Ustama mojarosi: Farg‘onada o‘qituvchilar sarson qilinmoqda

Vazirlar Mahkamasining tegishli qaroriga ko‘ra, olis hududlarda joylashgan umumta’lim maktablarida faoliyat yuritayotgan o‘qituvchilarning oylik ish haqiga maxsus ustama to‘lanishi nazarda tutilgan. Biroq Rishton tumanidan bir guruh o‘qituvchilar Qirg‘izistondagi eksklav hudud – Cho‘ng‘ara qishlog‘idagi maktabga qatnab ishlasalar-da, ularga qo‘shimcha ustama haqi to‘lanmayapti. O‘qituvchilar yordam so‘rab bormagan idora-yu vazirlik qolmagan.

Tahririyatimizga Farg‘ona viloyati Rishton tumani Maktabgacha va maktab ta’limi bo‘limi tasarrufidagi 44-maktabning o‘qituvchilari nomidan murojaat kelib tushdi.

Ma’lum bo‘lishicha, 12 nafar o‘qituvchi Rishton tumani markazidan 35 kilometr uzoqlikda qo‘shni Qirg‘iziston Respublikasi Batkent viloyati hududidagi Cho‘ng‘ara qishlog‘ida joylashgan maktabda ishlaydi. O‘qituvchilar ta’lim dargohigacha 3 ta postdan (Rishton-Qaytpas davlat chegara postlari) o‘tishadi.

Eksklav hudud hisoblangan Cho‘ng‘ara qishlog‘idagi maktabda oliy ma’lumotli mutaxassis yetishmasligi sababli, o‘qituvchilar Rishton va boshqa tumanlardan jalb etilgan. Maktabga faqat Qirg‘iziston transportlari orqali boriladi.

Transport xarajatining o‘ziga o‘qituvchilar bir kunda kamida 60 ming so‘m sarflaydi. O‘qituvchilar uchun ajratilgan yotoqxona esa avariya holatida.

Olis hududlarda joylashgan umumta’lim maktablarida faoliyat yuritayotgan o‘qituvchilarning oylik ish haqiga qo‘shimcha ustamalar berish tartibini nazarda tutuvchi Vazirlar Mahkamasining 471-sonli qaroridagi ustama pullari berilmayapti. Cho‘ng‘ara qishlog‘i negadir ro‘yxatdan tushib qolgan. O‘qituvchilar masala yuzasidan tuman va viloyat hokimliklariga, tegishli vazirlik, idoralarga murojaat qilishgan. Lekin natija bo‘lmagan.

O‘qituvchilar biri Otabek Abdullayev qaror ijrosi ta’minlanmayotgani, masala yuzasidan eshigi qoqilmagan idora-yu tashkilot qolmagani haqida gapirdi.

“13 yildan beri 44-maktabda o‘qituvchilik qilaman. Maktabga kelish uchun chegaradan o‘tishga to‘g‘ri keladi. Uzundan-uzoq navbatda turamiz. 2021 yilgacha Cho‘ng‘ara qishlog‘ida biz uchun ajratilgan yotoqxonada turganmiz. Shu yotoqxona bugungi kunda tashlandiq holatga kelgan.

Turarjoy muammosi sabab o‘qituvchilar maktab qorovulxonasida yashashiga to‘g‘ri keldi.

2019 yil Vazirlar Mahkamasining 471-sonli qarori qabul qilindi. Qarorga ko‘ra olis hududda ishlovchi mutaxassislar uchun 10 foizdan 50 foizgacha maxsus ustamalar to‘lanishi ko‘zda tutilgan.

Rishton tumani markazidan 14 nafar o‘qituvchi eksklav hududdagi maktabga qatnab dars beramiz. Har kuni ertalab soat 6:30larda chegara postiga kelamiz. Maktabgacha yana 3 ta chegara nazorat punktidan o‘tishga to‘g‘ri keladi. O‘quvchilarga dars o‘tish uchun har bir o‘qituvchi bir kunda tushlik pulidan tashqari yo‘l haqiga 60 ming so‘m sarflaydi. 1 stavka oylik toifaga qarab 3 yarim million so‘m bo‘lsa, shundan 1,5 mln – 1 mln 800 ming so‘m 1 oylik sarf-xarajatimizni tashkil qiladi. Qaror ijrosi ta’minlanmaganidan ancha sarson bo‘ldik. Yordam so‘rab bormagan idora-yu tashkilotimiz qolmadi.

