Bir guruh deputatlar Senat rad etgan qonunni prezidentga yubormoqchi bo‘ldi. Spiker ko‘nmadi
Oliy Majlis Qonunchilik palatasining navbatdagi majlisida Senat tomonidan rad etilgan «Oila kodeksiga o‘zgartishlar kiritish to‘g‘risida»gi qonunni qayta ko‘rib chiqmasdan imzolash va e’lon qilish uchun prezidentga yuborish taklif etildi. Palata spikeri Nurdinjon Ismoilov deputatlarni shoshmaslikka chaqirdi.
Senatning 29-yalpi majlisida Oila kodeksiga nikohlanuvchi shaxslar majburiy tibbiy ko‘rikdan o‘tganlaridan so‘ng 1 oylik muddatni kutmasdan istalgan vaqtda nikohdan o‘tishlari mumkinligi nazarda tutilgan qonun rad etilgandi. Senatorlar bu normani kiritishda takliflar yetarli darajada asoslantirilmagan deb topgandi.
Deputat Mavludaxon Xo‘jayeva yuqori palatadan qaytgan qonunni uning tashabbuskori bo‘lgan Adliya vazirligiga qaytarish va hujjat Senatning e’tirozlarini tahlil qilgan holda takomillashtirilgandan so‘ng quyi palataga qayta kiritishni taklif qildi. Biroq bu taklif boshqa deputatlarning qarshiligiga uchradi.
“Senat tomonidan bildirilgan e’tirozlarning hech biri to‘liq asoslantirilmagan”
“Men Mehnat va ijtimoiy masalalar qo‘mitasining xulosasiga qo‘shilmayman. Senat tomonidan berilgan xulosa bilan ham tanishib chiqdim. Senat tomonidan bildirilgan e’tirozlarning hech biri to‘liq asoslantirilmagan.
Qolaversa, bu ancha liberal, fuqarolarga yengillik yaratish ko‘zda tutilgan qonun, bu muhokamalar paytida ham aytilgandi. Buni qonunni yalpi majlisda qo‘rib chiqishga tayyorlagan qo‘mita raisining o‘zi ham bir necha marta ta’kidlagandi. Bu hujjat amaliyotdagi muammolar, xususan, korrupsiyaning oldini olishi qayd etilgan.
Bundan tashqari, adliya vaziri [qonun loyihasi muhokama qilingan majlisga] kelib kelajakda nikohni DXMlar yoki notariuslar tomonidan qayd etilishi mumkinligi, bu haqda prezident qarori loyihasi tayyorlanganini aytgandi.
Senatning e’tirozida shunday yoziladi: “Amaldagi qonunda nikohlanuvchilar tibbiy ko‘rikdan o‘z roziligi bilan o‘tadi deb yozilgan, biz qabul qilgan qonunda esa o‘z ixtiyori bilan deb yozilgan”. Mening nazdimda “o‘z roziligi bilan” va “o‘z ixtiyori bilan” degan so‘zlar bir xil ma’noga ega. Lekin Senat aytyaptiki, “o‘z ixtiyori” bu boshqa narsa, “o‘z roziligi bilan” degan so‘zni “o‘z ixtiyori bilan” shaklida ifodalash orqali fuqarolarning huquqlarini poymol qilyapsizlar. Men buni tushunmadim, qanday qilib bu so‘zlar boshqa-boshqa ma’noda kelishi mumkin?!
Senat nikoh tuzish FHDYo organlariga ariza berganidan va belgilangan tartibda tibbiy ko‘rikdan o‘tganidan keyin qancha muddat davomida o‘tkazilishi noaniqligicha qolgan deb aytyapti. Qo‘mita ham shuni takrorlayapti. Vaholanki, Oila kodeksida bunday norma turibdi, ya’ni tibbiy ko‘rikdan o‘tadigan bo‘lsa, o‘sha kuni nikoh tuziladi. Shuningdek, kodeksda ariza berilgandan keyin 3 oy muddatda nikohdan o‘tkazilishi ham qayd etilgan.
