Energetika, transport va suv resurslari – Ashxobod sammitida ustuvor yo‘nalishlar belgilab olindi

Ashxobodda «Turkmaniston, Tojikiston, O‘zbekiston» formatida bo‘lib o‘tgan oliy darajadagi uchrashuv yakunlari bo‘yicha prezidentlar Serdar Berdimuhamedov, Emomali Rahmon va Shavkat Mirziyoyev Qo‘shma bayonot qabul qildi. Uning matni Turkmaniston matbuotida keltirildi.

Qo‘shma bayonotda quyidagilar qayd etildi:

1. Tomonlar tinchlik, xavfsizlik va barqarorlikni ta’minlash, global va mintaqaviy miqyosda ishonch va o‘zaro anglashuv muhitini mustahkamlash bo‘yicha uch davlat tomonidan amalga oshirilayotgan o‘zaro sa’y-harakatlar muhimligini qayd etdi.

2. Tomonlar o‘zaro hamkorlikni xalqaro tashkilotlar doirasida, birinchi navbatda, Birlashgan Millatlar Tashkiloti (BMT) doirasida, shuningdek, boshqa xalqaro va mintaqaviy platformalarda mustahkamlashni davom ettirishga kelishib oldi.

3. Tomonlar BMT va boshqa xalqaro va mintaqaviy tashkilotlarning saylanadigan organlariga bir-birining nomzodini qo‘llab-quvvatlashda davom etishga tayyor ekanligini ta’kidladi.

4. Tomonlar terrorizm, separatizm va ekstremizmning barcha ko‘rinishlariga, shuningdek, transchegaraviy uyushgan jinoyatchilik, narkotrafik, kiberjinoyatchilik, odam savdosi va noqonuniy migratsiyaga qarshi kurashda hamkorlikni mustahkamlash muhimligini qayd etdi. Ular ushbu chaqiriq va tahdidlarga qarshi birgalikda kurashish zarurligini ta’kidladi, shuningdek, umumiy manfaatlar bo‘yicha bir-birlarini qo‘llab-quvvatlashga tayyor ekanligini tasdiqladi.

5. Tomonlar savdo-iqtisodiy munosabatlardagi hamkorlikning muhimligini hamda teng huquqlilik, o‘zaro manfaatdorlik va bir-birining manfaatlarini hisobga olish tamoyillariga asoslangan mamlakatlar o‘rtasidagi iqtisodiy sheriklikni mustahkamlash va kengaytirish ustuvorligini tasdiqladilar. Tomonlar o‘z mamlakatlari o‘rtasidagi iqtisodiy hamkorlikni yanada rivojlantirish uchun qulay shart-sharoitlar yaratish zarurligi haqida umumiy fikr bildirdi.

6. Tomonlar energetika sohasida hamkorlikni rivojlantirish muhimligini qayd etib, tabiiy gaz, neft va neft mahsulotlari, shuningdek, elektr energiyasi yetkazib berish sohasidagi hamkorlikning alohida ahamiyatini ta’kidladi.

Shu munosabat bilan tomonlar energetika sohasidagi uch tomonlama hamkorlikning ijobiy tajribasiga tayangan holda, 2023 yilning ikkinchi yarmida energetika vazirliklari rahbarlari darajasida muzokaralar olib borishga kelishib oldilar.

7. Tomonlar uch davlatning transport, logistika va tranzit sohasidagi ulkan salohiyatini hisobga olgan holda, transport sohasidagi hamkorlikni rivojlantirishga alohida ahamiyat beradi.

8. Transport sohasidagi hamkorlikni kengaytirish va uch davlatning tranzit salohiyatidan foydalanish maqsadida tomonlar Tojikiston-O‘zbekiston-Turkmaniston transport yo‘nalishi bo‘yicha multimodal yuk tashishni faollashtirish muhimligini ta’kidladi, bu esa uch davlatning dengiz portlariga chiqish imkonini beradi, shu jumladan Kaspiy dengizi va Fors ko‘rfazi.

9. Tomonlar tariflarni yanada optimallashtirish va tashqi savdo yuklarini tranzit tashish uchun qulay shart-sharoitlarni ta’minlashga qaratilgan tizimli o‘zaro manfaatli hamkorlikni davom ettirishga kelishib oldilar va shu maqsadda tomonlar o‘z davlatining transport departamenti rahbarlariga shu yilning oxirigacha yig‘ilish o‘tkazishni topshirdi.

