Toshkent viloyatidagi sansalorlik: Nazarbekdagi ko‘prik qurilishi boshi berk ko‘chadami?

Ishlar o‘lda-jo‘lda tashlab qo‘yilgani, masalaga avvalgi hokim Davron Hidoyatov paytida ham, viloyatga Zoir Mirzayev rahbar bo‘lib kelganidan so‘ng ham e’tibor qaratilmayotgani haqida Kun.uz bir necha marta yozdi. Bu maqolalar kerakli manzilga yetib bordi chog‘i, bizga tutqich bermay kelayotgan mutasaddilar nihoyat ko‘rinish berdi.

12 oktyabr kuni viloyat hokimligi tashabbusi bilan tashkil etilgan matbuot anjumanida qurilish uchun mas’ul idora va tashkilotlar jam bo‘ldi. Ochig‘i, matbuot xizmatining bu tashabbusidan xursand bo‘ldik, boisi, hech qayerdan topib bo‘lmayotgan mutasaddilarni bir joyga yig‘ib berdi. Ammo matbuot anjumani davomida mas’ullar muammoni hal qilish o‘rniga, yuzaga kelgan vaziyat uchun aybni bir-birlariga ag‘darish bilan andarmon bo‘lishdi. Sansalor, mansalor, otga bedani kim solar naqlini esladik o‘sha tobda.

Buyurtmachining ma’lum qilishicha, yerosti tunneli qurilishi loyihasining qiymati 74 mlrd so‘mga teng. Shundan 2022 yil uchun 20 mlrd so‘m ajratilgan va hozirgacha bu mablag‘ning 13,5 mlrd so‘mi sarflanib bo‘lingan. Buyurtmachi hududdagi “snos” masalalari va boshqa muammolar hal etilmayotgani uchun ko‘prik qurilishi to‘xtab qolganini aytmoqda.

“Bizda 4 ta turar, 21 ta noturar joy binolarini buzish va 72 ta daraxtni kesish muammo bo‘lib turibdi. “Stenka”larni olib kelib qo‘yganmiz, lekin qurilishni davom ettirishning imkoni bo‘lmayapti. Shu masalada Zangiota tumani hokimiyatiga murojaat qilganmiz, bu bo‘yicha vakillar bizga va’da berishgan. Masala hal bo‘lmagunga qadar qurilishni qila olmaymiz. Bundan boshqa muammo yo‘q. Pul bor, pudratchi ishlayapti. Faqat shu buzilish bo‘lsa, ishlarni tezda davom ettirib ketamiz”,– deydi “Umumiy foydalanishdagi avtomobil yo‘llarini qurish va rekonstruksiya qilish direksiyasi” DUK direktorining birinchi o‘rinbosari G‘ulom Zohidov.

Loyiha bosh pudratchisi “Ko‘prikqurilish tresti” unitar korxonasi direktorining birinchi o‘rinbosari Dilshod Isayevga ko‘ra, qurilishning aynan ko‘prik qismini boshlash uchun atrofda bo‘sh joy ochilishi kerak.

“Bu ko‘prikning fronti yo‘q, agar front ochilgan taqdirda, bu bitgani bilan aholiga hech qanday sharoit yaratib bermaydi. Front ochish uchun ko‘prigimizni eski holatiga nisbatan surganmiz, hozir bu armatura chiqib turgan joyidan keyin ko‘prik qurilishi boshlanadi. Unga front yo‘q.

Temiryo‘l ko‘prikning o‘qiga parallel o‘tishi kerak, ya’ni bitta izning o‘zini o‘tkazib, qurilishni tugatib bo‘lmaydi. Temiryo‘lni ko‘chirish, ikkita “ustoy”ini sig‘dirib qurishimiz kerak. Temiryo‘lni ko‘chirish ham kichkina mablag‘ emas, shuning uchun front ochilgan joyni to‘liq qurib bitkazib, temiryo‘l bittada ko‘chiriladi. Shundan keyin undan keyingi joyda ishlaymiz”, – deya ta’kidlamoqda Dilshod Isayev.

Buyurtmachi va quruvchining so‘zlaridan qurilish ishlarini davom ettirish yon-atrofdagi uylar buzilishiga borib taqalayotganini tushunish qiyin emas. Bu masala esa mahalliy hokimlikning vazifasi.

Toshkent viloyati hokimligi buzilgan uylarga kompensatsiya to‘lash uchun ayni paytda mablag‘ yo‘qligi, shu sababli qurilish kechiktirilayotganini ma’lum qildi.

“Buzilishga tushgan turar va noturar joy egalariga kompensatsiya mablag‘larini to‘lash bo‘yicha markazlashgan jamg‘armaga murojaat qilganmiz. Ajratilishi bilan biz bosqichma-bosqich mazkur mablag‘ni shu hududga yo‘naltiramiz. Lekin bugungi kungacha biz viloyatimizning o‘zida mavjud bo‘lgan 110 ta obektga mahalliy budjet mablag‘lari hisobidan 40 mlrd so‘m kompensatsiyani to‘ladik.

