Bugun, 21 noyabr kuni davlatimiz rahbari Shavkat Mirziyoyev Fransiya prezidentining taklifiga asosan ushbu mamlakatga tashrif buyurmoqda. Bu — Shavkat Mirziyoyevning so‘nggi to‘rt yil ichidagi ikkinchi tashrifi bo‘ladi. Qayd etish joizki, O‘zbekiston yetakchisi boshqa hech bir Yevropa davlatiga bunchalik qisqa vaqt ichida ikki bor tashrif buyurmagan. Bu esa O‘zbekiston va Fransiya o‘rtasidagi ikki tomonlama aloqalar tobora kengayib, mustahkamlanib borayotganini ko‘rsatadi.
Fransiya – dunyoning iqtisodiy rivojlangan yetakchi mamlakatlaridan biridir (“Katta yettilik” (G7) va “Katta yigirmatalik” (G20) guruhlariga kiradi), BMT Xavfsizlik kengashining doimiy a’zosi, Yevropa Ittifoqining hammuassisi.
Iqtisodiyoti bo‘yicha Yevropada 3-o‘rinda, jahonda 7-o‘rinda bo‘lgan Fransiya Yevropa Ittifoqida yetakchi qishloq xo‘jaligi mahsulotlari ishlab chiqaruvchisi hisoblanadi.
Fransiya iqtisodiyotining boshqa yirik tarmoqlari – mashinasozlik (jahon ishlab chiqarishining 2,7 foizi), kimyo (jahon eksportida 4-o‘rin), aviakosmik, avtomobilsozlik, oziq-ovqat (eksport hajmi bo‘yicha AQShdan keyin 2-o‘rinda), radioelektronika, elektrotexnika, shuningdek, informatika va kemasozlik. Atom energetikasini rivojlantirish sohasida eng ilg‘or mamlakatlardan biri (energiyaning 75 foizdan ortig‘i AESdan olinadi).
Tashrif doirasida ko‘plab sohalarga oid kelishuv va muzokaralardan tashqari madaniy tadbirlar ham o‘tkazilishi ko‘zda tutilgan. Parijdagi mashhur Luvr muzeyi hamda Arab dunyosi institutida yurtimiz tarixi hamda madaniyatiga bag‘ishlangan ikkita yirik ko‘rgazma ochiladi.
Ta’kidlash joiz, dunyoda yuzaga kelayotgan siyosiy va iqtisodiy voqelikda Fransiya Markaziy Osiyo davlatlari bilan ham ikki tomonlama, ham Yevropa Ittifoqi orqali ko‘p tomonlama formatda hamkorlikni faollashtirishga intilmoqda.
O‘rta muddatli istiqbolda Parij Markaziy Osiyoning o‘sib borayotgan geosiyosiy ahamiyatini hisobga olgan holda mintaqa bilan aloqalarni bosqichma-bosqich mustahkamlash yo‘nalishida ishlarni davom ettirish niyatida.
Investitsiyalar salmog‘i oshmoqda
O‘tgan 5 yil davomida O‘zbekiston-Fransiya munosabatlarida barcha sohalarda faol, ochiq va ishonchli muloqot kuzatilmoqda.
2018 yil oktabr oyida Fransiya Prezidenti Emmanuel Makronning taklifiga binoan O‘zbekiston Rahbari Fransiyaga rasmiy tashrif bilan bordi – O‘zbekiston Rahbari tashrif buyurgan Yevropadagi birinchi davlat. Natijada 3,4 mlrd yevrolik 11 ta bitim hamda investitsiyaviy va savdo shartnomalari paketi imzolandi.
Umuman olganda, bugungi kunda tomonlar o‘rtasida mustahkam shartnomaviy-huquqiy baza shakllantirilgan: jami 50 ga yaqin turli xarakterdagi hujjatlar imzolangan.
O‘zbekistonda so‘nggi yillarda Fransiya kompaniyalari ishtirokidagi qo‘shma korxonalar va loyihalar soni uch barobar oshdi.
“Total Eren” kompaniyasi bilan birgalikda may oyida Samarqand viloyatida mintaqadagi eng yirik, quvvati 100 MVt bo‘lgan quyosh stansiyasi ishga tushirildi. Energetika sohasida boshqa istiqbolli loyihalar ham amalga oshirilmoqda. Umuman olganda, fransuz kompaniyalarining faol loyihalari portfeli 5 milliard yevrodan oshadi.
O‘zbekiston va Yevropa Ittifoqi o‘rtasida imzolangan Sheriklik va hamkorlik to‘g‘risidagi bitim doirasida Fransiya bilan eng ko‘p qulaylik rejimi yaratildi.
Savdo aloqalari mustahkamlanmoqda
O‘zaro savdoning tobora o‘sishi kuzatilmoqda. Joriy yilning yanvar-oktyabr oylarida uning hajmi 7,6 foizga, O‘zbekiston mahsulotlarining Fransiyaga eksporti esa 8 barobarga oshdi.
