаатни «суғуриб» олишимиз керак. Чунки XXI асрнинг замонавий боласи Ўзбекистоннинг митти фуқаросидир, у ўзининг дунёсига эга. Катталардан фарқли ўлароқ, бу жажжи болакай аллақачон шаклланиб бўлган шахсдир ва у ўз «мени» билан бизнинг ҳудудга кириб келади. Айнан мактабгача ёшдаги бола келажакка яхши чоғланган бўлади. Улар жасур, улар дунёни яхшироқ қилишга чоғланган, улар меҳрибон. У жажжи ватанпарвар, у ўзининг Ватанини, оиласини, ўз дўстларини севади. Шу ёшдаги исталган боладан «ким бўлмоқчисан», деб сўрасангиз у иккиланмасдан ким бўлишни истаётганини айтади. Яъни, улар бошқа ёшдагиларга хос бўлмаган маълум бир субмаданият ташувчисидир.
Тўлиқ интервью (рус тилида):
Видео: Mover (tas-ix)
Видео: Youtube
Руслан Рамазанов суҳбатлашди.
