Эстония парламенти Украинага қарши ҳужумда иштирок этган шахсларнинг мол-мулкини Киевга ўтказишга рухсат берувчи қонунни қабул қилди. Мол-мулкни топшириш бўйича қарорлар Ташқи ишлар вазирлиги томонидан суд қарорисиз қабул қилинади.
Эстония парламенти 15 май, чоршанба куни бўлиб ўтган йиғилишида Россиянинг музлатилган активларидан Украинага ёрдам кўрсатиш учун фойдаланиш бўйича ҳукумат ташаббуси билан қабул қилинган қонунни маъқуллади. Қонун қабул қилиниши учун 101 депутатдан 65 нафари овоз берди, фақат уч киши қарши чиқди. Натижада Эстония бундай ҳуқуқий ҳужжатни қабул қилган дунёдаги биринчи давлатга айланди.
«Бугун қабул қилинган қонун билан Эстония ҳужумда бевосита иштирок этган ёки унга ҳисса қўшган шахслар ва компанияларнинг жавобгарлигини таъминлайдиган механизмни таклиф қилмоқда», деб тушунтирди парламент конституциявий комиссияси раиси Хендрик Террас. Унинг сўзларига кўра, «халқаро санкциялар остида аллақачон музлатиб қўйилган ва эгалари ҳам фойдалана олмайдиган ёки тасарруф эта олмайдиган активлар Украинадаги уруш натижасида етказилган зарарни қоплаш учун ишлатилиши мумкин».
Қабул қилинган қонунга кўра, «Россиянинг ноқонуний фаолиятига ҳисса қўшган» шахслар ва корхоналарнинг мулки мусодара қилиниши ва Украинага ўтказилиши мумкин. Мусодара этиш тўғрисида қарор қабул қилиш учун халқаро ҳуқуққа мувофиқ товон тўлаш талаб қилинадиган исботланган зарар бўлиши керак. Мулк эгаси билан қонунга хилоф ҳаракат ўртасидаги боғлиқлик ҳам исботланиши керак.
Россия активларини мусодара қилиш ва Украинага ўтказиш механизми
Мусодара механизмини ишга тушириш учун жабрланувчи давлат тажовузкорга расмий талабни тақдим этиши керак, аммо у тақдим этилган даъволарни оқилона вақт ичида қаноатлантирмайди. Шундан сўнг, зарар кўрган давлат Эстония билан боғланиши керак ва у тегишли тартибни бошлайди.
Эътиборлиси, мулкни бошқа шахсга ўтказиш тўғрисидаги қарор суд ҳужжатисиз Ташқи ишлар вазирлиги томонидан қабул қилинади. Шу билан бирга, мусодара қилинган мол-мулкнинг эгаси судга шикоят қилиш ҳуқуқига эга бўлади.
Ғарбда Россия банкининг Европа ва АҚШдаги депозитарийларда сақланадиган музлатилган активларини мусодара қилиш имконияти 2022 йилда муҳокама қилинган. Жорий йилнинг баҳорига келиб, бу ғоя деярли йўқ бўлиб кетди, чунки уни амалга ошириш учун ҳеч қандай қонуний асос топилмади. Бунинг ўрнига G7 давлатлари Россия Федерациясининг музлатилган активларини қайта инвестиция қилишдан олинган фойдани Украинага ўтказишга келишиб олдилар. Европа Иттифоқи элчилари бир неча ҳафта давом этган музокаралардан сўнг 8 май куни Россия активларидан Украинага ҳарбий ёрдам кўрсатиш ва уни қайта қуриш учун фоизлардан фойдаланиш шартларини келишиб олдилар.
