Markaziy Osiyo va Afg‘oniston CALP-2018'da: Suv resurslarini yangi avlod formatida boshqarish

17-26 sentabr kunlari Olmaota shahrida Markaziy Osiyo mintaqaviy ekologik markazi (MOMEM) tashabbusi ostidagi CALP-2018 (Central Asian Leadership Programme) - IX Markaziy Osiyo yetakchilik dasturi (MOYeD) doirasidagi tadbirlar bo‘lib o‘tmoqda, deya xabar beradi KUN.UZ muxbiri. 

Markaziy Osiyo mintaqasida suv, iqlim o‘zgarishi va atrof-muhit bilan bog‘liq qator yo‘nalishlarda global fikrlovchi, innovatsiyalarga tayyor, muayyan ko‘nikmalarga ega yosh mintaqaviy yetakchilar hamda yangi avlod boshqaruvchilarining rolini oshirishga katta e'tibor qaratilmoqda. 

IX MOYeDning asosiy maqsadi - yosh yetakchilarning Markaziy Osiyo mintaqasida tendensiyalar, amaldagi hamda yangi chaqiriqlar, mavjud imkoniyatlar va sa'y-harakatlarga doir salohiyati va tushunchasini oshirish, shuningdek Markaziy Osiyo yosh yetakchilarining davlat idoralari, ilmiy doiralar, fuqarolik jamiyati, biznes va xalqaro hamjamiyatlari o‘rtasidagi mintaqaviy muloqotni mustahkamlashdagi rolini namoyish qilish. 

IX Markaziy Osiyo yetakchilik dasturi shiori: "Markaziy Osiyo yetakchilari - mintaqaviy hamkorlik va "ifloslanishdan xoli sayyora" tarafdori.

Tadbirning asosiy mavzulari 5-8 iyun kunlari Toshkent shahrida bo‘lib o‘tgan Markaziy Osiyo xalqaro ekologiya forumi (MOXEF)dagi mavzuiy yo‘nalishlar bilan uyg‘unlashgan:
⦁    qayta tiklanuvchi energiya manbalari va energosamaradorlik;
⦁    suv diplomatiyasi: suv resurslarini boshqarishda mintaqaviy hamkorlik;
⦁    qo‘riqlanuvchi tabiiy hududlarda bioxilma-xillikning saqlanishi va tarmoqning rivojlanishi;
⦁    qattiq maishiy chiqindilarni kosmpleks boshqarish;
⦁    sektorlararo yondashuv - Markaziy Osiyoda suv, oziq-ovqat va energetik xavfsizlikka erishish uchun barcha resurslardan oqilona foydalanish imkoni.

MOMEMning "Barqaror rivojlanish yo‘lidagi ta'lim" dasturi menejyeri Tatyana Shakirova Yetakchilik dasturi haqidagi qiziqarli ma'lumotlari bilan bo‘lishdi: 
"Markaziy Osiyo yetakchilik dasturi ilk marta 2010 yilda Ostona shahrida yo‘lga qo‘yildi. Birinchi yili besh mamlakatdan atigi 13 nafar ishtirokchi qatnashgan bo‘lsa, so‘nggi besh yilda ularning soni asosan 30-35 kishini tashkil qilmoqda. Bu yil 5 o‘ringa 40 dan ortiq kishi da'vogarlik qildi. Dastlab Afg‘oniston dastur tarkibida  bo‘lmagan. 2011 yilda Markaziy Osiyo mintaqaviy ekologik markazi hamkor sifatida taklif qilingan. Dastur Ostonadagi Nazarboyev universiteti bazasida o‘tkazildi, keyinroq MOMEM uni Olmaotadagi idorasida o‘tkazish tashabbusi bilan chiqdi. MOMEM Yetakchilik dasturining ham moliyaviy, ham tashkiliy tomonlarini o‘z zimmasiga olgan". 

Uning so‘zlariga ko‘ra, Markaziy Osiyo yetakchilik dasturi sifat va mamlakatlar soni jihatidan yilma-yil o‘zgarib bormoqda.