Mutaxassis yetishmasligidan biz o‘qituvchilarni yalinib ishlatib kelyapmiz. Har yili may oyi boshlandi deguncha o‘qituvchilar chegaradagi o‘tish qiyinchiliklari va ortiqcha sarf-xarajatni deb “ketamizga” tushib qolishadi.

Har o‘quv yili boshida bu yildan ustama puli beriladi, ishlashda davom etinglar, deb va’da beriladi. Lekin natija yo‘q”, – deydi u.

Jasur Hamidovga ko‘ra, eksklav hududda ishlovchi o‘qituvchilar oylik-maoshi yo‘l haqi va tushlikka ketib qoladi.

“Eksklav hududdagi maktabda 8 yildan beri o‘qituvchilik qilaman. Olis hududda faoliyat yurituvchi xodimlarga ustama puli berilishi lozimligi haqidagi qaror negadir inobatga olinmayapti. Vaholanki ayni mana shu qarorda o‘qituvchilar yotoqxona bilan ta’minlanishi lozimligi aytilgan. Yotoqxona tashlandiq holatga kelgan. Qishda atrofdan o‘tin yig‘ib kelib xonani amallab isitamiz. O‘tin va ko‘mir yo‘q paytida maktab qorovulxonasida tunashga to‘g‘ri keladi.

Yotoqxonada yashash uchun umuman sharoit yo‘q. Baxtimizga Rishton tumanidagi chegara o‘tkazish maskani ochilib qoldi, yo‘qsa Farg‘ona tumani Vodil qishlog‘idagi postdan o‘tib aylanib kelar edik. O‘sha paytda bir tomonning o‘ziga 270 km, borish-kelish 540 kmni tashkil qilgan.

Ustama puli berilishini so‘rab juda ko‘p joylarga murojaat qildik. Lekin dodimizni hech kim eshitmayapti”, – deydi u.

Nabijon Hotamov bir oyda kamida 1,5 mln so‘m ortiqcha xarajat qilishini aytdi.

“Maktabda informatika-matematika fanidan 8 yildan beri dars beraman. Vazirlar Mahkamasi qaroriga asosan 2 yil davomida ustama puli oldik. 2 yildan keyin ustama puli to‘lanishi negadir to‘xtatildi. Shundan keyin vazirlikkacha bordik. Maktabga borguncha 3 ta postni kesib o‘tamiz. Bizga berilishi kerak bo‘lgan kompensatsiya puli berilmayapti. 2 yildan beri qo‘ynimizni puch yong‘oqqa to‘ldirishyapti.

1 stavka darsim bor. 3,5 mln so‘m oylik olaman. Bir kunda kamida yo‘lning o‘ziga 60 ming so‘m sarfim bor. Bir oyda kamida 1,5 mln so‘m ortiqcha xarajatim bor”, – deydi u.

Rishton tumani iqtisodiyot va moliya bo‘limi bosh mutaxassisi Ulug‘bek Ziyayevdan mazkur masala yuzasidan izoh oldik.

“Bo‘limimizga eksklav hududdagi maktabda ishlovchi bir guruh o‘qituvchilar nomidan ustama berilmayotgani haqida ariza kelib tushgan. O‘rganish olib borganimizda Vazirlar Mahkamasining 471-sonli qarori 1-ilovasida ko‘rsatilgan, ya’ni olis hududlarda joylashgan umumiy o‘rta ta’lim muassasalariga boshqa hududlardan kelgan pedagog xodimlar uchun to‘lanishi lozim bo‘lgan ustama puli olinishi kerak bo‘lgan hududlar ro‘yxatiga aynan Cho‘ng‘ara qishlog‘i kiritilmagani aniqlandi. Vazirlar Mahkamasi qarori 1-ilovasiga o‘zgartirish kiritish bo‘yicha tuman hokimligi, tuman maktabgacha va maktab ta’limi bo‘limi va viloyat hokimligi tomonidan vazirliklarga bildirishnoma va takliflar kiritilgan. Hozirgi kunda Maktabgacha va maktab ta’limi vazirligi hamda Iqtisodiyot va moliya vazirligi tomonidan kelishilgan holda ro‘yxatni o‘zgartirish bo‘yicha Vazirlar Mahkamasiga takliflar kiritilmoqda”, – deydi u.

