Фан-техника | 18:51 / 18.10.2016
11864
2 дақиқада ўқилади

АҚШ термоядро синтезида инқилоб ясади

Фото: Bob Mumgaard / Plasma Science and Fusion Center / MIT

Alcator C-Mod токамакасида ишлаган Массачусетс технология институти физиклари, плазманинг кузатувлар тарихидаги энг юқори босимига эришишнинг уддасидан чиқишди. Тадқиқотчилар Атом энергияси бўйича агентликнинг Япониядаги йиғилишида шу ҳақда маълум қилди, дея хабар қилмоқда Gizmodo сайти.

Токамак – тородиал камера бўлиб, у бошқарилувчи термоядро синтези учун зарур бўлган кўрсаткичларга эришишга мўлжалланган. Термоядро эса, анъанавий ядро энергетикасидан шуниси билан фарқланадики, бунда оғир ядро атомлари енгилларидан синтез қилинади. Бироқ, физиклар сўнгги 50 йил мобайнида энергия олишга етарли термоядро синтезини олишнинг уддасидан чиқа олмаётган эди. 

Токамак ичидаги атомлар тороидал магнит майдони билан ушлаб турилади. Улар 100 миллион даражагача қиздирилади. Бу эса, атомлар плазмасига айланади (протонлар ва электронлардан иборат «қайноқ шўрва»). Зарралар оғир атомларга айланиш учун бирикканида маълум миқдорда энергия ажралиб чиқади. Аммо, энергия катта миқдорда ва давомли бўлиши учун плазма барқарор бўлиши лозим. 

Олимлар атомлардан ташкил топган «шўрва»ни янада қуюқлаштириш учун ўта қудратли магнитлардан фойдаланишган. Натижада, плазма ичидаги босим шу пайтгача кузатилмаган икки атмосферага етган. Албатта, бу унинг барқарорлигини таъминлаш учун етарли бўлмаса-да, олимларнинг фикрича, бу рекорд энергетик самарали реакторлар йўлидаги илк қадамдир. 

Гарчи Alcator C-Mod тажрибадан сўнг бузилганига қарамай, эндиликда тажрибаларни давом эттириш учун агентликнинг Франциядаги ITER тажриба реакторидан фойдаланилади. 

 

Мавзуга оид