Tatyana Shakirovaning ta'kidlashicha, Yetakchilik dasturidan maqsad: 
1.    Markaziy Osiyo mamlakatlari va Afg‘oniston  yetakchilari o‘rtasidagi o‘zaro hamkorlikni mustahkamlash. Ekotizimlar chegera bilmaydi, shuning uchun Afg‘oniston ham loyihadan o‘rin olgan. Bizning tog‘ tizimlarimiz, suv tizimlarimiz bir-biriga bog‘liq. Shunday ekan, bu yo‘nalishdagi muammolar va masalalar birgalikda hal qilinishi kerak. 
2.    Mintaqadagi ekologik xavfsizlik. Afg‘oniston O‘zbekiston hamda Tojikistonga qo‘shni va biz uchun mintaqadagi ekologik xavfsizlik va barqarorlik juda muhim. 
3.    Har bir mamlakat vakillari o‘z yurtida sektorlararo hamkorlikda faoliyat yuritishi. 

"Bu yerga kelganlarning aksariyati bir-birlarini hatto tanishmasdi, chunki masalan, Qirg‘izistondan kelganlar orasida kimdir Bishkekdan bo‘lsa, boshqa birov Talas yo O‘shdan. Bizning tarmoqlarimiz orqali ular bir-birlari bilan muloqot qilishni boshlashmoqda va do‘stlashishmoqda. Bugun ular kim qaysi soha eksperti ekanini yaxshi bilishadi. Ular seminarlarda birgalikda ishtirok etishadi. BMTning kichik grantlar dasturiga doir "Global miqyosda fikrla, mahalliy darajada harakat qil" tamoyili juda muhim ahamiyat kasb etadi, zero yetakchilar umumiy global jarayonlar, tashabbuslar, hujjatlar, konvensiya, Markaziy Osiyo submintaqasi haqida, shuningdek Xalqaro Orolni qutqarish fondi, MOMEM, Suv resurslari bo‘yicha davlatlararo tashkiliy komissiyalar, Ilmiy-tadqiqot markazlari nima bilan shug‘ullanishiga oid tushunchalarga ega bo‘lishi juda muhim", - deydi Tatyana Shakirova. 

Ta'kidlash joizki, dastur doirasidagi mashg‘ulotlar do‘stona muhitda o‘tkazilib, ularning aksariyati interaktiv shaklda bo‘lgani bois barcha ishtirokchilarda katta qiziqish uyg‘otmoqda. O‘yin shaklida, tabiat qo‘ynida o‘tkazilayotgan  ekologik mashg‘ulotlar ishtirokchilarni yanada jipslashishga va suv muammolarini birgalikda aniqlab, hamkorlikda yechim topishga o‘rgatmoqda. 

2018 yilda Markaziy Osiyo yetakchilik dasturi 17 sentabrdan 26 sentabrga qadar ikki ketma-ket modullar ko‘rinishida o‘tkazilmoqda:

I modul – 23 sentabrgacha MOMEMning bosh idorasida Markaziy Osiyo va Afg‘onistonning davlat, nodavlat, akademik va biznes sektorlari yosh yetakchilari uchun (ishtirokchilar tanlov asosida saralangan).

II modul – 24 sentabrdan 26 sentabrgacha Qozog‘iston-Germaniya universitetida Markaziy Osiyo va Afg‘onistonning tanlov asosida saralangan davlat xizmatchilari uchun. 

Ma'lumot uchun: Markaziy Osiyo mintaqaviy ekologik markazi (MOMEM - CAREC) mustaqil, nosiyosiy, notijorat xalqaro tashkilot hisoblanib, Markaziy Osiyo mamlakatlari va Afg‘oniston mintaqasida atrof-muhitni muhofaza qilish va barqaror rivojlanish bilan bog‘liq muammolarni hal qilishga ko‘mak beradi. MOMEM faoliyatiga 1998 yilda Orxus shahri (Daniya)da besh mamlakat - Qozog‘iston, Qirg‘iziston, Tojikiston, Turkmaniston, O‘zbekiston, shuningdek Yevropa Ittifoqi va BMT Rivojlanish dasturi tashabbusi asosida start berilgan.