Қурол-яроғ экспорти бўйича жаҳондаги етакчи давлат маълум қилинди

Стокгольмдаги Тинчлик муаммолари тадқиқоти институти (SIPRI) жаҳондаги қурол-яроғ экспорти ҳолати ҳақида янги ҳисобот эълон қилди. Ўтган йилда бўлгани каби, қуроллар экспорти бўйича энг йирик давлатлар орасига АҚШ, Россия, Франция, Германия ва Хитой киритилди, улар 2014-2018 йилларда савдоларнинг 75 фоизини таъминлаб берган. Шу билан бирга, АҚШ ва Россиянинг жами ҳажми 57%ни ташкил этади.

Экспертлар фикрига кўра, 2014-2018 йилларда анъанавий қуроллар асосий турларининг халқаро етказиб бериш ҳажми 2009-2013 йилларга нисбатан 7,8 фоизга ва 2004-2008 йилларга нисбатан 23 фоизга ўсган. Таъкидланишича, сўнгги беш йил ичида Яқин Шарққа қурол етказиб бериш 2009-2013 йилларга нисбатан ортган, бошқа минтақаларга эса камайган, дея хабар беради «Коммерсантъ».

Ҳисоботга кўра, қуроллар бозорида АҚШнинг улуши 6 фоизга ошиб, 36 фоизни ташкил этди. АҚШ экспортининг ярмидан кўпи (52%) Яқин Шарққа тўғри келади.

«АҚШ дунёда қурол етказиб бериш бўйича ўз етакчи позициясини янада мустаҳкамлади. Сўнгги беш йил ичида АҚШ камида 98 мамлакатга қурол етказиб берган; бу ҳажмлар замонавий қуроллар, масалан, жанговар самолётлар, кичик масофадаги қанотли ва баллистик ракеталар ҳамда кўплаб бошқариладиган бомбаларни ўз ичига олган», - деган SIPRI’нинг қурол-яроғ ва ҳарбий харажатлар дастури директори Од Флеран.

Россиянинг 2014-2018 йилларда бозордаги улуши, аксинча, 2009-2013 йилларга нисбатан 17%га камайди. Таъкидланишича, бу қисман Ҳиндистон ва Венесуэла томонидан қуроллар импорти қисқариши билан боғлиқ. Сўнгги беш йил ичида Россия 48 мамлакатга қурол-аслаҳа етказиб берди. Умумий ҳажмининг 55 фоизи Ҳиндистон, Хитой ва Жазоирга тўғри келади.

Франция ва Германия 2014-2018 йилларда экспорт ҳажмини 43 фоизга ва 13 фоизга оширган. ЕИ давлатлари экспортининг жами ҳажми дунёдаги кўрсаткичдан 27%ни ташкил этди. Энг йирик экспортёрлар бешлигига якун ясаб берган Хитой савдоларни 2,7 фоизга оширди. Сўнгги беш йил ичида Исроил, Жанубий Корея ва Туркиядан қуроллар экспорти сезиларли даражада ўсди (60%, 94% ва 170%).

Энг йирик импорт қилувчиларга Саудия Арабистони (2009-2013 йилларга нисбатан +192%), Миср (+206%), Исроил (+354%), Қатар (+225%) ва Ироқ (+159%) айланди. 2014-2018 йилларда Осиё ва Океания мамлакатлари ҳарбий юклар умумий ҳажмининг 40 фоизини олган.