Россия олимларига ФСБ розилигисиз хорижликлар билан ишлаш таъқиқланди

Россия олимлари ва илмий ташкилотларига ФСБдан олдиндан розилик олмасдан хорижликлар билан ҳамкорлик қилиш тақиқланди. Бу ҳақда Россия ҳукумати қароридан маълум бўлди, ҳужжат пайшанба куни, 27 ноябрда, расмий меъёрий-ҳуқуқий ҳужжатлар порталида эълон қилинган.

Ҳужжатга кўра, илмий лойиҳаларда иштирок этаётган чет элликлар ҳақидаги маълумотлар, шу жумладан муассислари орасида хорижликлар бор бўлган рус ташкилотлари ҳақидаги маълумотлар, ягона давлат илмий-тадқиқот ва тажриба-конструкторлик ишлари ҳисоби тизимига киритилиши шарт. Олий таълим ва фан вазирлиги ушбу маълумотларни рўйхатдан ўтказилгандан сўнг беш кун ичида ФСБга тақдим этиши керак. Сўровни кўриб чиқиш ва хориж иштирокчисига рухсат бериш ёки рад этиш тўғрисида қарор қабул қилиш учун ФСБга 60 кун муҳлат берилади.

Ушбу қарор Россия президенти Владимир Путин июн ойида имзолаган, илмий ишланмаларни чет элга чиқиб кетиши бўйича назоратни кучайтириш ҳақидаги қонунни амалга ошириш доирасида қабул қилинган. Давлат бюджетидан молиялаштириладиган давлат топшириқларини бажарадиган илмий ташкилотлар ва олий ўқув юртлари учун янги қоидалар 2026 йил 1 мартидан амал қила бошлайди, қолган барча ташкилотлар учун эса 2028 йил 1 сентябрдан кучга киради.

Қонунга илова қилинган тушунтириш хатида таъкидланишича, ФСБ билан келишиш тартиби "илмий фаолият натижаларининг Россия ҳудудидан ташқарига чиқиб кетишини назорат қилишни кучайтиришга, шу билан бирга илмий ижод эркинлигини бузмасликка хизмат қилади".

Россия Фанлар академиясида бу ёндашув "миллий манфаатларни илгари суришга мос келади", деб баёнот берилди. "Ведомости" нашри манбалари таъкидлашича, ҳозирги кунда рус олимларининг энг фаол халқаро ҳамкорлиги Хитой ва Ҳиндистон билан боғлиқ.

Бундан аввал ФСБ гипертовушли технологиялар устида ишлаган олимларга нисбатан бир неча жиноий иш қўзғатган эди. Фанлар академиясининг Сибир бўлими институтларида Анатолий Маслов, Александр Шиплюк, Дмитрий Колкер, Валерий Звегинцев ва Владислав Галкин қўлга олинган. Биринчи уч нафари Хитойга махфий маълумотлар узатганликда айбланган.

Россияни тарк этишга мажбур бўлган физик Ярослав Кудрявцев бундай ҳаракатлар ҳукумат томонидан "деярли фуқаролик фанини ўлдираётганини" айтган, чунки ҳарбий тадқиқотларда ортиқча махфийлик илмий муҳитни вайрон қилади.