Soliq monitoringini amalga oshirish tartibi tasdiqlanadi

Normativ-huquqiy hujjatlar loyihalari muhokamasi portalida “Soliq monitoringini amalga oshirish tartibi to‘g‘risidagi nizomni tasdiqlash haqida”gi hujjat loyihasi e'lon qilindi.

Nizomga ko‘ra, soliq monitoringi soliq organlari tomonidan soliq to‘lovchining soliq, buxgalteriya, moliyaviy va statistika hisobotini hisob, bank va boshqa hujjatlari bilan real vaqt rejimida uzluksiz kuzatib borish, solishtirish va tahlil qilish yo‘li bilan soliq monitoringi o‘tkazilayotgan yuridik shaxs tomonidan soliq to‘g‘risidagi qonun hujjatlariga rioya etilayotganligi, soliq va yig‘imlarning hisoblashning to‘g‘riligi, to‘liq va o‘z vaqtida to‘langanligini tekshirish maqsadida amalga oshiriladi.

Soliq monitoringi ixtiyoriy ravishda, oldingi yil uchun daromadlari yillik moliyaviy hisobot ma'lumotlariga ko‘ra so‘mni tashkil etgan yuridik shaxslarga nisbatan o‘tkaziladi.

Soliq (hisobot) davri uchun soliq monitoringi o‘tkazilayotgan bo‘lsa, bunday davr uchun kameral soliq tekshiruvi, sayyor soliq tekshiruvi va soliq auditi o‘tkazilmaydi.

Quyidagi holatlar bundan mustasno:

soliq to‘lovchi tomonidan soliq organining asoslantirilgan fikrini bajarmaslik. Bunday holatlarda, hisob-kitoblarning to‘g‘riligi va soliqlarning o‘z vaqtida to‘lanishi soliq organining asoslantirilgan fikriga muvofiqligini o‘rganish uchun sayyor soliq tekshiruvi o‘tkazilishiga asos bo‘ladi;

soliq monitoringini muddatidan oldin tugatish;

soliq to‘lovchi tomonidan soliq monitoringi o‘tkazilgan davrga aniqlashtirilgan soliq hisobotini (hisob-kitobini), oldin taqdim etilgan soliq hisobotidagi soliq summasiga nisbatan kamaytirilgan holda taqdim etish.

Soliq organining vakolatli mansabdor shaxslari va soliq to‘lovchi (soliq agenti) soliq monitoringi ishtirokchilari hisoblanadi.

Soliq monitoringi o‘tkaziladigan davr bu yuridik shaxs soliq organiga soliq monitoringini o‘tkazish to‘g‘risida ariza taqdim etgan yildan keyingi kalendar yil hisoblanadi.

Soliq monitoringini o‘tkazish soliq monitoringi o‘tkaziladigan yilning 1 yanvaridan boshlanadi va soliq monitoringi o‘tkazilgan davrdan keyingi yilning 1 iyulida tugallanadi.

Soliq monitoringini o‘tkazishga tayyorgarlik bosqichida soliq organi tushuntirish ishlarini olib boradi, uning doirasida soliq to‘lovchiga qonun bilan tasdiqlangan talablar va soliq monitoringini o‘tkazish tartibi tushuntiriladi.

Soliq to‘lovchi o‘z xohishiga ko‘ra soliq nazoratining ushbu shakliga o‘tish uchun yo‘l xaritasini ishlab chiqadi va soliq organiga taqdim etadi.

Yo‘l xaritasi, soliq organi bilan birgalikda, axborot munosabatlarini tartibga solish loyihasini tayyorlash va tasdiqlashni nazarda tutadi.

Har bir soliq to‘lovchi faoliyatining ixtisosligi va o‘ziga xosligini inobatga olgan holda, soliq organlari birinchi navbatda yuridik shaxsning axborot tizimlari bilan tanishadilar, so‘ngra soliq monitoringini o‘tkazish rejasi va metodologiyasini ishlab chiqadilar.

Soliq monitoringini o‘tkazish uchun ariza yuridik shaxs tomonidan ro‘yxatdan o‘tgan joydagi soliq organiga, soliq to‘lovchining shaxsiy kabineti orqali, soliq hisoboti o‘tkaziladigan davrdan oldingi yilning 1 iyulidan kechiktirmay taqdim etiladi.

Soliq monitoringini o‘tkazish uchun ariza bilan birgalikda quyidagilar taqdim etiladi:

soliq monitoringini amalga oshirish uchun jismoniy shaxslar to‘g‘risidagi ma'lumotlarni bevosita va (yoki) bilvosita taqdim etgan yuridik shaxslarning ulushi 25 foizdan oshiq;

muvofiq shaklda axborot munosabatlarini tartibga solish;

soliq maqsadlari uchun joriy hisob siyosati.