Qonunni rad etish uchun asos sifatida keltirilgan ma’lumotda 2021 yilda 50 mingta nikoh muddatdan avval bo‘lyapti, ya’ni amaldagi kodeks bo‘yicha uzrli sabablar bo‘ladigan bo‘lsa, nikoh belgilanganidan bir oy avval rasmiylashtirilishi mumkin. Lekin bu uzrli sabab nimaligini hech kim bilmaydi. Bu – FHDYo rahbari bilan ariza beruvchi o‘rtasidagi munosabat. Kim ko‘proq pul uzatsa, shunga bir oy oldin to‘y qilishga ruxsat beriladi. Barcha deputatlarimizni qo‘mitaning xulosasini qo‘llab-quvvatlamaslikka chaqiraman”, dedi deputat.
“Nima uchun bu muhokama qonun maromiga yetayotganda qilinmadi?”
Doniyor G‘aniyevni deputat Zafar Xudoyberdiyev qo‘llab-quvvatladi.
“Hozirgi masalani ko‘rib chiqish jarayonida savollar tug‘ilishi tabiiy edi. Doniyor Avazovichning fikrlariga to‘liq qo‘shilaman. Men Mehnat va ijtimoiy masalalar qo‘mitasining pozitsiyasini tushunmayapman. Qo‘mita raisi ma’ruzasida aytib o‘tdi, Senat raisi rad etgandan so‘ng bu masalani muhokama qildik, ularning e’tirozlari to‘g‘ri deb xulosa berishyapti.
Nima uchun bu muhokama qonun maromiga yetayotganda, qonun loyihasi yalpi majlis kun tartibiga qo‘yilganda, bizni ishontirishayotganda qilinmadi? Nima uchun bu e’tirozlar qonun qabul qilinib, Senatga yetib borguncha tug‘ilmadi? Qo‘mitaning bu pozitsiyasini men noto‘g‘ri deb hisoblayman”, dedi Xudoyberdiyev.
“Senat bilan kelishmasdan qonunni prezidentga imzolatish uchun yuborish huquqimiz bor”
Deputat Rasul Kusherbayev hamkasblarini qonunni to‘g‘ri prezidentga yuborish vakolatidan foydalanishga chaqirdi.
“Muhokama qilinayotgan masala bo‘yicha deputatlarning aksariyati Oila kodeksiga o‘zgartirish kiritishni ko‘zda tutuvchi qonun qabul qilinishini to‘g‘ri deb topgan va u Senatga yuborilgandi. Ya’ni bu masalada quyi palata o‘z pozitsiyasini qat’iy bildirgandi. Qonun loyihasi qabul qilingungacha bo‘lgan davrda rosa ko‘p muhokamadan o‘tdi. Takomilga yetkazildi.
Endi Senat e’tiroz bildirgandan keyin birdan fikr o‘zgarib qolyapti. Bu esa anglatadiki, bu yerda sub’yektiv omillar bor. Yo‘qsa qanday qilib bitta qat’iy pozitsiyada turgan qo‘mitaning fikri mutlaqo teskari tomonga o‘zgarib qolishi mumkin?
Yuqorida bildirilgan fikrlarga men ham qo‘shilaman. O‘tgan yig‘ilishlarda ham bir necha bor deputatlarga eslatma sifatida aytgandikki, ayrim hollarda Senat bilan kelishuv komissiyasini tuzishimiz kerak emas. O‘zimiz qabul qilgan qarorni ko‘pchilik deputatlarning ovozi bilan qabul qilib, to‘g‘ridan to‘g‘ri prezidentga imzolatish uchun yuborish huquqimiz bor.
Hali biron marta amaliyotda bu huquqdan foydalanmadik. Deputatlarni ushbu qonun qabul qilingan chog‘dagi fikrimizda qat’iy turishga chaqiraman”, ta’kidladi Kusherbayev.