10. Tomonlar sanoat va sanoat kooperatsiyasini rivojlantirishga e’tibor qaratdi hamda to‘qimachilik, kimyo, qurilish va boshqa sohalarda qo‘shma korxonalar tashkil etish orqali uzoq muddatli o‘zaro manfaatli hamkorlikni kengaytirishga kelishib oldilar.

11. Tomonlar savdo-iqtisodiy munosabatlarni rag‘batlantirish, mintaqa farovonligiga xizmat qiluvchi barcha transport-kommunikatsiya infratuzilmasini rivojlantirishga qaratilgan tadbirlar va loyihalarni qo‘llab-quvvatlashlarini bildirdi.

12. Tomonlar o‘zaro manfaatlar asosida tovar ayirboshlash hajmini oshirishga ko‘maklashish maqsadida, imkoniyatlardan foydalangan holda hamkorlikning yangi usullari va mexanizmlarini yaratish zarurligiga kelishib oldi. Chegara savdosi sohasida o‘zaro manfaatli hamkorlikni yanada rivojlantirish zarurligi qayd etildi.

13. Tomonlar Turkmaniston, Tojikiston va O‘zbekiston agrosanoat komplekslari orqali aloqalarni tizimli rivojlantirish, shu jumladan mahsulot hajmini oshirish maqsadida oziq-ovqat xavfsizligi va qishloq xo‘jaligi sohasidagi hamkorlikka turtki berishga, boshqa mamlakatlar bozorlariga qishloq xo‘jaligi mahsulotlari va oziq-ovqat mahsulotlarini yetkazib berishni kengaytirish kelishib oldi.

14. Tomonlar suv resurslarini samarali boshqarish, muhofaza qilish va ulardan oqilona foydalanish, gidrotexnika inshootlari xavfsizligini ta’minlash, sug‘oriladigan yerlarning meliorativ holatini yaxshilash, suv xo‘jaligi infratuzilmasidan samarali foydalanish va modernizatsiya qilish, suv resurslarini muhofaza qilish sohasida kelgusida hamkorlikda ilmiy-tadqiqot va ishlanmalar olib borishga kelishib oldi.

Tomonlar mavjud va qurilayotgan gidroenergetika inshootlarining Amudaryo havzasida suv-energetika muammolarini hal etishga ko‘maklashish hamda iqlim barqarorligiga erishish muhimligini qayd etib, suvdan kompleks va oqilona foydalanish bo‘yicha mamlakatlar o‘rtasida o‘zaro manfaatli hamkorlikni mustahkamlash tarafdori ekanini ta’kidladi.

15. Tomonlar suv-energetika masalalari bo‘yicha konstruktiv muloqotni davom ettirish muhimligini qayd etib, Amudaryo suv resurslaridan oqilona foydalanishning ustuvor ahamiyatini ta’kidladi. Shu bilan birga, yangi chaqiriqlarga, jumladan, iqlim o‘zgarishi va Amudaryoning suv resurslariga bosimning kuchayishi bilan bog‘liq muammolarga samarali javob berishni ta’minlash maqsadida ko‘p tomonlama hamkorlik mexanizmlarini yanada takomillashtirish zarurligi qayd etildi.

16. Tomonlar iqlim o‘zgarishi oqibatlarini yumshatish va moslashish, cho‘llanish, yerlarning degradatsiyasi, muzliklarning erishiga qarshi kurashish, atrof-muhitni muhofaza qilish, erta ogohlantirish tizimlari, ekologiya, bioxilmaxillikni saqlash, ushbu sohalarda umumiy loyiha va dasturlarni ilgari surish bo‘yicha hamkorlikni yanada mustahkamlash muhimligini qayd etdi.

17. Tomonlar madaniy-gumanitar sohadagi hamkorlikning ustuvor yo‘nalishlarini muhokama qildi, tegishli davlat tuzilmalari va jamoat birlashmalari, ilmiy markazlar, oliy ta’lim muassasalari, ommaviy axborot vositalari, madaniyat va san’at xodimlari o‘rtasidagi aloqalar muhimligini ta’kidladi.