Трамп тўпни Зеленскийга узатди. У ён беришга мажбур бўладими?

Трампнинг айтишича, урушнинг келажаги энди Зеленскийга боғлиқ. У душанба куни Украина президентини Оқ уйда кутяпти. Хўш, АҚШдан яна босим бўлган тақдирда, Украина ён беришга мажбур бўлиши мумкинми? Kun.uz суҳбатлашган сиёсатшунослар Бектош Бердиев ва Алоуддин Комилов бу борада турлича фикрга эга.

{Yii::t(}

Ўтказиб юбориш 6s

Ўтказиб юбориш

Трамп ва Путин учрашувидан кейинги дастлабки хулосалар билан Kun.uz'нинг жонли эфирдаги “Геосиёсат” дастурида сиёсатшунослар Бектош Бердиев ва Алоуддин Комилов меҳмон бўлди.

Бектош Бердиев: АҚШнинг позицияси аниқ, Россиянинг шартлари ҳам маълум. Зеленский масаласида Москва бошиданоқ қатъий позицияда турган. Лекин Доналд Трампнинг ёндашуви қандай бўлишини ҳали билмаймиз. Чунки у фақат Зеленскийга эмас, Путинга ҳам, ҳатто бутун дунёга шарт қўйишга қодир бўлган имконият ва ваколатга эга сиёсатчи сифатида ўзини кўрсатмоқда. Трампнинг сиёсатидаги энг муҳим жиҳат – ўта ўзгарувчанлиги. Бугун айтган сўзи эртага ўзгариши ва ҳаттоки бутунлай тескарисига айланиши мумкин. Шу сабабли у Зеленскийга ҳам турли таклифлар ёки босим шаклидаги шартларни қўйиши эҳтимолдан холи эмас. Масалан, у шундай дейиши мумкин: “Мен сен учун Путин билан учрашдим, Европага босим ўтказдим, лекин сен ирода кўрсатмасанг, бунинг маъноси йўқ, энди сен ҳам Путин билан келишишинг керак”.

Бу – Зеленский учун ниҳоятда мураккаб вазият. Чунки у аввалдан “Украинанинг бир қаричини ҳам бермайман” деб қатъий позиция билдирган. Аслида ҳам унинг имзо қўйишга ваколати чекланган, чунки Украинада кучли фуқаролик жамияти мавжуд. Ким ҳудуд бўйича муросага имзо қўйса, эртами-кечми суд олдида жавоб бериши аниқ. Шу сабабли Зеленский бундай шартларни қабул қилиши осон эмас.

Ҳозирча қандай шартлар қўйилиши номаълум, лекин Трамп албатта Зеленский билан бевосита ва батафсил мулоқотга киришади. Бу мулоқотнинг қанчалик кескин ёки юмшоқ бўлиши эса кейинги сиёсий жараёнларга боғлиқ.

Алоуддин Комилов: Мен бу масалада бироз бошқача фикрдаман. Аввало, Украина сиёсий тизими Россиядан кескин фарқ қилади. У ерда фуқаролик жамияти ҳали жуда кучли эмас, аммо ривожланиб боряпти. Шунга қарамай, АҚШ ҳеч қачон Украинани ўзига тенг давлат сифатида кўрмаган ва бундан кейин ҳам кўрмайди. Улар кўплаб масалаларда Украинага қулоқ солади деб ўйламайман. Халқаро муносабатларда суд ёки босим механизмлари бўлиши мумкин, лекин Америка одатда ҳатто катта иттифоқчиларини ҳам кўп масалаларда тингламайди.

Масалан, 1979 йилда Эронда шоҳ тузуми ағдарилгач, унинг оиласи АҚШда паноҳ топди. Ёки Туркия НАТОда Америкадан кейинги энг кучли давлатлардан бири. Лекин ҳозирги ҳукуматнинг оппозицион етакчилари Америкада яшайди. Туркия уни қайтаришни неча бор талаб қилган бўлса-да, АҚШ бермади. Бу мисоллар шуни кўрсатадики, АҚШ ўз манфаатларини биринчи ўринга қўяди ва иттифоқчилари босимига ҳам бўйсунмайди.

Худди шундай вазият Украинага ҳам татбиқ этилиши мумкин. Масалан, Трамп ҳудудлар алмашиш ёки музокаралар ҳақида гапирса, бу аслида сиёсий босимнинг бир шакли. “Қурол бермаймиз, ёрдамни қисқартирамиз, сен эса шартларга кўнишинг керак” деган ёндашув пайдо бўлиши мумкин. Европа ҳам, Америка ҳам Зеленскийга турли нарративлар орқали босимни кучайтиряпти. Бунга қўшимча равишда, Украинада ички босим ҳам ортмоқда. Яқинда украинлар орасида бўлиб ўтган сўровномаларга кўра, урушни давом эттириш тарафдорлари 70 фоиздан 27 фоизга тушиб кетган. Бу эса Зеленский учун оғир синов. Энди кўп нарса унинг характери, қатъияти ва босимларга дош бера олишига боғлиқ. Украина ҳудудий яхлитлигини сақлаб қолиши ҳам, келажаги ҳам президентининг ирода ва қарорларига чамбарчас боғланган.

Суҳбатни тўлиқ шаклда YouTube'да томоша қилишингиз мумкин.

НормуҳаммадАли Абдураҳмонов суҳбатлашди.