Rossiya Yevropaning 11 mamlakati bilan harbiy shartnomalarni bekor qilmoqda

Rossiya Mudofaa vazirligi RF hukumatidan 1992–2002 yillar oralig‘ida Rossiya bir qator Yevropa davlatlari bilan tuzgan harbiy hamkorlik bo‘yicha 10 ta kelishuv va shunga oid 1 ta memorandumni bekor qilishga ma’qullash oldi. Bu haqdagi farmoyish 19 dekabr, juma kuni Rossiyaning rasmiy huquqiy axborot portalida e’lon qilindi.

RF Mudofaa vazirligi bekor qilishi mumkin bo‘lgan shartnomalar ro‘yxatida Germaniya, Polsha, Ruminiya, Daniya, Norvegiya, Niderlandiya, Xorvatiya, Belgiya va Chexiya kabi davlatlar bilan “harbiy sohada hamkorlik” to‘g‘risidagi kelishuvlar, shuningdek RF, Buyuk Britaniya va Shimoliy Irlandiya mudofaa vazirliklari o‘rtasida tuzilgan memorandum ham bor.

OAV qayd etishicha, bekor qilinayotgan ushbu kelishuvlar Sovet Ittifoqi parchalanganidan keyin imzolangan tomonlar o‘rtasidagi ikki tomonlama harbiy o‘zaro hamkorlikni tartibga solib kelgan huquqiy baza tarkibiga kirgan.

2025 yil iyul oyida Rossiya Tashqi ishlar vazirligi 1996 yilda Rossiya va Germaniya o‘rtasida tuzilgan harbiy-texnikaviy hamkorlik to‘g‘risidagi kelishuv amal qilishdan to‘xtatilganini bildirgan edi. Idora Moskva bunday qadamni kelishuv “mazmun va amaliy ahamiyatini yo‘qotgani” hamda “Rossiya–Germaniya davlatlararo munosabatlarining hozirgi holatiga mutlaqo mos kelmasligi” bilan izohlagan.

Bu vaziyatda Rossiya TIV aybni GFR zimmasiga yuklab, rasmiy bayonotining bir qismini nemis tomoniga nisbatan haqoratomuz iboralarga bag‘ishlagan. Rossiya diplomatlari fikricha, GFR hukumati “Germaniya aholisini ataylab mafkuraviy jihatdan Rossiyaga qarshi ruhda qayta ishlayapti”, “tobora tajovuzkor militaristik intilishlar”ga ergashyapti, Berlin esa go‘yo “o‘ta katta tashqi siyosiy da’volardan o‘zini tuta olmayapti”.

Germaniyada Moskva bayonotlari izohlanmadi.

Ukrainaga qarshi keng ko‘lamli hujum boshlanganidan va G‘arb davlatlari bilan munosabatlardagi keskinlik kuchayganidan beri RF xavfsizlik sohasidagi hamkorlik masalalariga taalluqli o‘nlab xalqaro kelishuvlardan chiqqan.

Shulardan eng so‘nggilaridan biri — RF va AQSh o‘rtasida plutoniyni utilizatsiya qilish to‘g‘risidagi kelishuv bo‘lgan: u, jumladan, ushbu elementdan yadroviy qurol yaratish maqsadida foydalanishni taqiqlar edi. Biroq amalda RF bu hujjatning amal qilishini 2016 yildayoq to‘xtatib qo‘ygan, bunga Moskva va Vashington o‘rtasidagi munosabatlar “keskin yomonlashgani”ni sabab qilgan. Kelishuvni qayta tiklash sharti sifatida Kreml Ukrainaga qarshi agressiya fonida RFga joriy etilgan sanksiyalarni bekor qilishni talab qilgan.

Rossiya hokimiyati, shuningdek, AQShdan 2010 yilda tuzilgan Strategik hujum qurollarini qisqartirish bo‘yicha shartnomasi bilan tartibga solingan strategik hujum qurollarini yaratmaslik borasida majburiyatlar olishga intilayotgani aytilmoqda. Aks holda, Moskva kelishuvni rasman denonsatsiya qilish bilan tahdid qilmoqda.

Shuningdek, 2025 yil aprel oyida RF hukumati Norvegiya, Shvetsiya va Finlandiya bilan Barens dengizi va Yevroarktika mintaqacida hamkorlik to‘g‘risidagi kelishuvni denonsatsiya qilgan edi. Rossiya sheriklikning tugatilishi uchun mas’uliyatni G‘arb davlatlari zimmasiga yuklaydi.