Жарқўрғонда «Обод қишлоқ» дастури амалга оширилгач, тадбиркорлар нимадан норози бўлишди?

Сурхондарё вилоятининг Жарқўрғон туманида жойлашган, ҳарбийлар шаҳарчаси бўлмиш Какайди қўрғонининг «Бобур» ва «Нефтчилар» маҳалласи Ўзбекистон Республикаси Президентининг 2018 йил 29 март кунги «Обод қишлоқ» дастури тўғрисида»ги ПФ–5386-сон фармонига кўра ободонлаштириш рўйхатига киритилган.

Kun.uz мухбири Какайдида яшаб, меҳнат қилиб келаётган фуқароларнинг таҳририятга йўллаган мурожаатини ўрганиб қайтди.

Какайдидаги маҳаллаларни ободонлаштириш асносида, янги лойиҳа асосида жоме масжиди бунёд қилинган. Шунингдек, авария ҳолатидаги эски уйлар бузилиб, аҳоли кўчирилган. Бузилган ҳудудда янги кўпқаватли уйлар барпо этилиши кўзда тутилган.

Маълум бўлишича, Какайди марказида бунёд этилаётган масжид қурилишида йўл четида барпо этилган дўконлар бузилган. Йигирмадан зиёд тадбиркорга улар ўз дўконларига барча ҳужжатларга эга бўлишса ҳам, шу пайтгача зарарлар тўлаб берилмаган, янги дўконлар қуриш учун ер ажратилмаган. Уларнинг кўпи ўз вақтида бу жойларни ким ошди савдоси орқали сотиб олишган экан.

Тадбиркорларга шаҳарча четидаги янги бозордан дўконларни ижарага олиш таклиф этилганида, улар буни кескин рад этишган. Чунки, аввалги дўконлари шаҳарча марказида бўлса, четроқда жойлашган бу ҳудудга мижозларнинг бориши амри маҳол, деб тушунтиришди.

Биз борганимизда тадбиркорлар масжид қурилаётган жой рўпарасидаги ҳудудда, бир вақтлар савдо дўконлари бўлган (улар ҳам бузилган) жойда муваққат конструкция тиклаб, савдо қилишаётганига гувоҳ бўлдик. Улар ҳанузгача бузилган дўконлари эвазига жой ажратилмаганини, рўзғор тебратиш учун қийинчиликларга дуч келишаётганини гапириб беришди.

Тадбиркорларни таажжубга солаётган ҳолатлардан яна бири — бузилган ҳудудда номаълум шахс томонидан дўкон барпо этилаётгани экан. 

Феруз Маҳмудов Какайдидаги спорт мажмуаси ҳақида гапирди. Албатта, стадион ободонлаштирилиб, маҳалла ёшлари учун турли спорт тўгараклари ташкил этилса, уларнинг бўш вақтларини мазмунли ташкил этиш мумкин бўлади. Спорт коллежини тугатган, «Насаф» футбол клуби тарбияланувчиси, ёш мураббий Ф.Маҳмудовнинг ўзи ёшларга футбол сир-асрорлари ўргатиши мумкинлиги ҳақида тўлқинланиб айтиб берди.

Ҳолбуки, ўша стадионнинг очилиши учун тадбиркорларнинг дўкони бузиб ташланган. Стадион ичида ҳам иложсизликдан муваққат бозор қурилмалари тикланган. Кириш қисмида ечиниш ва ювиниш хоналарига эга сунъий чимли мини-футбол майдони барпо этилган ва у ерда тадбиркор томонидан аҳолига пуллик хизмат йўлга қўйилган. Лекин бу аҳолининг талабларини тўлиқ қондира олмаслиги кундек равшан.

Уйлари бузилган аҳоли вакиллари учун шаҳар четидаги, бир пайтлар чиқиндихона бўлган ҳудуддан ер участкалари ажратилган.

Кўпчилик янги турар-жой барпо этишга киришиб кетган. Янги ҳудудга кўчирилганлардан бири Анастасия Балабаева шундай деди:

— Бизнинг уй бузилгач, компенсация учун 42 миллион сўм беришди ва мана шу ерда уй тикладим. Ҳозирча электр ва сув ўтказилмаган. Йўллар қилинмаган. Ҳудуд тозаланмаган. Ҳаммаёқда чиқинди сочилиб ётибди. Бу ерларни эпақага келтириш учун ҳали қанча куч ва маблағ сарфлашимиз керак бўлади.

