Иқтисодиёт | 15:11 / 21.08.2024
4868
5 дақиқада ўқилади

Газ импорти 5 баробарга ошди, олтин сотиш тўхтади – Ўзбекистон ташқи савдоси шарҳи

2024 йилнинг 7 ойида Ўзбекистон 984 млн долларлик газ сотиб олди, бу ўтган йилнинг мос даврига нисбатан қарийб 5 баробарга кўп. Газ импортининг ошиб бораётгани фонида ташқи савдода Россияга боғлиқлик янада кучайиб боряпти. Хусусан, ҳисобот давридаги умумий ташқи савдо айланмасининг 18,6 фоизи Хитой, 18,5 фоизи Россия ҳиссасига тўғри келган.

Статистика агентлиги Ўзбекистоннинг 2024 йил январ-июл ойларидаги ташқи савдо айланмасига доир маълумотни тақдим этди.

Қайд этилишича, ҳисобот даврида республика ташқи савдо айланмаси 36,8 млрд долларга етган. Бунда экспорт ҳажми 14,78 млрд доллар, импорт ҳажми эса 22,05 млрд доллар. Ўтган йилнинг мос даври билан таққослаганда экспорт ҳажми 1,1 фоизга қисқарган бўлса, импорт ҳажми 10,1 фоизга ошган. Ташқи савдо салбий салдоси эса 7,26 млрд долларга етган.  

Хитой Ўзбекистоннинг энг йирик савдо шериги сифатидаги ўрнини сақлаб қолган бўлса-да, бу борада Россиянинг улуши ошиб боряпти. Ҳисобот даврида Хитой билан ўзаро товар айирбошлаш ҳажми 6,85 млрд долларга, Россия билан 6,80 млрд долларга етган. Бу республика умумий ташқи савдо айланмаси ҳажмининг мос равишда 18,6 ва 18,5 фоизини ташкил қилади. Шунингдек, ташқи савдо айланмасининг салмоқли қисми Қозоғистон (6,2 фоиз), Туркия (4,6 фоиз) ва Жанубий Корея (3,2 фоиз) билан қайд этилган.

2024 йилнинг дастлабки 7 ойида Ўзбекистон ташқи савдо айланмасида энг юқори улушга эга бўлган Топ-10 давлат:

  • Хитой – 6,85 млрд доллар;
  • Россия – 6,80 млрд доллар;
  • Қозоғистон – 2,27 млрд доллар;
  • Туркия – 1,69 млрд доллар;
  • Корея – 1,19 млрд доллар;
  • Туркманистон – 740 млн доллар;
  • Франция – 689 млн доллар;
  • Германия – 600 млн доллар;
  • Афғонистон – 572 млн доллар.
  • АҚШ – 553 млн доллар;

Ташқи иқтисодий фаолият бўйича 20 та йирик ҳамкор давлатдан бешта мамлакат – Франция, Афғонистон, Қирғизистон, Покистон ва Тожикистон билан ижобий ташқи савдо баланси кузатилган. Қолган 15 та давлат билан пассив ташқи савдо баланси сақланиб қолган.

Эътиборга молик жиҳати январ-июл ойларида ўтган йилнинг мос даври билан таққослаганда, қуйидаги давлатларга экспорт ҳажми сезиларли даражада кўпайган: Россияга (1,63 млрд доллардан 2,10 млрд долларга), Францияга (239 млн доллардан 480 млн долларга), Афғонистонга (466 млн доллардан 555 млн долларга), АҚШга (84 млн доллардан 185 млн долларга). Марказий Осиё мамлакатларининг барчасига маҳсулот етказиб бериш қисқарган:

  • Қозоғистонга (807 млн доллардан 735 млн долларга);
  • Қирғизистонга (463 млн доллардан 294 млн долларга);
  • Тожикистонга (337 млн доллардан 287 млн долларга);
  • Туркманистонга (109 млн доллардан 70 млн долларга).

Шунингдек, экспорт ҳажми Хитойга 1,53 млрд доллардан 1,17 млрд долларгача, Туркияга 841 млн доллардан 680 млн долларгача камайган.

Экспорт

7 ой давомида олтинсиз экспорт 10,9 фоизга ўсиб, қарийб 10,6 млрд долларни ташкил этган. Мазкур даврда олтиннинг умумий экспортдаги улуши 28,4 фоиз ёки 4,2 млрд долларгача камайди. Охирги ойларда Ўзбекистон Марказий банки олтин экспорт қилмаяпти.

Шунингдек, 2023 йилнинг мос даври билан таққослаганда, умумий экспорт таркибида саноат маҳсулотларининг улуши 16,3 фоиздан 16,8 фоизга, озиқ-овқат маҳсулотларининг улуши 6,9 фоиздан 7,3 фоизга, кимёвий воситаларнинг улуши 4,6 фоиздан 6,3 фоизга, минерал ёқилғиларнинг улуши 3,6 фоиздан 5,4 фоизга ошди.

Импорт

Импорт таркибида энг катта улуш, машиналар ва транспорт асбоб-ускуналари (35,4 фоиз), саноат товарлари (15,1 фоиз) ҳамда кимёвий воситалар ва шунга ўхшаш маҳсулотлар (12,4 фоиз) ҳисобига тўғри келган.

Ёқилғи маҳсулотларининг экспорти ва импорти

Ҳисобот даврида Ўзбекистон 984 млн долларлик газ импорт қилди, бу 2023 йилнинг мос даври билан таққослаганда, қарийб 5 баробарга кўп. Ўз навбатида биргина июл ойида 174,2 млн долларлик газ сотиб олинган. Бу ўтган йилнинг июлига нисбатан 174 баробарга кўп.

Ўз навбатида умумий давр учун газ экспорти 5,6 фоизга ёки 323 млн долларгача қисқарган. Аммо охирги ойларда газ сотиш ҳажми ошиб боряпти. Хусусан, биргина июн-июл ойида 263 млн долларлик газ экспорт қилинган.

Шунингдек, 7 ой давомида 96 млн долларлик кўмир импорт қилинган, бу ўтган йилнинг мос даврига нисбатан 2 фоизга кам. 

Январ-июл ойларида 81,6 млн долларлик электр токи сотиб олинган (ўсиш – 2,4 фоиз) ва 68,6 млн доллар қийматидаги электр энергияси (ўсиш – 45,3 фоиз) экспорт қилинган. 

Нефт ва нефт маҳсулотларининг экспорти қарийб 2,8 баробарга ошиб, 400 млн долларни, импорти эса 30 фоизга кўпайиб, 1 млрд 304 млн долларни ташкил қилган. 

Мавзуга оид