Жамият | 13:27 / 03.10.2024
15270
9 дақиқада ўқилади

«Дўстимнинг ўлимига сабабчи бўлганман» – «авария» содир этган йигитнинг надоматлари (Ҳаётий ҳикоя)

«Катта дарахтнинг иккита шохи орасига кириб қолган машина ичида оёғим осмондан бўлиб ётар эканман, ёнимдаги дўстим ва яна икки кишининг жони узилиб бўлганини билмасдим. Билганимда ҳам ҳеч нарса қила олмасдим. Чунки тезликни ошириб, «қилар ишни қилиб» бўлгандим...»

«Ҳаётий ҳикоялар» рукнида берилаётган навбатдаги ҳикоямиз қаҳрамони бир пайтлар қилган ишидан ҳанузгача афсусланиб юрган киши.

У машинани жуда катта тезликда бошқариб, яқин дўсти ва яна икки аёлнинг умрига зомин бўлгани ҳақида ҳикоя қилди.

«Ёшлигимизда кексалар «Ҳар бир кишида қиёматлик дўст бўлсин», дейишганда бу гапнинг маъносини тушунмасдим. Аммо кейинчалик шундай дўстга эга бўлганимда ҳар қандай инсонда бир нафар бўлса ҳам яқин дўст бўлиши керак экан деб ўйлаганман.

Худойберди билан тенгдош ва қўшни бўлганмиз. У билан мактабга ҳам бирга чиқдик, бир синфда ўқидик. Бир партада ўтирдик. Эсимда, болалигимизда бир гал у, бошқасида мен уйдан нон олиб чиқардим ва булоқдан келаётган ариқда оқизиб ердик.

Улғайиб бораверганимиз сайин у билан қалин дўстларга айландик. Дўстимнинг менга энг маъқул томони одам танламас, жуда самимий бола эди.

Мактабнинг юқори синфларида ўқиб юрган пайтларимизда Ўзбекистонда автозавод ишга тушди ва отам биринчилардан бўлиб «Нексия» сотиб олди.

Отам уйда йўқ пайтларда машинани минишни ўрганиб олдим. Бунда менга автомобил тузатувчи уста бўлиб ишлайдиган қўшнимиз ёрдам берди.

Мактабни битирган пайтимда машина ҳайдашни яхши ўрганиб олгандим ва отам уйда бўлган пайтларда ҳам «Нексия»ни минаверардим.

Кўп ўтмай икки дўст олдинма-кейин уйландик, фарзандларимиз туғилди. Уйланганимиздан кейин ҳам дўстлигимиз давом этаверди.

Кўп ўтмай отам бошқа машина олди ва «Нексия» тамомила менга қолди. Лекин ўтган йиллар мобайнида ҳайдовчиликка ўқимадим ва гувоҳнома олмадим.

Устоз кўрмаганим бир кун келиб панд беришини билганимда балки биринчи навбатда ҳайдовчилик гувоҳномаси учун ўқирмидим?

Машинани тез ҳайдашни жуда ёқтирардим. Бу ишим учун бир неча марта маҳалладошлар танбеҳ беришди, билганимдан қолмадим. Кейин отамга ҳам айтишибди.

Отам қаттиқ урушди ва агар тез ҳайдашда давом этсам машинани тортиб олишини айтди. Бироқ бу ҳам мени қўрқита олмади. Энди маҳалла ичидаги йўлда эмас, катта йўлларга чиқсам ҳам тез ҳайдайдиган бўлдим.

Агар ўшанда бу ишим оғир оқибатлар келтириб чиқаришини билганимда, балки отамга машинани ўзим топшириб, пиёда юрармидим? Не ажабки, хом сут эмган банда қачонки бошига оғир ташвиш тушса ақлини йиғади. Унгача ҳеч нарса дарс бўлмайди.

Кунларнинг бирида отам қўшни қишлоққа бориб келишимни айтди. «Нексия»ни миниб отландим. Маҳалламиз кўчасидан кетиб борарканман, дўстимни кўриб қолдим.

Унга «қўшни қишлоққа бирга бориб келайлик», дегандим, у: «отам зарур иш буюрган, шуни қилишим керак», деди. Қайтгач, мен ҳам ёрдам бераман деб дўстимни бирга боришга ундай бошладим. У анча иккиланди ва ахийри машинага ўтирди.

«Отам айтилган ишни бажармай сен билан кетиб қолганимни билса хафа бўлади, ҳали ҳам кечмас, маҳалла бошида тушириб кет», деди у машинага ўтиргач. Мен эса қўл силтадим ва тўхтамай газни босдим.

Катта йўлга чиққач тўрт нафар аёллар қўл кўтарди. Олиб кетайлик, савоб бўлади деди дўстим. Аёллар биз бораётган қишлоқдан бўлиб, меҳмонга келишган экан.

Аёлларни миндириб олгач текис йўлда ичимда бир нарса «йўл текис, газни бос» деяверди. Машина тезлиги аввалига соатига 100, сўнг 120 га, ундан ҳам ўтиб 140 га чиқди.

Тезликни ошира бошлаган пайтимдаёқ дўстим «бир кор-ҳолни бошламай секинроқ юравер», деб ялинишга тушганди. Унга қулоқ солмай газни қаттиқроқ босдим.

Йўлнинг бир қисми «гармошка» бўлган экан, тез кетаётган машина бир кўтарилиб тушганини эслайман. Кейин «Нексия» катта тезликда худди футбол тўпига ўхшаб кўтарилиб туша бошлади.