“Tegishli qaror ilovasiga Cho‘ng‘ara qishlog‘i kiritilmagani sababli haqiqatan ham o‘qituvchilarga ustama puli berilmayapti. Masala yuzasidan viloyat boshqarmamiz hamda viloyat hokimligi yuqori tashkilotlarga xat bilan murojaat qilishdi. Javob xatini kutyapmiz. Cho‘ng‘ara qishlog‘i ilovadagi ro‘yxatga kiritilsa o‘qituvchilarga, albatta, ustama puli beriladi.

Qarorga kiritilgan yana bir masala bor – yangi o‘quv yiligacha o‘qituvchilar yotoqxonasini ta’mirlab beramiz”, – deydi Rishton tumani maktabgacha va maktab ta’limi bo‘limi boshlig‘i o‘rinbosari Hayotxon Sanginova.

Rishton tumani hokimi o‘rinbosari Aziz Mustafoqulov masala vazirlik darajasigacha ko‘tarilgani, o‘qituvchilar turar joyi yangi o‘quv yiligacha ta’mirlab berilishini ta’kidladi.

“Haqiqatan ham 14 nafar o‘qituvchi Cho‘ng‘ara qishlog‘iga borib ishlaydi va ularga to‘lanishi lozim bo‘lgan ustama puli berilmayotganidan xabarimiz bor. Masala yuzasidan tuman hamda viloyat hokimliklari tomonidan Maktabgacha va maktab ta’limi, Moliya vazirliklariga tegishli murojaatlar qilingan. Xususan tuman hokimligining o‘zidan 2022 yilning yanvar oyida ham viloyat hokimligiga amaliy yordam so‘rab murojaat qilingan.

44-maktabning foydalanilmayotgan binosi o‘qituvchilarga yotoqxona sifatida foydalanish uchun berilgan. Tuman mahalliy budjeti hisobidan yotoqxonani ta’mirlab beramiz”, – deydi A. Mustafoqulov.

Surishtiruv davomida yillar mobaynida o‘qituvchilarni qiynab kelayotgan muammo yuzasidan tegishli vazirlik va idoralarga chiqilgani, biroq noma’lum sabablarga ko‘ra Maktabgacha va maktab ta’limi vazirligi tomonidan muammoga yechim ortga surilib kelinayotgani aniqlandi. Viloyat hokimi Xayrullo Bozorov ham vazirlikka ustama to‘lanayotgan hududlar ro‘yxatiga Cho‘ng‘ara qishlog‘ini ham kiritishni so‘rab murojaat qilgani ma’lum bo‘ldi.

Qaror ilovasiga e’tibor qaratadigan bo‘lsak, respublikaning boshqa viloyatlari qatori Farg‘ona viloyatining Farg‘ona hamda So‘x tumanining ko‘plab hududlari ustama puli to‘lanishi kerak bo‘lgan ro‘yxatga kiritilgan. Hozirda mazkur ro‘yxat asosida mutaxassislarga ustama puli to‘lanyapti ham. Lekin aynan Cho‘ng‘ara qishlog‘i ro‘yxatdan tushib qolgan.

Ro‘yxat tagidagi izohda esa umumiy o‘rta ta’lim muassasalarida boshqa hududlardan kelib faoliyat yuritayotgan pedagog xodimlarga maxsus ustama belgilanadigan hududlar ro‘yxatiga viloyat hokimliklari taklifiga binoan Maktabgacha va maktab ta’limi hamda Iqtisodiyot va moliya vazirligi tomonidan kelishilgan holda o‘zgartirish kiritish mumkinligi belgilangan. Viloyat hokimligi tomonidan taklif berilganiga qaramay bu ikki vazirlik tomonidan masala yechimi negadir paysalga solib kelinmoqda.

Kun.uz tegishli vazirliklardan masala yuzasidan izoh kutib qoladi.

Sarvar Ziyoyev, Kun.uz
Montaj ustasi: Jahongir Aliboyev