Soliq monitoringi to‘g‘risidagi arizani taqdim etgan yuridik shaxs soliq organi uni o‘tkazishga qaror qilgan yoki uni o‘tkazishni rad etgunga qadar yozma ariza asosida o‘z arizasini chaqirib olishi mumkin.

Agar ariza qaytarib olinadigan bo‘lsa, soliq monitoringini o‘tkazish uchun ariza berilmagan deb hisoblanadi.

Soliq monitoringini o‘tkazish to‘g‘risidagi arizada va hujjatlarda (axborotlarda) yuridik shaxs tomonidan ko‘rsatilgan ma'lumotlarning to‘liqligini baholash Soliq kodeksining 171-moddasi uchinchi qismiga muvofiq, soliq organlari tomonidan O‘zbekiston Respublikasi Davlat soliq qo‘mitasining ichki buyrug‘i bilan tasdiqlangan shakllarni to‘ldirish orqali amalga oshiriladi.

Soliq monitoringini o‘tkazish to‘g‘risidagi arizani Soliq kodeksi 171-moddasi uchinchi qismiga muvofiq yuridik shaxs tomonidan taqdim etilgan hujjatlarni (axborotni) ko‘rib chiqish natijalari bo‘yicha soliq organining rahbari (rahbar o‘rinbosari) ariza berilgan yilning 1 noyabriga qadar quyidagi qarorlardan birini qabul qiladi:

soliq monitoringini o‘tkazish to‘g‘risidagi qaror;

soliq monitoringini o‘tkazishni rad etish haqidagi qaror.

Soliq monitoringi o‘tkazish to‘g‘risidagi qaror quyidagilarni o‘z ichiga olishi kerak:

nomi va soliq to‘lovchi identifikatsiya raqami;

soliq monitoringini o‘tkazish davri;

soliq monitoringini o‘tkazadigan soliq xizmati organining nomi.

Soliq monitoringini rad etish to‘g‘risidagi qaror asoslantirilgan bo‘lishi kerak.

Soliq monitoringini o‘tkazishni rad etish to‘g‘risida qaror qabul qilish uchun quyidagilar asos bo‘ladi:

Soliq kodeksining 171-moddasi uchinchi qismiga muvofiq taqdim etilmagan yoki to‘liq bo‘lmagan hujjatlar (axborotlar) taqdim etilganligi;

Soliq kodeksining 169-moddasi beshinchi qismida nazarda tutilgan shartlarga rioya qilmaslik;

axborot bilan o‘zaro bog‘liqlik qoidalari belgilangan shakl va talablarga mos kelmasligi.

Soliq monitoringini o‘tkazishda soliq organlari quyidagi huquqlarga ega:

tashkilotning soliq bazasini aniqlash, soliq va yig‘imlarni hisoblash va to‘lash (ushlab qolish va o‘tkazish) bilan bog‘liq bo‘lgan hujjatlar (ma'lumotlar) axborot tizimlariga kirish huquqini olish;

yuridik shaxsdan zarur hujjatlar (ma'lumotlar), soliqlarni va yig‘imlarni to‘g‘ri hisoblanganligi (ushlab qolinganligi), to‘liq va o‘z vaqtida to‘langanligi (topshirilganligi) bilan bog‘liq hujjatlarni talab qilish;

zarur hollarda soliq va yig‘imlarni hisoblanganligi va to‘langanligi (ushlab qolinganligi va o‘tkazilganligi) bilan bog‘liq hujjatlarning asl nusxalarini talab qilish;

soliq to‘lovchilar tomonidan buxgalteriya yozuvlari yo‘qolgan yoki yo‘q qilingan taqdirda ulardagi mavjud ma'lumotlar, shuningdek boshqa shu kabi soliq to‘lovchilar to‘g‘risidagi ma'lumotlar asosida soliqlarning miqdorini mustaqil ravishda aniqlash;

Soliq kodeksining 150 va 151-moddalarida belgilangan tartibda ekspert va mutaxassislarni jalb qilish;

yuridik shaxs tomonidan soliq va yig‘imlar noto‘g‘ri hisoblanganligi (ushlab qolinganligi), to‘liq bo‘lmagan yoki o‘z vaqtida to‘lanmaganligi (o‘tkazib yuborilganligi) to‘g‘risida dalil aniqlangan taqdirda soliq organining asoslantirilgan xulosasini tuzish;

zarur bo‘lgan holatda, hujjatlarni davlat tiliga tarjima qilishni talab qilish.

Soliq monitoringini o‘tkazadigan soliq organlari soliq nazorati doirasida soliq qonunchiligiga muvofiq boshqa huquqlarga ham ega bo‘lishlari mumkin.