Бундай пайтда рул ва тормоз ҳайдовчига бўйсунмас экан. Охирги марта кўтарилиб тушишида тормозни кескин босганимни биламан, машина йўл четига чиқиб кетиб, нимагадир қарсиллаб урилди.

Зарба оқибатида ҳушимни йўқотдим. Кўзимни очсам — машина кўча четидаги чуқурликда ўсиб турган катта дарахтнинг икки шохи ўртасига қисилиб, ёнбошлаган ҳолда турибди.

Бир гуруҳ одамлар қўлига турли темир буюмлар билан эшикни очишга уринишяпти. Мен томон тепада, дўстим ўтирган томон пастда бўлиб қолган экан. Аъзойи баданим оғрирди. Оёғимни қимирлата олмадим, синганга ўхшади.

Машина дарахт шохлари орасига қисилган пайтда дўстим ўтирган томон кўпроқ қисилиб қолган экан. Қарасам унинг ҳамма ёғи қон, қимирламайди. Орқада ўтирган аёлларнинг бири инграяпти, бошқалари ҳушсиз, тирикми, ўлганми, билиб бўлмасди.

Ўша тобда ишқилиб бирон киши ўлмаган бўлсин, деб Худога ёлворардим. Айниқса дўстимдан хавотирланаётгандим. Кимдир хабар берибди шекилли, отам ва дўстимнинг яқинлари кўринишди.

Одамлар анча уриниб ҳам эшикларни оча олишмади. Кўп ўтмай аввал ЙПХ ходимлари, сўнг «Тез ёрдам» етиб келди. ЙПХ ходимлари ҳолатни кўриб дарҳол қаергадир қўнғироқ қилишди, бирпасдан сўнг қутқарувчилар гуруҳи машинаси ҳам етиб келди.

Қутқарувчи турли асбоблари билан ғижимланиб қолган эшикларни очиб, ҳаммамизни тушириб олишди. Энг аввал мени ҳамда аёлларни чиқаришди ва ўткинчи машинада шифохонага олиб кетишди.

Текширувларда оёғим сингани аён бўлди. Аёллардан икки нафари тан жароҳатлари олган, иккитаси эса жон берган экан.

Дарахт шохида қисилиб турганимизда эътибор бермаган эканман, машина зарб билан дарахтга урилганда аёллардан бири ўртадан ўтиб, олд ойнани синдириб ташқарига чиқиб кетган экан. Ҳалок бўлганлардан бири ўша экан.

Минг афсуски, дўстим ҳам жон берган эди. Буни эшитиб, ўзимни қўярга жой топа олмай қолдим. Дунё кўзимга қоронғи бўлиб туюларди.

Мен шифохонада анча ётдим. Ҳодисанинг эртаси куни дўстим ва икки аёлнинг жанозаси бўлибди. Отам жанозаларга бориб, марҳумларнинг яқинларидан кечирим сўраб, маъракаларни ўтказиш учун анча пул берибди.

Мен оилада тўнғич, дўстим эса ягона фарзанд эди. У оиласи билан ота-онасининг ёнида яшар, улар анча кексайиб қолишганди. Дўстимнинг ўлими ота-онасига ёмон зарба бўлди ва улар анча чўкиб қолишди.

Ҳолат юзасидан жиноят иши қўзғатилди ва шифохонада ётганимда терговчи бир неча марта келиб сўроқ қилиб кетди. Кейинчалик у келмай қўйди, эшитсам отам анча пул берибди.

Касалхонадан қўлтиқтаёқ билан чиқдим ва уйга бордим. Отам мени аввал дўстимнинг ота-онаси олдига, кейин машинамга чиққан аёлларникига олиб борди.

Дўстимнинг отасидан, тирик қолган аёллардан ва ҳалок бўлганларининг яқинларидан кечирим сўрадим. Улар мени астойдил кечиришдими ёки тил учида кечирдик дейишдими, билмайман.

Бир неча ойдан сўнг суд бўлди. Қўлтиқтаёқ билан бордим. Отам ҳаммасини «гаплашгани» ва даъвогарлар ўз даъволаридан кечишгани учун менга қамоқ билан боғлиқ бўлмаган жазо беришди.

Кунларнинг бирида отам мени машинага ўтқазиб яна дўстимнинг уйига олиб борди. Унинг аёли ва болаларига доим ёрдам беришини айтиб, олиб борган озиқ-овқат ва кийим-кечакларни топширди. Дўстимнинг хотини қўлига анча пул тутқазди. Ўша онда мен бошимни эгиб, «Э Худо бундай ҳолатда тургандан кўра ер ёрилса ва кириб кетсам», деб ўйлардим.

Дўстимнинг бевақт ўлими унинг ота-онасига ёмон қаттиқ таъсир қилган экан, улар ҳам кўп яшамади. Бир йилга етмай олдинма-кейин вафот этишди. Уларнинг ўлимида ҳам ўзимни айбдор ҳис қилиб, анча пайт виждоним қийналиб юрди.

Кейинроқ қўлтиқтаёқни ташлаб сал оқсаб бўлса ҳам юрадиган бўлиб кетдим. Дўстимнинг болалари улғайди, ҳаётда ўрнини топди. Лекин мен туфайли ота меҳрига зор бўлиб ўсишди.

Ўша машъум ҳодисага ҳам 20 йилдан ошди. Ҳамон ўзимни уч кишининг бевақт ўлимига сабаб бўлган қотил деб биламан ва бундан руҳан азобланаман. Аммо на вақтни орқага қайтариб бўлади, на ўлганларни тирилтириб...»

Ғайрат Йўлдош тайёрлади.

Мавзуга оид