Chempionlik sari odimlayotgan «Liverpul». Slot buni qanday uddalamoqda?

«Feyyenord»dan boshqa joyda yutuqlarga erishmagan, yaqin davrgacha ko‘pchilik tanimagan Arne Slot qanday qilib Kloppning eng yaxshi mavsumlari darajasida o‘yin namoyish qilmoqda? Bu muvaffaqiyatning obektiv sabablari nimada? Keling asosiy faktorlarni alohida tilga olib, hammasini tushunishga harakat qilib ko‘ramiz.

Yurgen Klopp merosi

Odatda yangi murabbiylar ikki xil jamoaga kelishadi. Birinchisi holat, eski murabbiy iste’foga chiqarilgan bo‘ladi. Tabiiyki, jamoa natijalari yomonlashgan, futbolchilarning ham o‘ziga bo‘lgan ishonchi pasaygan davr. Yangi murabbiy eski muammolarga yechimlar berish bilan birga, futbolchilarning o‘ziga bo‘lgan ishonchini qaytarishi, yomonlashgan natijalarni yaxshi tomonga o‘zgartiradigan jiddiy qarorlar berishi kerak bo‘ladi. Albatta, bu juda katta mehnat talab qiladi.

Biroz kamroq sodir bo‘ladigan ikkinchi holat – bir murabbiyning jamoa bilan yetarlicha sovrinlarni yutib, o‘z ixtiyorida bilan jamoani tark etgach, yangi murabbiy tayinlanadi. Buning ham o‘ziga yarasha qiyinchiliklari bor. Ma’lum bir davr yakuniga yetgan, demak avlodlar almashinuvini amalga oshirish lozim. Bundan tashqari, sovrinlarni yutib, tashnalik biroz pasaygan, yangi mavsum uchun qayta jonlantirish ham ba’zida ortiqcha muammolarni keltirib chiqarishi mumkin. Yaqqol misollar sifatida, «Inter»da Joze Mouriniodan keyin Rafa Benitesning, «Manchester Yunayted»da Aleks Fergyusondan so‘ng, Devid Moyyesning yoki «Bavariya»da Yup Haynkesdan so‘ng Pep Gvardiolaning kelishini eslash mumkin. Sezganingizdek, bu shartlarda ham yangi murabbiy muvaffaqiyat qozonishi qiyinroq. Buning ustiga, hatto murabbiy o‘ziga yarasha yaxshi ishlagan taqdirda ham avvalgi yutuqlar kattaroq bo‘lgani uchun baribir ko‘rinmasligi mumkin.

Arne Slotga esa har ikki turkumga ham kirmaydigan, futbolda deyarli sodir bo‘lmaydigan uchinchi holat nasib qildi – Yurgen Klopp chempionlikka loyiq bo‘lgan, ya’ni o‘tgan mavsumda sovrin uchun kurashgan, ammo g‘alaba qozona olmagan kuchli tarkibni meros qilib qoldirib ketmoqda. Ya’ni jamoa darajasi borasida ham, motivatsiya borasida ham muammo bo‘lmasligi kerak edi. Yurgen Klopp bilan Chempionlar Ligasini, hamda Angliya chempionligini qo‘lga kiritgan tarkibdan faqat Alison, Roberson, Trent Aleksandr-Arnold, Virjil van Deyk, hamda Muhammad Saloh qolgan xolos. Qolgan barcha futbolchilar tarkibga keyin kelib qo‘shilgan, shu bilan birga, o‘tgan mavsumdagi natijalardan kelib chiqsak, bemalol chempionlik uchun kurasha oladiganlardir. Qisqa qilib aytganda, Yurgen Klopp o‘zining navbatdagi kuchli jamoasini tuzdi va o‘zidan keyingi murabbiy uchun ideal vaqtda Liverpulni tark etdi.

Slotning chizgilari. Taktika.

Albatta, bularning hammasi niderlandiyalik murabbiyning bu yilgi mehnatlari qadrini pasaytirmaydi. Slot Yurgen Klop futbolining eng muhim, jamoaga foyda keltiradigan va ahamiyatlisi, futbolchilarning ustunliklarini yuzaga keltiradigan jihatlarini saqlab qolgan holda, o‘z chizgilarini bera olyapti. Jamoaning yangi futbolga evolyutsiyasi asta sekinlik bilan, sezilarsiz va og‘riqsiz ravishda kechayotganini ta’kidlash kerak.