“Senatning hamma qarorlari chala-chulpa yoki “tuzsiz” emas”
Deputat Alisher Hamroyev qonunni to‘g‘ri prezidentga yuborishga shoshmay, Senat bilan hamkorlik qilish kerak degan fikrda.
“Qonunning Senat tomonidan rad etilishini asoslantirish yaxshi emas. Lekin qonun loyihasi faqat asoslar bilan qabul qilinmaydi. Qonun loyihasining tagida juda ko‘p statistik hisobotlar bor, ijtimoiy munosabatlar bor. Uniyam Senat hisobga olyapti.
Senatning xulosasida keltirilgan bitta e’tirozga to‘xtalib o‘tmoqchiman. Aytilyaptiki, nikohga o‘tish oldidan bir oylik muddat, ya’ni vaqt senzi masalasi ko‘tarilgan. Biz bu senz olib tashlashni qo‘llab-quvvatlaymiz. Chunki nikoh bu – bitim, shariatda ham, qonunchiligimizda ham shunday belgilangan. Bitim tuzish har bir fuqaroning erkiga bog‘liq. Shu sababli Senat tomonidan bildirilgan e’tirozlarning barchasi to‘liq asoslantirilmagandir, lekin Senat tomonidan chiqarilgan qarorlari chala-chulpa yoki “tuzsiz” kelgan emas, asoslantirilgan qarorlari juda ko‘p.
Bu qonun haqida ham Senat aytyaptiki, ijtimoiy munosabatlar to‘liq o‘rganilmagan, ya’ni bu qonun joriy etilsa boshqacha munosabatlar kelib chiqishi xavfini oldindan ko‘rib, yuqori palata bu qonunni bizga qaytaryapti.
Hurmatli deputatlar, ikkita palata o‘rtasidagi ziddiyat – eng yomon ziddatlardan bittasi. Kelinglar, qonunni qabul qilaylik-da, uni boshqatdan ko‘rib chiqaylik. Agar o‘z fikrimizda qolsak, qaytadan Senatga kiritamiz”, deydi Alisher Hamroyev.
“Senatning fikriga umuman qo‘shilmaymiz”
Palata spikeri o‘rinbosari Alisher Qodirov hamkasbi Alisher Hamroyevning fikriga qarshi chiqdi.
“Nikohni qayd etish bilan bog‘liq bo‘lgan, amaliyotdagi chalkashliklarni bartaraf etadigan qonunni qaytaryapti Senat. Biz hozir Senatning fikriga umuman qo‘shilmaymiz. Mana bu yerda qonunni to‘g‘ridan to‘g‘ri prezidentgacha olib chiqishimiz kerak. Himoya qila oladigan tizimimiz bor bu borada.
Alisher Shonazarovich ularning e’tirozlarini ham ko‘rib chiqaylik deb taklif qilyapti. Lekin men bu fikrga qo‘shilmayman. Biz to‘g‘ridan to‘g‘ri prezidentga chiqish institutidan foydalanishimiz mumkin hozir. Bu borada qo‘mitaning fikriga umuman qo‘shilmayman”, dedi Alisher Qodirov.
Spiker: “Qo‘mitaning talabini bajaraylik”
“Masala qo‘yilyapti, deputatlarning uchdan ikki qismi ovozi bilan qonunni prezidentga yuboraylik deb. U institutdan ham qachondir foydalanarmiz, lekin qonun loyihasi juda mukammal bo‘lib, yuz foiz hammaning fikri bir joydan chiqqandagina bu institutdan foydalanishimiz kerak deb o‘ylayman.
Qo‘mita hozir qonun loyihasini muhokamadan olib tashlaylik deyapti. Lekin qo‘mita: “Yo‘q, biz rozimiz, uchdan ikki qism ovoz bilan qabul qilaylik deganda edi, bu boshqa gap bo‘lardi. Shuning uchun qo‘mitaning talabiga ko‘ra bu qonunni muhokamadan olib tashlaylik”, deb aytgan Oliy Majlis Qonunchilik palatasi spikeri Nurdinjon Ismoilov.