Тан олиш керак, «Обод қишлоқ» давлат дастурини амалга ошириш учун Какайдида маълум бир ишлар амалга оширилган. Асосий йўлларга асфальт, ички кўчаларга шағал ётқизилган, кўп қаватли турар жойлар таъмирланган, ижтимоий объектлар мукаммал таъмирдан чиқарилган.

Бундан ташқари, қийин ижтимоий вазиятга тушиб қолган айрим фуқаролар ҳам ўз дардларини изҳор этишди. Маҳаллий ҳокимиятдан ўзларига ёрдам сўрашди.

Биз аҳолининг мазкур эътирозлари юзасидан туман ҳокими Зиёдулла Давлатов билан учрашдик.

Ҳоким бинолари бузилган тадбиркорларга Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамасининг 2006 йил 29 майдаги «Давлат ва жамоат эҳтиёжлари учун ер участкаларининг олиб қўйилиши муносабати билан фуқароларга ва юридик шахсларга етказилган зарарларни қоплаш тартиби тўғрисида низомни тасдиқлаш ҳақида»ги №97-сонли қарорига мувофиқ, дўкон қуриш учун янги участкалари ажратиб берилишини маълум қилди (кейинроқ туман ҳокими телефон орқали тадбиркорлардан 17 нафарига дўкон қуриш учун участкалар ажратилиб, белгилаб берилганини айтди).

— Дўконлар эгалари билан келишув битимлари тузилган. Туман ҳокимлигида ҳам, архитектура бўлимида ҳам айни пайтда тўғридан-тўғри ер ажратиб бериш ваколати йўқ. Ер фақат e-auksion.uz орқали харид қилинади. Шунинг учун қайси тадбиркорнинг бузилган дўконининг барча тегишли ҳужжатлари бўлган бўлса, Вазирлар Маҳкамасининг 2006 йил №97-сонли қарорига биноан ер ажратиб берилади, — деди туман архитектори Шавкат Тошпўлатов.

Мол бозори ҳудудидан тавсия этилган ерларни тадбиркорлар рад этишгач, стадион олдидан ҳар бири 40 кв. м бўлган 17та дўкон учун жой лойиҳалаштирилиб, тасдиқланган. Кимнинг бузилган дўкони каттароқ бўлса, тегишлича иккита дўкон бўлади. Бундан ташқари, захирадаги ерлардан тадбиркорлар учун ер участкалари аукционга чиқарилмоқда. Истовчилар бемалол харид қилиб, тадбиркорлик билан шуғулланишлари мумкин.

«Улар архитектура белгилаб берилган ердан лойиҳа бўйича қуришади, ҳокимнинг тан олиш қарорини чиқариб бераман, бемалол кадастр ҳужжатларини тахтлаб олишади», — деди туман ҳокими.

Туман ҳокими шу вақтгача ҳужжатсиз фаолият кўрсатиб келган, бинолари бузилган тадбиркорларга ҳам дўкон қуриш учун янги қурилаётган кўп қаватли уйлар олдидан ер ажратилиши, лойиҳа тасдиқланганини билдирди. Бу борада тадбиркорлар билан бир неча бор шахсан мулоқот қилганини айтиб ўтди.

Бироқ аҳоли туман ҳокими ва архитектори намойиш этган лойиҳалардан бехабар экан. Чунки лойиҳалар тайёрлангач, энди тасдиқланган экан.

Туман ҳокими Какайдининг марказий қисмидан янги деҳқон бозори барпо этилишини алоҳида қайд этиб ўтди. Ҳозир бозор учун мақбул жой танланмоқда.

Туман архитектори эгаси номаълум дўкон борасида мазкур  мини-маркет «Миллий банк» намунали лойиҳаси асосида, дастур бўйича барпо этилаётганини билдирди. Бу жой учун тендер эълон қилинганида маҳаллий тадбиркорлардан ҳеч ким қатнашмаган экан.

Ҳоким ва архитектор ана шу мини-маркет олдидан ҳам дўконлари бузилаётган тадбиркорларга 6та жой ажратилаётганини кўрсатиб ўтди.