Eng ko‘zga tashlanadigani aytamiz. Ma’lumki, Yurgen Klopp uslubida tezkor vertikal qarshi hujumlarlarning o‘rni katta edi va aksariyat o‘yinlarda «Liverpul» o‘yinni ikki tomon uchun ochiq shaklga keltirib olib, aynan shu uslubda ustunroq bo‘lgani uchun kerakli natijalarga erishardi. Bu ayniqsa, «Liverpul»ning avvalgi tarkibida juda yaxshi ishlagan, chunki Mane-Firmino-Saloh uchligi ideal ravishda bir-birini to‘ldirib, realizatsiyadan muammo bo‘lmasdi. Yangi «Liverpul»da ochiq futboldan endi raqiblar ham foyda ko‘ra boshlashdi, zero eng yuqori darajadagi hujum chizig‘i bo‘lmasa, aynan shu ikki tomonlama vertikal futbolda ba’zida raqiblar ham g‘alaba qozonib ketishi mumkin. Qisqasi, bu uslubda barchasini nazorat qilish qiyin, yuqori o‘rinlar uchun kurashda esa har bir o‘yinni nazorat qila olish kerak.

Arne Slotning birinchi qadami mana shu jihatni o‘zgartirish bo‘ldi – hali ham «Liverpul» asosiy xavfni vertikal futbol orqali yaratmoqda, ammo o‘sha eng muhim pas uchun koridor ochilguncha, jamoa to‘pni o‘zida saqlab, nazorat qilishni o‘rgandi. Slotning «Liverpuli» to‘p bilan sabr qilishni biladi, kerak bo‘lganda esa birdaniga yana tezkor «Liverpul» qaytishi ham o‘yin davomida ko‘ramiz. Bu jamoaga ayniqsa kuchsizroq raqiblarga qarshi o‘yinni nazorat qilishda yordam bermoqda, avvalgi ba’zi davrlardagi kabi natijalar qutbdan qutbga sakramayapti. Jamoada ba’zida qoniqarsiz natijalar, mag‘lubiyatlar ham sodir bo‘lsa-da, umumiy o‘yin kartinasi doim bir xil va doim «Liverpul» raqibidan ustun futbol namoyish eta olyapti.

Yana bir e’tiborli jihat, Arnening alohida raqiblarga qarshi tayyorlanib, aynan bir o‘yin uchun ba’zi kichik va nozik detallarni o‘zgartira olishidir. Qizig‘i, murabbiyning matbuot anjumanlari ham juda qiziq, u doim erinmasdan taktik qarorlari, amalga oshgan rejalari, ayniqsa raqibning kamchilik va ustunliklari haqida bemalol tushuntirish beraveradi. Bu esa shogirdlariga ishonch berish bilan birga, raqib murabbiyiga bosim yuklashi ham turgan gap.

«Manchester Yunayted»ga qarshi «Old Trafford»da kechgan (3:0) o‘yindagi g‘alabadan so‘ng Slot aytdi:

«Raqibning qanot himoyachilari juda oldinga chiqib o‘ynashadi, shuning uchun men imkon qadar Dias va Salohni yuqoriroqda saqlab turishga qaror qildim. Agar bosim yordamida to‘pni egallab olsak, doim oldingi chiziqda bizga variantlar bo‘ladi va biz Salohni yoki Diasni markaziy himoyachilar bilan birga bir vaziyatga chiqardik».

Odatda jamoalar pressing muvaffaqiyatsiz chiqmagach, barcha futbolchilar ortga qaytishadi va o‘rta blokda himoyalanishni boshlashadi. «Old Trafford»da Slot pressingning boshqacha turini joriy qildi – «Liverpul» hujumchilari pressing uyushtirgach, himoyaga qaytmay, endi «MYu» yarimhimoyachilariga ortdan hujum qila boshlashdi. Natijada Kazemiro to‘pni egallagach, oldinda ham variant yo‘q, to‘pni orqaga qaytaraman desa, u tomondan ham yo‘llar berkilgach, qiyinchilikka duch kela boshladi. Ikki gol aynan «MYu»ning tayanch zonasidagi yo‘qotishlardan so‘ng sodir bo‘ldi.

Endigina 3-tur edi. O‘shandayoq Premer-ligaga yangi kuchli murabbiy tashrif buyurganininng ko‘rgazmasi bo‘lib o‘tgandi.

Slotning ba’zi futbolchilarga ta’siri

Jamoa muvaffaqiyatli taktika asosida to‘p surayotganining isbotlaridan asosiysi – futbolchilarning bu shartlarda yangi darajaga chiqayotgani bo‘ladi. Slot qo‘l ostida bir qator futbolchilar yanada kuchliroq o‘yin ko‘rsatayotganini ta’kidlash kerak.