Yakunda qonunni tashabbuskor sub’yekt – Adliya vazirligiga qaytarish masalasi ovozga qo‘yildi. 65 deputat uni ma’qullagan bo‘lsa, 24 kishi qarshi ovoz berdi, 13 kishi betaraf qoldi. Qolgan 11 deputat ovoz bermadi.
Huquqshunos Xushnud Xudoyberdiyev agar qonun Senatning e’tiroziga qaramay to‘g‘ridan to‘g‘ri davlat rahbariga yuborilganida, bu parlament tarixida yangi sahifa bo‘lgan bo‘lishini ta’kidladi.
“Nikohdan o‘tishda 1 oylik majburiy muddat berilishi, lekin turli uzrli sabablar tufayli bu muddatni kamaytirish mumkinligi amaliyotda qip-qizil korrupsiogen holatni paydo qiladi. Qonun tashabbuskori bo‘lgan Adliya vazirligi bu haqda yetarlicha asoslar va tushuntirishlarni ham bergandi.
Shu sababli deputatlarni to‘liq qo‘llab-quvvatlayman va Senatdan bu qonunning qaytarilishi noto‘g‘ri bo‘lgan, deb hisoblayman. Deputatlar ovozga qo‘yganda qonunni muhokamadan olishni ma’qullamadi.
Agar ko‘pchilik deputatlar (va ayniqsa Spiker) yana ozgina o‘zlarida jur’at topib, qonunni to‘g‘ridan to‘g‘ri Prezidentga yuborishsa, Parlamentimiz tarixida yana bir yangi sahifani boshlab berishgan bo‘lardi”, deb yozdi u Telegram-kanalida.
Eslatib o‘tamiz, Senat 4 avgustdagi yalpi majlisida biryo‘la 4 ta qonunni rad etib yuborgandi. Kun.uz bunaqa holat O‘zbekiston uchun anomaliya ekani haqida yozgandi.
Tavsiya etamiz
Tramp 2.0 o‘zgargan Yaqin Sharqqa nimalar va’da qilmoqda?
Jahon | 21:45 / 20.01.2025
3 ga 90. Isroil va Hamas o‘rtasidagi sulh qanday kechmoqda?
Jahon | 20:11 / 20.01.2025
Xalqaro tanlovda g‘olib bo‘lgan prezident maktabi o‘quvchilariga BYD sovg‘a qilindi
O‘zbekiston | 19:59 / 20.01.2025
“Eng xavfsiz parvoz tanlanadi” - Uzbekistan Airways osmondagi favqulodda holatlarga tayyormi?
O‘zbekiston | 17:03 / 20.01.2025
So‘nggi yangiliklar
-
APLdagi ilk o‘zbek. Husanovning transferi haqida asosiy gaplar
Sport | 09:16
-
Smolenskka dronlar hujumi: ko‘p qavatli uy va aviazavod yonmoqda
Jahon | 09:04
-
Tramp o‘z inauguratsiyasida bir qator radikal tashabbuslarni e’lon qildi
Jahon | 08:38
-
Dnestrbo‘yi Moldovadan gaz yetkazib berilishiga rozi bo‘ldi
Jahon | 08:20
Mavzuga oid
19:57 / 25.12.2024
Xitoyda yolg‘iz insonlarni oila qurishga undovchi targ‘ibotlar kuchaytirildi
15:31 / 23.12.2024
Novosibirskda og‘ir vaziyatga tushib qolgan yosh oila O‘zbekistonga qaytarildi
10:55 / 13.12.2024
Kambag‘al oilalarga biriktirilgan rahbarlarning 1 ming nafari natija ko‘rsata olmadi
16:50 / 03.12.2024