Chiqindi poligoni turar joylardan 500 metr narida joylashtiriladi

Qattiq maishiy chiqindi poligonlarini loyihalashtirish va ulardan foydalanish bo‘yicha yo‘riqnoma tasdiqlandi.

Norma’ning yozishicha, hujjatda qattiq maishiy chiqindilarni poligonga qabul qilish tartibi va texnologik sxemasi, shuningdek ularni tashuvchi texnikani bo‘shatish tartibi nazarda tutilgan.

Ma'lumot uchun: qattiq maishiy chiqindilar — jismoniy shaxslarning hayoti va faoliyati hamda yuridik shaxslarning faoliyati natijasida hosil bo‘luvchi organik va noorganik chiqindilar, shuningdek ularning hududida va obodonlashtirish obektlaridagi tabiiy jarayonlar natijasida hosil bo‘luvchi chiqindilar (oziq-ovqat va o‘simlik chiqindilari, to‘qimachilik mahsulotlari, o‘rash-joylash (qadoqlash) materiallari, shisha, rezina, qog‘oz, plastmassa, yog‘och chiqindilari, o‘zining foydalanish xususiyatlarini yo‘qotgan uy-ro‘zg‘or buyumlari, supurindi, shuningdek qattiq yoqilg‘ida ishlovchi maishiy pechkalar va isitish bug‘qozonlaridan foydalanish natijasida hosil bo‘luvchi chiqindilar). 
 
Qattiq maishiy chiqindilar poligonlari qurilishi uchun qishloq xo‘jaligiga mo‘ljallanmagan va o‘rmon fondi yerlariga kirmaydigan yer uchastkalari ajratiladi. Bunda poligonlarning atrof-muhitning turli obektlariga salbiy ta'siri darajasini hisobga olgan holda eng kam ta'sir ko‘rsatuvchi yer uchastkasini tanlash uchun bir necha hududlar muqobil variant sifatida ko‘rib chiqiladi.
 
Poligonlar shaharlar va boshqa aholi punktlarining tashqarisida joylashtiriladi. Ular istalgan kattalikdagi aholi punktlari uchun tashkil etilishi mumkin, biroq bir biriga yaqin aholi punktlari uchun markazlashgan poligonlarni tashkil etish maqsadga muvofiqdir. Turar joydan poligon chegarasigacha bo‘lgan masofa aholi yashash joylarida atmosfera havosini muhofaza qilish bo‘yicha sanitariya me'yorlari va qoidalariga muvofiq kamida 500 metrni tashkil qilishi kerak.
 
Poligonlarni suvni muhofaza qilish zonalari, suv obektlarining sanitariya muhofazasi zonalari, sohil bo‘yi mintaqalari va sifatli yer osti suvlari to‘planadigan manbalar tegrasi, kurortlarni muhofaza qilish zonalari, shuningdek fuqarolarning ommaviy dam olish va sog‘lomlashtirish maskanlari hududiga joylashtirilishiga yo‘l qo‘yilmaydi. Yer ajratish to‘g‘risidagi hujjatlar Yergeodezkadastr davlat qo‘mitasi tomonidan rasmiylashtiriladi.
 
Tuman sanitariya-epidemiologik osoyishtalik markazi tayyorlangan barcha materiallarni inobatga olgan holda tanlangan yer uchastkasining poligon qurilishi uchun yaroqliligi xususida o‘z xulosasini beradi. Keyin ekologik normativlar ishlab chiqiladi va kelishiladi, davlat ekologik ekspertizasi o‘tkaziladi.
 
Poligonlar kirish yo‘li, qattiq maishiy chiqindilarni joylashtirish maydoni, xo‘jalik hududi, sanitariya-muhofaza zonasidan iborat bo‘ladi. Shuningdek yomg‘ir mavsumida yo‘llarni suv bosmasligi uchun poligonlar drenaj tizimiga ega bo‘lishi, jarlik yonbag‘rida joylashgan poligonlar yuqorilikdan oqib kelishi mumkin bo‘lgan yer usti suv oqimlaridan himoyalangan bo‘lishi lozim. Yer osti suvlarining ifloslanishini oldini olish uchun filtratsiyaga qarshi izolyatsiya qoplamasi nazarda tutilishi lozim.
 
Xo‘jalik hududiga kirish joyida darvoza yoki shlagbaum o‘rnatiladi. Chiqindi tashish texnikalarini yuvishga mo‘ljallangan maydon xo‘jalik hududidan tashqarida bo‘lishi kerak. Sanitariya-muhofaza zonasida poligon perimetri bo‘ylab 5-8 metr kenglikda yo‘lak quriladi, uning chegarasi bo‘ylab daraxt va buta ko‘chatlari ekiladi, muhandislik kommunikatsiyalari (suv quvurlari, kanalizatsiya) yotqiziladi hamda elektr yoritish qurilmalari o‘rnatiladi. Bu yerda turar joylar va ichimlik suvi quduqlari joylashtirilmaydi.
 
Poligonlardan foydalanishda poligonlarning xodimlari atrof muhitni muhofaza qilish bo‘yicha asosiy talablarga rioya etilishini ta'minlashlari lozim. Poligonlarda zaharli va portlash xavfini tug‘diradigan gazlarning ajralib chiqishi sababli, ular yopilganidan keyin kamida 40 yil ushbu hududda kapital qurilish ishlarini olib borishga yo‘l qo‘yilmaydi.

Poligonni yopish uchun yakuniy (yuqori) izolyatsiya qiluvchi qoplama, filtratni boshqarish va gazni boshqarish tizimlari mavjud bo‘lishi talab etiladi. Texnologik sxemasiga muvofiq rekultivatsiya ikki bosqichda amalga oshiriladi. Rekultivatsiya qilishning texnik bosqichida poligon qiyaligi maxsus texnika yordamida tekislanadi, uning rekultivatsiya qilinadigan ustki qatlamiga 0,2 metr qalinlikda unumdor tuproq bir tekisda yotqizilgan holda rekultivatsiya qatlami hosil qilinadi. Rekultivatsiya qilishning biologik bosqichida tuproq eroziyasiga qarshi, landshaft-ko‘kalamzorlashtirish ahamiyatiga ega o‘rmonzorlar (daraxtzorlar) barpo etiladi. Bunda quyidagi ishlar amalga oshiriladi:

• dastlabki yilda — ko‘kalamzorlashtirish uchun yerni urug‘ ekishga tayyorlash, ko‘p yillik o‘t urug‘larini ekish (sepish), ekinzorlarni parvarishlash;
• kelgusi yilda — mahalliy iqlim sharoitidan kelib chiqqan holda, ko‘p yillik daraxt va buta turlarini tanlash, daraxt va butalarni (urug‘, nihol va ko‘chatlarini) ekish, ekinzorlarni parvarishlash.