Eng katta o‘zgarish Rayan Gravenberhda kuzatilmoqda. «Bavariya»dan kelganidan buyon o‘zini topa olmay kelgan 22 yoshli futbolchi Slot qo‘l ostida porlamoqda. Ayni damda uni bemalol Yevropaning eng yaxshi tayanch yarimhimoyachilaridan biri deb bemalol aytish mumkin. O‘tgan yili u butun mavsum davomida atigi 12 o‘yinni asosiy tarkibda o‘tkazgan bo‘lsa, hozirda u APL doirasidagi barcha o‘yinlarni ilk daqiqalardan boshladi – o‘rtacha 86 daqiqa.

Yana bir yorqin misol, Kodi Gakpo. U Yurgen Klopp davrida ham ba’zida muvaffaqiyatli o‘yinlar o‘tkazgan, ammo aynan Arne Slot Gakponi chap qanotga butunlay bog‘ladi va bu uni yanada xavfli futbolchilardan biriga aylantirdi.

Yuqoridagi birinchi rasmda Kodi Gakponing o‘tgan mavsumdagi zarba berish nuqtalari, pastda esa joriy mavsumdagi. Ilgari Gakpo turli pozitsiyalarda o‘ynagan bo‘lsa, joriy mavsumdan uning maydondagi vazifasi konkretlashdi. Bu esa futbolchini «Liverpul»ning eng xavfli qurollaridan biriga aylantirdi.

O‘tgan yozda «Liverpul» Keysedo va Laviya transferlari borasida muvaffaqiyatsizlikka uchragach, shoshilinch ravishda Endoni sotib olishgandi. Tabiiyki, biroz tejamkor variantda to‘ldirilgan tayanch zonasi eng muammoli nuqta sifatida tilga olinib kelardi. Slot kelgach, «Liverpul» bu pozitsiya uchun birorta ham xaridni amalga oshirmaganida, ko‘pchilik uchun tushunarsiz bo‘lgani tabiiy. Demak taxmin qilish mumkinki, Gravenberx, Gakpo kabi futbolchilar haqida Slotda ancha chuqur ma’lumotlar bo‘lgan va hamyurtlaridan qanday foydalanishni u kelishidan oldin ham juda yaxshi bilgan.

Nafaqat niderlandiyalik futbolchilar, balki masalan, Muhammad Saloh ham yangi tizimda yorqinroq porlayotganini ta’kidlash kerak. Hali mavsumning endi yarmidan o‘tayotgan bo‘lsak, Salohda allaqachon gol+pas bo‘yicha 44 ochko bor. Bu har o‘yinda o‘rtacha 1.3 golli ko‘rsatkich deganidir. Agar shu rejimda Saloh davom etsa, u mavsum oxirigacha gol+pas bo‘yicha 70 lik dovonni ham bosib o‘tishi mumkin. Misrlik hujumchi Liverpuldagi eng yaxshi mavsumida, 2017/18 da barcha musobaqalarda 58 (44+14) ochkolik bo‘lgandi. Tasavvur qilavering.

Bosimning deyarli yo‘qligi

Ushbu mavsumdagi natijalarning nisbatan yomonlashuvi ham jamoa muxlislari tomonidan ham, futbol jamoatchiligi tomonidan ham u qadar og‘riqli qabul qilinmasdi. Zero 8 yil davomida jamoani boshqargan top-murabbiyning ketishi baribir salbiy tomondan ta’sir qilishini hamma tushunib turardi. Nari borsa, mabodo katta inqiroz bo‘lib ketsa ham, murabbiy yoki jamoadan ko‘ra boshqaruvga savollar ko‘proq berilar, yozda birorta ham futbolchini sotib olmagan rahbarlar asosiy aybdor sifatida javob berishiga to‘g‘ri kelardi.

Bunday shartlarda, tabiiyki, murabbiy uchun ham ishlash qulay – sendan aytarli hech narsa kutishmayotgan paytda o‘zini ancha erkin his qilishi mumkin. Aslida Yurgen Kloppning ham so‘nggi yillarda charchatgan jihat shu – undan har mavsumda Pep Gvardiola bilan raqobat qilishni talab qilishardi. Tabiiyki, yaxshiroq resurslarga ega bo‘lgan va nazorat qiroli bo‘lgan Pep bilan bahslashish doim ham muvaffaqiyatli chiqavermaydi. Bu esa har qanday qoniqarsiz natijalardan keyin negativni ko‘paytirar, jamoaga ortiqcha bosim yuklardi.