Soliq monitoringini o‘tkazishda soliq organlari quyidagi majburiyatlarga ega:

soliq qonunchiligiga rioya qilish;

soliq monitoringini o‘tkazishda soliq to‘lovchilarga ularning huquqlari va majburiyatlari to‘g‘risida xabardor qilish;

soliq monitoringini har qanday bosqichida soliq organlarining xatti-harakatlariga (harakatsizligiga) ustidan soliq organining boshlig‘iga, o‘z xavfsizligi bo‘limiga bo‘limining manzilini, ish telefonlari, shu jumladan ishonch telefonlari orqali shikoyat qilish huquqini soliq to‘lovchiga tushuntirish;

soliq to‘lovchining shubhasi bo‘lsa yoki soliqlarni va yig‘imlarni to‘g‘ri hisoblash (ushlab turish), to‘lash (topshirish) to‘liqligi va o‘z vaqtida to‘lanishi to‘g‘risida shubha tug‘ilsa, soliq to‘lovchining so‘roviga binoan soliq organining asoslantirilgan fikrini taqdim etish;

o‘z vakolatlari doirasida valuta va eksport-import operatsiyalarining belgilangan tartibiga rioya etilishini, shuningdek O‘zbekiston Respublikasining qonun hujjatlarida soliq organlariga yuklatilgan boshqa masalalarni nazorat qilish;

soliq siriga rioya qilish va uning saqlanishini ta'minlash;

yuridik shaxsdan soliq va yig‘imlarni hisoblash va to‘lash (ushlab qolish va o‘tkazish) bilan bog‘liq hujjatlar aslini talab qilganda, ularning saqlanishini ta'minlash.

Soliq monitoringini o‘tkazayotgan soliq xizmati organlarining mansabdor shaxslari soliq nazorati doirasida qonun hujjatlariga muvofiq boshqa majburiyatlarni ham olishlari mumkin.

Soliq monitoringini o‘tkazishda ishtirok etayotgan soliq to‘lovchi quyidagi huquqlarga ega:

soliq monitoringini o‘tkazishga tayyorgarlik zarur tushuntirishlar uchun soliq organiga murojaat qilish;

soliq monitoringini o‘tkazish davrida axborotga doir hamkorlik reglamentining tartibini mustaqil ravishda tanlash;

soliqlar va yig‘imlar to‘g‘ri hisoblab chiqarilganligiga (ushlab qolinganligiga), to‘liq va o‘z vaqtida to‘langanligiga (o‘tkazilganligiga) nisbatan shubhalar mavjud bo‘lganda yoki ushbu masalalar yuzasidan noaniqliklar bo‘lgan taqdirda soliq organiga asoslantirilgan fikrni taqdim etish to‘g‘risida so‘rov yuborish;

soliq organlari va boshqa vakolatli organlarning hamda ular mansabdor shaxslarining Soliq kodeksiga va (yoki) soliq to‘g‘risidagi boshqa qonun hujjatlariga muvofiq bo‘lmagan talablarini bajarmaslik;

soliq organlari va boshqa vakolatli organlarning normativ tusga ega bo‘lmagan hujjatlari hamda qarorlari, ular mansabdor shaxslarining harakatlari (harakatsizligi) ustidan belgilangan tartibda shikoyat qilish;

soliq siriga rioya etish va uni saqlash.

Soliq to‘lovchilar Soliq kodeksda va soliq to‘g‘risidagi boshqa qonun hujjatlarida belgilangan o‘zga huquqlarga ham ega bo‘lishi mumkin.

Soliq monitoringini o‘tkazilishida soliq to‘lovchi (soliq agenti) quyidagilarga majbur:

soliq monitoringini amalga oshiradigan mansabdor shaxslarga soliq bazasini aniqlash, soliqlarni va to‘lovlarni hisoblash va to‘lash (ushlab turish va o‘tkazish) bilan bog‘liq hujjatlar (ma'lumotlar) mavjud bo‘lgan axborot tizimlariga kirishini ta'minlash;

soliq organlariga hujjatlar (axborotlar), soliqlarni va yig‘imlarni to‘g‘ri hisoblanganligi (ushlab qolinganligi), to‘liq va o‘z vaqtida to‘langanligi (topshirilganligi) bilan bog‘liq tushuntirishlarni taqdim etish;

soliq organlarining qonuniy talablarini bajarish, ularning mansabdor shaxslarining soliq monitoringi doirasidagi qonuniy faoliyatiga to‘sqinlik qilmaslik;

soliq organining asoslantirilgan fikrini bajarish;

soliq hisobotini va soliqlarni hisoblash va to‘lash uchun zarur bo‘lgan boshqa hujjatlarning qonun hujjatlarida belgilangan muddatlarda saqlanishini ta'minlash.