Бугун, 24 декабрь куни Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленумининг мажлиси бўлиб ўтди.
Видеоконференцалоқа режимида ўтказилган мажлисда Олий суд судьялари, жиноят ва фуқаролик ишлари бўйича ҳамда маъмурий, иқтисодий ва ҳарбий судлар раислари ва судьялари, Олий суд ҳузуридаги Илмий-маслаҳат кенгаши аъзолари, Олий Мажлис Сенати ва Қонунчилик палатаси аъзолари, Конституциявий суд, Судьялар олий кенгаши, тегишли вазирлик ва идоралар вакиллари, ҳуқуқни муҳофаза қилувчи органлар масъул ходимлари, ҳуқуқшунос олимлар ҳамда оммавий ахборот воситалари вакиллари иштирок этди.
Олий суд раиси К. Комилов бошқарган мажлисда Олий суд Пленумининг “Маъмурий органлар ва улар мансабдор шахсларининг қарорлари, ҳаракатлари (ҳаракатсизлиги) устидан шикоят қилиш тўғрисидаги ишларни кўриб чиқиш бўйича суд амалиёти ҳақида”, “Судларда қонуний кучга кирган суд ҳужжатларини янги очилган ҳолат бўйича қайта кўриш тўғрисида” ва “Апелляция ва кассация инстанцияси судлари томонидан иқтисодий процессуал қонун нормаларини қўллашнинг айрим масалалари тўғрисида”ги қарорлари лойиҳаси муҳокама қилинди.
Пленум мажлисида муҳокама этилган “Маъмурий органлар ва улар мансабдор шахсларининг қарорлари, ҳаракатлари (ҳаракатсизлиги) устидан шикоят қилиш тўғрисидаги ишларни кўриб чиқиш бўйича суд амалиёти ҳақида”ги қарор лойиҳаси Маъмурий суд ишларини юритиш тўғрисидаги кодексининг қабул қилиниши, шунингдек, судлар томонидан қонун нормаларини бир хил ва тўғри қўлланишини таъминлаш мақсадида ишлаб чиқилди.
Шунингдек, Пленум мажлисида муҳокама этилган “Судларда қонуний кучга кирган суд ҳужжатларини янги очилган ҳолат бўйича қайта кўриш тўғрисида”ги қарор лойиҳаси билан судларга қонуний кучга кирган биринчи инстанция судининг ҳал қилув қарорлари, апелляция ва кассация инстанция судларининг ажримлари, назорат инстанциясининг ажрим ва қарорлари янги очилган ҳолатлар бўйича ушбу суд қарорини қабул қилган суд томонидан қайта кўриш мумкинлиги тушунтирилмоқда. Фуқаролик процессуал кодексининг тегишли моддаси мазмунига кўра, иш мазмунан ҳал этилмайдиган биринчи инстанция, апелляция ва кассация инстанцияси судларининг ажримлари, назорат инстанциясининг ажрим ва қарорлари, фақатгина улар ишнинг кейинги ҳаракатланишига тўсқинлик қиладиган ҳолларда янги очилган ҳолатлар бўйича қайта кўрилиши мумкин. Апелляция, кассация, назорат инстанцияси судлари ўзлари томонидан чиқарилган суд ҳужжатларини улар томонидан қуйи инстанция судининг ҳужжати ўзгартирилган ёхуд янги ҳал қилув қарори қабул қилинган бўлса, қайта кўришга ҳақли. Ишда иштирок этган шахслар, шунингдек, бошқа шахслар, агар суд ҳужжатлари билан уларнинг ҳуқуқ ва мажбуриятлари ҳақидаги масала ҳал қилинган бўлса, қонуний кучга кирган суд ҳужжатларини янги очилган ҳолатлар бўйича қайта кўриш ҳақида судга ариза билан мурожаат қилиш ҳуқуқига эга.
Пленум йиғилиши иштирокчилари Ўзбекистон Республикасининг Иқтисодий процессуал кодекси амалга киритилганлиги, шунингдек, иқтисодий судлар томонидан ишларни апелляция ва кассация инстанцияси судларида кўришда ушбу Кодекс нормаларини тўғри ва бир хилда қўлланилишини таъминлаш мақсадида ишлаб чиқилган “Апелляция ва кассация инстанцияси судлари томонидан иқтисодий процессуал қонун нормаларини қўллашнинг айрим масалалари тўғрисида”ги қарор лойиҳасини ҳам муҳокама қилдилар.
Айтиш керакки, биринчи инстанция судининг ҳал қилув қарорлари ҳамда ажримларини апелляция ва кассация инстанцияси судларида қайта кўриш ишда иштирок этувчи шахслар, шунингдек ишда иштирок этишга жалб қилинмаган, аммо ҳуқуқлари ва мажбуриятлари тўғрисида суд ҳал қилув қарори қабул қилган шахсларнинг ҳуқуқлари ва қонуний манфаатларини ҳимоя қилишнинг муҳим кафолати бўлиб, биринчи инстанция судининг хатоларини бартараф этишга имкон беради. Иқтисодий процессуал кодексининг тегишли моддасига мувофиқ ишда иштирок этувчи шахслар, шунингдек ишда иштирок этишга жалб қилинмаган, аммо ҳуқуқлари ва мажбуриятлари тўғрисида суд ҳал қилув қарори қабул қилган шахслар биринчи инстанция судининг қонуний кучга кирмаган ҳал қилув қарори устидан апелляция шикояти, прокурор эса апелляция протести беришга ҳақлидир. Айнан шу шахслар қонуний кучга кирган, апелляция тартибида кўрилмаган ҳал қилув қарори устидан кассация шикояти, прокурор эса кассация протести беришга ҳақлидир. Шуни инобатга олиш лозимки, апелляция тартибида кўрилган ҳал қилув қарори устидан кассация шикояти (протести) берилиши мумкин эмас. Пленум қарори билан иқтисодий судларга ишда иштирок этишга жалб қилинмаган, аммо ҳуқуқлари ва мажбуриятлари тўғрисида суд ҳал қилув қарори қабул қилинган шахслар (шу жумладан, жисмоний шахслар), ишда иштирок этувчи шахсларнинг Иқтисодий процессуал кодексида назарда тутилган ҳуқуқларидан фойдаланилиши тушунтирилмоқда.
Бундан ташқари, мажлисда “Ўзбекистон Республикаси Олий суди Пленуми ва Ўзбекистон Республикаси Олий хўжалик суди Пленумининг айрим қарорларига ўзгартиш ва қўшимчалар киритиш тўғрисида”ги қарор лойиҳаси ҳам муҳокама қилинди.
Шунингдек, йиғилишда Пленум қарорларининг мазмун-моҳияти ҳамда аҳамиятини аҳолига, тадбиркорларга, давлат органлари ва ташкилотлар ходимларига, судьяларга тушунтириш бўйича вилоятларда ва маҳаллаларда тадбирлар амалга оширилиши лозимлиги қайд этилди.
Кўриб чиқилган масалалар юзасидан тегишли қарорлар қабул қилинди.
Пленум мажлисида Ўзбекистон Республикаси бош прокурори Н. Йўлдошев иштирок этди.
Азиз Обидов,
Ўзбекистон Республикаси Олий суди матбуот котиби