Arne Slot ham, futbolchilar ham ushbu mavsumda mana shunday bosimdan holi mavsumni boshlashdi. Bu ham qaysidir ma’noda o‘z samarasini bermoqda.

Jarohatlarning kamligi

Tan olish kerak, ushbu mavsumda «Liverpul»ni jiddiy jarohatlar chetlab o‘tyapti. Aytaylik, asosiy raqiblar bo‘lmish «Manchester Siti» va «Arsenal» bu borada ko‘proq jabr chekishmoqda. «Siti» uzoq muddatga Rodrini yo‘qotib bo‘ldi, «Arsenal» esa ikki oy Edegorsiz o‘ynagan bo‘lsa, ayni damda Saka va Jyezus jamoaga yordam bera olmayapti. Har xolda «Liverpul»da o‘yin natijasiga ta’sir qiladigan muhim futbolchilarning yo‘qotilishi kuzatilmayapti.

«Liverpul» avvalgi yillardagi o‘zi bilan solishtirganda ham yaxshiroq holatda. Joriy mavsumda futbolchilar tomonidan jarohat tufayli o‘tkazib yuborilgan o‘yinlarning umumiy soni – 55. Agar Keza, Bredli, Gomes, Tsimikas kabi aslida zaxirada o‘tiradigan futbolchilarni qo‘shmasak, Jota, Alison, Konate, Soboslai ya’ni o‘rnini sifatni tushirmasdan bosish imkoni bo‘lmagan futbolchilarning o‘tkazgan o‘yinlari soni atigi 23 ta («Manchester Siti»da 64, «Arsenal»da 45) xolos.

O‘tgan yili butun mavsum davomida umumiy ko‘rsatkich 165 edi. Asosiy tarkib futbolchilarini olsak, 85 ni tashkil qilgan. To‘g‘ri hali bu mavsum tugagani yo‘q, ammo shu tempda davom etilsa, o‘tgan yilgi ko‘rsatkichning yarmiga ham yetib borilmaydi.

Buning zamirida esa, birinchi navbatda, yuqorida tilga olinganidek, nazoratga asoslangan uslub va albatta, omad ham bor.

Asosiy raqiblardagi pasayish

Ayni damda «Liverpul» yo‘qotilganlar bo‘yicha 9 ochkolik farq bilan peshqadamlik qilmoqda. Jamoa 22 o‘yindan 53 ochko jamg‘argan. Albatta, bu oldingi mavsumlardagi peshqadamlar bilan taqqoslaganda ham ko‘p, to‘g‘ri, ammo shuncha ochko bilan 2023/24 mavsumida «Manchester Siti»dan 2 ochko 2022/23 mavsumida bo‘lganda esa «Arsenal»dan 2 ochko oldinda bo‘lardi xolos. Ya’ni «Liverpul» baribir peshqadam bo‘lib tursa-da, chempionlik uchun yaqqol favorit sifatida hozirgidek tilga olmayotgan bo‘lardik.

Ayniqsa, «Manchester Siti»ning inqirozi aynan Slot davriga to‘g‘ri kelib qolganini ham hisobga olish kerak. Kloppning «Liverpul»i 2018/19 mavsumning bu davrida 60 ochkoga ega edi. Shunda ham chempionlik nasib qilmagan. Chempion bo‘lish uchun esa 2019/20 mavsumda «Liverpul» 23 o‘yindan so‘ng 67 ochko jamg‘argan edi – bu hozirgidan 11 ochkoga ko‘p.

Barqaror ta’qibchining yo‘qligi «Liverpul»da xato qilish imkoniyatini qoldiradi. Ya’ni hozir har qanday o‘yinda ochko yo‘qotilishi ham jamoaning mavqeiga xavf solmaydi va hatto raqobatchilar ham turdan turga ochko yo‘qotib borishyapti. Bu ham bosimni kamayishiga, o‘yinlarda ishonch bilan xotirjam to‘p surishga zamin yaratadi. Jarohatlarni kamaytiradi, turli taktikalarni sinab ko‘rish, tarkibni vaqtida rotatsiya qilib borishga imkoniyat beradi, raqib darvozasi oldida sovuqqonlikni saqlab, realizatsiyani yuqori maromda ushlab turishga ham sabab bo‘ladi.

Qahramon Aslanov