Ўзбекистонда қайси корхоналар хусусийлаштирилиб, уларга берилган имтиёзлар бекор қилиниши кераклиги ҳақида берилган саволга жавобан, Монополияга қарши курашиш қўмитаси бошқарма бошлиғи Улуғбек Фаёзов бирорта ҳам монопол корхонани тилга олмай, “бизнесга қизиқ бўлган” корхоналар хусусийлаштирилиши зарурлигини айтиш билан чекланди.
“Ўзбекистон” телеканалидаги “Муносабат” ток-шоусининг навбатдаги сонида тадбиркорликни ривожлантириш мавзуси муҳокама қилинди.
Кўрсатув давомида бошловчи Қуддус Аъзам Монополияга қарши курашиш қўмитаси бошқарма бошлиғи Улуғбек Фаёзовга қуйидагича савол билан мурожаат қилди:
“Ажойиб таклифлар ҳам берилиши керак-да. Масалан, қўмитанинг вакили сифатида ўзингизнинг ҳам фикрингиз бўлади, режалар бордир, қайси корхоналар сизнинг назарингизда хусусийлаштирилиши, уларга берилган имтиёз ва преференциялар бекор қилиниши ҳамда ўша ерда ҳам рақобат бўлиши керак?”
Аксилмонопол орган вакили саволга аниқ жавоб бермай, масаланинг бошқа жиҳатлари – хусусийлаштириладиган соҳалар бизнес учун қизиқ бўлиши кераклиги ва кадрлар масаласи ҳақида гапирди.
“Авваломбор, хусусий секторга қизиқ бўлган давлат иштирокидаги корхоналарни хусусий секторга бериш, энг асосий вазифа – эгасига бериш. Чунки давлат механизми томонидан ишлаб чиқарилишида кўп тўғаноқлар ўз вақтида ечилмайди.
Боя сиз кадрлар салоҳияти борасида тўғри фикрни билдириб ўтдингиз. Фақатгина тор доирадаги мутахассислар шу соҳага жалб қилинганидан кейин, мана, бизнес вакиллари ҳам буни тасдиқлаши мумкин, қизиқ бўлса бўлади бу бизнес. Айнан бизнесга қизиқ бўлган соҳаларни хусусий секторга бериш чоралари кўриб чиқилади. Бу 25 тадан зиёд ҳам бўлиши мумкин”, – деди Улуғбек Фаёзов.
2022 йилги давлат дастурига биноан, 2026 йилгача 25 дан ортиқ фаолият тури бўйича монополиялар тугатилиши белгиланган. Шундан:
- 2022 йилда – 14 та, шу жумладан сертификатлаштириш хизматлари;
- 2023–2025 йилларда – 11 та, шу жумладан нефть маҳсулотларини сақлаш, темир йўлларда ташишда қўшимча хизматларни кўрсатиш, аэровокзал ва вокзал олди комплексларини юритиш хизматлари, темир йўлда экспедиторлик хизматлари каби фаолият турларида монополияларга барҳам берилади.
Беш йил ичида монополиялар тугатиладиган 25 дан ортиқ фаолият турлари рўйхати ҳали тўла маълум эмас. Аҳоли орасида энг кўп эътирозларга сабаб бўладиган UzAuto Motors ва Uzbekistan Airways каби давлат корхоналарининг монополияси бу рўйхатдан жой олиш-олмаслиги ҳам номаълум.
2022 йил 9 апрелдаги фармон асосида хусусий секторни жалб қилиш ва эксклюзив ҳуқуқларни бекор қилиш орқали монополиядан чиқариладиган 14 та соҳа рўйхати тасдиқланди:
- аҳоли ва ижтимоий соҳа объектларига суюлтирилган газ етказиб бериш;
- нефт маҳсулотларини сақлаш;
- товарларнинг келиб чиқиши тўғрисидаги сертификат бериш;
- электр техника ускуналари ва қурилмаларини марказлаштирилган тартибда харид қилиш;
- солиқ органлари ходимларининг мажбурий давлат суғуртаси бўйича хизматлар;
- қишлоқ хўжалиги ва автомобил шиналари ягона етказиб берувчи томонидан етказиб берилиши бўйича хизматлар;
- темир йўл транспортида ёрдамчи хизматлар кўрсатиш;
- ҳайдовчиларни ва ҳайдовчиликка номзодларни тиббий кўрикдан ўтказиш;
- ўлчаш воситаларини қиёслаш;
- пахта маҳсулотларини, қишлоқ хўжалиги уруғларини сертификатлаштириш;
- ишлатилган техник мойларни тўплаш ва қайта ишлаш;
- қишлоқ жойларда қишлоқлар, овуллар ва шаҳар посёлкаларининг бош режаларини тузиш;
- ҳарбий мажбуриятли шахсларнинг давлат мажбурий шахсий суғуртаси бўйича хизматлар.
Товар ёки молия бозорида устун мавқени эгаллаб турган хўжалик юритувчи субъектларнинг давлат реестрига кўра, айни пайтда Ўзбекистонда 92 та монопол корхона 104 та монополлашган товар бозорларида устунлик қилмоқда. Уларнинг деярли барчаси – давлат иштирокидаги корхоналар.