Eksportning asosiy nomenklaturasi — kimyo mahsulotlari, xizmatlar, nooziq-ovqat tovarlar, tayyor mahsulotlar hisoblanadi.
Shu bilan birga, ayni paytda O‘zbekiston va Fransiya o‘rtasidagi savdo-iqtisodiy sohadagi hamkorlik salohiyatidan to‘liq foydalanilmayapti.
Ushbu ko‘rsatkichlarni bir necha baravar ko‘paytirish imkoniyatlari mavjud. Shu sababli Fransiya va O‘zbekiston ishbilarmon doiralarining har ikki mamlakatning iqtisodiy imkoniyatlari, qo‘shma loyihalarni rivojlantirish istiqbollari haqida xabardorligini oshirish muhim ahamiyat kasb etadi.
Afg‘oniston va mintaqadagi barqarorlik
Tomonlar Afg‘onistondagi vaziyatni barqarorlashtirish va Markaziy Osiyo mintaqasida xavfsizlikni ta’minlashdan manfaatdor.
Shu munosabat bilan O‘zbekiston bir necha bor xalqaro hamjamiyatni Afg‘oniston xalqiga insonparvarlik yordami ko‘rsatishga chaqirgan.
Yaqinda O‘zbekiston rahbari Afg‘oniston hukumati bilan majburiyatlarni bosqichma-bosqich bajarish algoritmini kelishish uchun BMT shafeligida xalqaro guruh tuzish tashabbusini ilgari surdi.
O‘zbekiston-Fransiya munosabatlarini rivojlantirishda madaniy-gumanitar, ilmiy-ma’rifiy va turizm sohalari salmoqli o‘rin egallaydi.
Ikki davlat o‘rtasida diplomatik munosabatlar 1992 yilda o‘rnatilgan bo‘lsa-da, ikki mamlakat xalqlarining o‘zaro tarixiy-madaniy aloqalari uzoq o‘tmishga borib taqaladi. Bunga eng yorqin misol sifatida o‘z davrining ikki buyuk hukmdori – Amir Temur va Fransiya qiroli Karl VI o‘rtasidagi yozishmalarni keltirish mumkin.
O‘zbekiston zaminida ko‘plab mashhur fransuzlar o‘z izlarini qoldirgan. Faxriy legion ordeni kavaleri, tarixchi, sayohatchi, Turkiston arxeologik xaritasi muallifi Jozef-Antuan Kastane siymosi katta qiziqish uyg‘otadi. Shuningdek, Venn shahridan bo‘lgan fransuz sayyohi Jozef Napoleon Martin ham O‘zbekiston tarixida o‘z izini qoldirdi, bugungi kunda O‘zbekistonning Farg‘ona shahridagi maktab uning nomi bilan ataladi.
Mamlakatlarimiz va xalqlarimiz o‘rtasidagi tarixiy aloqalar bugungi kunda ham munosib davom ettirib kelinmoqda. Rivojlangan fransuz ta’limi va boy madaniy merosi mintaqa mamlakatlari talabalari va sayyohlarida alohida qiziqish uyg‘otmoqda.
Shuningdek, O‘zbekistonda 700 dan ortiq maktab, kollej va litsey, shuningdek, 12 ta oliy ta’lim muassasasida 200 mingdan ortiq o‘quvchi va talabalar fransuz tilini katta qiziqish bilan o‘rganmoqda.
Bugungi kunda ikki mamlakatning 40 dan ortiq oliy ta’lim muassasalari o‘rtasida samarali hamkorlik yo‘lga qo‘yilgan.
Hozirda tomonlar hamkorlikning barcha yo‘nalishlari bo‘yicha ko‘p qirrali va o‘zaro manfaatli aloqalarni kengaytirish, munosabatlarni keng qamrovli sheriklikning yangi bosqichiga olib chiqishga qat’iy intilmoqda.
Yuqori va oliy darajadagi muntazam muloqotlar tufayli ko‘p qirrali O‘zbekiston-Fransiya hamkorligining rivojlanish dinamikasi sifat jihatidan yangi bosqichga ko‘tarildi.
Kun tartibiga xavfsizlik masalalari, Afg‘onistondagi vaziyatni tartibga solishdan tortib, savdo-iqtisodiy sohadagi hamkorlik, iqlim va ekologiya kabi keng ko‘lamli masalalar qo‘yilgan.
Umuman olganda, O‘zbekiston Prezidentining Fransiyaga rasmiy tashrifi davomida tomonlar ta’lim, ilm-fan, madaniy meros, fuqaro aviatsiyasi, davlat xizmati va korrupsiyaga qarshi kurashish sohalarida hamkorlikka oid 14 ta hujjat imzolaydi.
Abror Zohidov, Parij