Hozir yana buzilib bo‘lgan binolardan 41 mlrd so‘m qarzdorligimiz bor. Mahalliy budjetga kelib tushayotgan birinchi mablag‘lar fuqarolarga to‘lab berilishi kerak bo‘lgan kompensatsiyaga yo‘naltirilgan. Shuning uchun boshida bu yerdagi “snos” uchun mablag‘ berolmaganmiz”, – deydi Toshkent viloyati hokimligi shu’ba mudiri Eldor Mirxoliqov.

Mirxoliqovning qo‘shimcha qilishicha, har bir hududda buzilish ishlari olib borilsa, tashabbuskor tomonidan loyihada atrofdagi holatlar inobatga olinishi kerak. Ammo tashkilotlar qurilishni boshlayotgan vaqtida “snos” masalasida qaysidir hujjatda mablag‘ ajratish kerakligi yoritib ketilmagan. Shuning hisobiga asosiy masala mablag‘ ajratish bo‘lib turibdi.

Mana shu yerga kelganda tashkilotlarning bir-biri bilan kelishib ishlamayotganini yaqqol sezish mumkin. Ya’ni buyurtmachining aytishicha, jami 21 ta noturar, 4 ta turar joy binosi ko‘prik qurilishi uchun buzib berilishi kerak, biroq viloyat hokimligi buzilishi kerak bo‘lgan inshootlar soni 25 ta emas, balki 11 ta ekanini aytmoqda.

Nima uchun loyiha-smeta hujjatlarida boshidanoq shu jihatlar inobatga olinmagan, raqamlarga esa aniqlik kiritilmagan? Yoki dabdurustdan ishlar boshlangan-u, mablag‘lar bekorga sarflanib yotibdimi? Bu sansalorlikning yuki borib-borib nazarbekliklarning yelkasiga tushmoqda.

Darvoqe, muammolar ro‘yxatida daraxtkushlik masalasi ham bor. Xabaringiz bor, respublikamizda daraxt va butalarni kesish bo‘yicha davlat rahbari tomonidan joriy etilgan moratoriy amalda. Bu esa muayyan tasnifdagi daraxtlarni kesib bo‘lmasligini anglatadi.

Biroq Nazarbekda ko‘prik qurilishi davomida daraxtlar kesilgani va kesilayotgani aytilmoqda. Zangiota tumani hokimining qurilish masalalari bo‘yicha o‘rinbosari Xayrulla Xo‘jamqulov daraxtlarni kesish uchun Ekologiya qo‘mitasidan ruxsat olinganini aytdi. Biroq so‘zlarining isboti o‘laroq qo‘mita tomonidan berilgan ruxsatnomani ko‘rsata olmadi. Hududdagi qolgan 72 ta daraxtning esa taqdiri noma’lumligicha qolmoqda.

“Birinchi qismda daraxtlarni kesish uchun ruxsatnoma olinib, hamma pullar davlat tomonidan undirilgan. Nechta daraxt kesilgani va qancha summa undirilganining anig‘ini bilmayman. Qolgan 72 ta daraxtga kelsak, u yerda katta daraxtlarning o‘zi 10-15 ta, orasida ko‘chiriladiganlari ham bor. Ularni boshqa hududga ko‘chirib beramiz, bu ishlarni ekologiya bilan kelishib, zarar yetkazmay, qonunda belgilangan tartibda amalga oshiramiz”, – deydi Zangiota tumani hokimi o‘rinbosari Xayrulla Xo‘jamqulov.

Afsuski, bu holatlarning barchasidan prezidentning Toshkent viloyatidagi vakili bo‘lmish Zoir Mirzayev yaxshigina xabardor. Biroq hukumatda yuqori mansablarda ishlagan, boshqa hokimlarga nisbatan anchagina qo‘li uzun hokimbuva Nazarbekdagi qurilishni tezlatish va davlat rahbari takror-takror aytadigan masala – aholini rozi qilish uchun barcha imkoniyatlarini ishga solmayotgandek.

Agar ishlar xo‘jako‘rsinga emas, astoydil qilinayotgan bo‘lsa, u holda nega natija ko‘rinmayapti?

Viloyatda tashkilot va idoralar o‘rtasida sansalorlik avjiga chiqqanini matbuot anjumanida mas’ullarning bir-biriga zid bayonotlar bergani ham tasdiqlab turibdi. Boshboshdoqlik qachongacha davom etadi deging keladi kishi.

Mutasaddilarning ta’kidlashicha, ko‘prik 2023 yilning so‘ngigacha qurib bitkaziladi va foydalanishga topshiriladi. Ko‘ramiz, amaldorlar bu gal so‘zlarining ustidan chiqisharmikin yoki bu quruq va’daligicha qolib ketarmikin? Kun.uz vaziyatni kuzatishda davom etadi.

Dilshoda Shomirzayeva
Kun.uz muxbiri