Айрим тадбиркорлар дўкони бузилгани эвазига етказилган зарарни қоплаш учун туман ҳокимлигини судга ҳам берган.

«Тўғри, ўтказган музокараларимизга қарамасдан, зарарларни қоплаш борасида бизни судга берган тадбиркорларимиз ҳам бор. Суд қарорини бажаришга мажбурмиз. Ҳозир биз апелляцияга берганмиз. Суд қандай якуний қарорга келса — шунга қараб иш кўрамиз», — деди туман ҳокими.

«Нефтчилар» маҳалласи ҳудудида жойлашган эски чиқиндихона ўрнида барпо этилаётган уйлар ҳақида туман ҳокими шундай деди:

«Биз суғориладиган ерлардан аҳолига тураржой қуриш учун ер участкаси ажратиб бера олмаймиз. Шунинг учун уйи бузилган оилаларга қишлоқ хўжалигида фойдаланилмайдиган жойдан ер ажратишга мажбур бўлдик. Лекин у ҳудуднинг инфратузилмасини албатта туман ҳокимлиги ёрдамида тиклаймиз. Чиқиндихона анча эски, жуда кўп чиқинди олиб чиқиб кетилган. Ҳозир айрим қолдиқлари қолган. Ўзи у ерда айрим фуқаролар аввалроқ секин-аста ўзбошимчалик билан эгаллаб, уй-жой тиклаб бошлашган эди. У ердаги йўлларни кўтарамиз, иссиқ кунлар келганда тупроқ ташлаймиз — яшаш учун нормал ҳолатга келтирамиз».

«Айрим фуқаролар кўчанинг муҳофаза зонасига чиқиб кетиб, ноқонуний уй-жойлар қуришган. Улар ҳам бузилиб, кўчалар кенгайтирилди. Улардан ҳам эътироз тушган, биламиз. Лекин ноқонуний қурилган қурилмалар бузилди», — деди архитектор.

Стадион масаласида «Бобур» маҳалла фуқаролар йиғини раиси Норбой Бобомуродовнинг айтишича, уни қайта таъмирлаш учун 1 миллиард сўм пул ажратилган. «Стадионга 1000та ўриндиқ ўрнатилади. Қишки спорт зали ҳам, қуриш лойиҳаси ҳам бор. Маҳалла аҳлининг спорт билан андармон бўлишини қўллаб-қувватлаймиз», дейди у.

Туман ҳокими ҳам бу борада ўз фикрларини билдириб ўтди: «Стадион туман спорт бўлимига қарашли. Стадионга келгусида чим ётқизилади. Аҳолининг, айниқса болаларнинг спорт билан тўлақонли шуғулланиши учун шароитлар яратилади».

Умуман, шаҳарчанинг қиёфасини янгилаш борасида амалга оширилаётган ишлар ҳақида тўхталар экан, туман ҳокими шундай деди: «Давлат дастури билан бошланган ишлар ўз ниҳоясига етказилади. Какайди — ҳарбийлар шаҳарчаси. Бу ерга республикамизнинг барча вилоятларидан ҳарбий хизматда бўлган фарзандини йўқлаш учун ота-оналар ва қариндошлари келишади. Биз бу ерда маҳаллий аҳоли ҳам барча қулайликларга эга бўлиб яшаши, меҳмонлар ҳам яхши таассуротда кетишидан манфаатдормиз».

Мухтасар қилиб айтганда, ҳар қандай ислоҳот маълум бир ноқулайликлар ва қийинчиликлар келтириб чиқариши табиий. Бу кимларгадир ёқади, кимларгадир ёқмайди, албатта ва муаммо ҳамда тушунмовчиликлар юзага келади. Лекин маҳаллий раҳбарлардан бундай пайтда халқ дилини оғритмасдан, яхши гап, ширин сўз билан аҳоли ўртасида тушунтириш олиб бориш талаб этилади.

Какайдида тадбиркорларни қийнаётган муаммолар босқичма-босқич ҳал қилинаётганидан хурсандмиз. Ўйлаймизки, туман ҳокимлиги тадбиркорлар ва аҳолини ташвишлантираётган муаммоларга ижобий ечим топишда бардавом бўлишади.

Шуҳрат ШОКИРЖОНОВ,

Kun.uz мухбири.