Osmondagi elektr inqilobi: aviatsiyani barqaror kelajak sari yetaklovchi 10 ta apparat

Rolls-Royce'dan Spirit of Innovation 2021 yil noyabr oyida soatiga 555,9 kilometr (345,5 milya) tezlikka erishib, dunyodagi eng tez elektr samolyot sifatida tarixga kirdi. 750 kilovatt quvvatga ega uchta YASA 750R dvigateli uni texnologik shedevrga aylantirdi.

Pipistrel Velis Electro rasmiy sertifikat olgan dunyodagi birinchi elektr samolyotdir. Sloveniyada ishlab chiqarilgan bu ikki o‘rindiqli o‘quv samolyoti 57,6 kilovatt quvvatga ega Ye-811 elektr motori bilan jihozlangan va soatiga taxminan 160 kilometr tezlikka ega.

Eviation Alice — Isroilda ishlab chiqarilgan birinchi to‘liq elektr yo‘lovchi samolyoti. Ikkita magni650 elektrodvigateliga ega bo‘lgan u 2022 yil 27 sentabrda o‘zining birinchi parvozini amalga oshirib, mintaqaviy elektr parvozlarini amalga oshirish maqsadga muvofiqligini isbotladi. Samolyot to‘qqiz nafar yo‘lovchini qabul qilishga mo‘ljallangan va soatiga 400 kilometr tezlikda 240–400 kilometr masofani bosib o‘tadi.

X-57 Maxwell NASA'ning birinchi to‘liq elektr eksperimental samolyoti bo‘lib, taqsimlangan elektr harakat texnologiyasini namoyish qilish uchun mo‘ljallangan. Dastur 2024 yilning mart oyida yakuniga yetgan bo‘lsa-da, loyiha muhim marraga erishdi: 14 ta akkumulyatorli elektr motor va pervanellar nol chiqindilar bilan samaradorlikni 500 foizga oshirib ko‘rsatdi. Bu samolyot elektr samolyotlarining keyingi avlodi uchun qimmatli nou-xauni qoldirdi.

Heart Aerospace kompaniyasining Shvetsiyada ishlab chiqarilgan ES-30 samolyoti mintaqaviy havo qatnovida inqilob qildi. Uning gibrid-elektr tizimi elektr rejimida 200 kilometrgacha (124 milya) va gibrid rejimda 400 kilometrgacha (250 milya) masofani ta’minlaydi. U 30 yo‘lovchini sig‘dira oladi.

Yirik aviakompaniyalar, jumladan United Airlines va Air Canada, allaqachon 250 dan ortiq bunday samolyotlarga buyurtma bergan. Sertifikatlash o‘n yillikning oxirigacha kutilmoqda — bu mintaqaviy aviatsiya qiyofasini tubdan o‘zgartirishi mumkin.

Amerikaning Beta Technologies kompaniyasi ALIA CX300'ni yaratdi — optimal aerodinamika uchun 15 metrli silliq qanotli va orqa itaruvchi vintga ega besh o‘rindiqli samolyot. ALIA 400 kilometrgacha masofani bosib o‘tadi va tez zaryadlash tizimiga ega.

Fransiyaning VoltAero Cassio 330 innovatsiyalar va ko‘p qirralilikni o‘zida mujassam etgan. Ushbu to‘rt o‘rindiqli itaruvchi vintga ega samolyot elektr va an’anaviy harakatni birlashtiradi. U 1200 kilometrgacha ucha oladi va qisqa yo‘nalishlarda to‘liq elektr quvvati bilan ishlaydi.

Joby Aviation kompaniyasining S4 to‘rt o‘rindiqli samolyoti bo‘lib, oltita egilgan rotorli vintga ega, soatiga 200 milya (320 kilometr) tezlikka chiqadi va taxminan 100 milya (160 kilometr) masofani bosib o‘tishga qodir. S4 havo taksilari va shaharlarda harakatlanish uchun mo‘ljallangan. Kompaniya sertifikat olish va 2028 yilda Los-Anjyelesda bo‘lib o‘tadigan Olimpiya o‘yinlari uchun rejali reyslarni o‘z vaqtida boshlashni maqsad qilgan.

Wright Electric'ning Wright 1 loyihasi tijorat aviatsiyasida inqilob qilishni va’da bermoqda. 186 o‘rinli bu elektrolayner 300 milya (480 kilometr)gacha bo‘lgan parvozlar uchun mo‘ljallangan. WM2500 dvigatelini yerda sinovdan o‘tkazish 2025 yilda boshlangan va yaqin kelajakda NASA NEAT qurilmasida yuqori balandlikda sinov o‘tkazish rejalashtirilgan. Wright Spirit'ning gibrid versiyasini sertifikatlash 2027 yilda kutilmoqda.

eFler 800 sakkiz o‘rindiqli, nol emissiyali samolyot bo‘lib, unumdorligini turbovintli samolyotlar bilan solishtirish mumkin. U soatiga 360 milya (590 kilometr) tezlikka erishadi, 35 500 fut (10 700 metr) balandlikka chiqadi va taxminan 570 milya (925 kilometr) parvoz masofasiga ega.