Эсдалик пул белгиларини тайёрлаш, сотиш ва қайтариб харид қилиб олиш тартиби эълон қилинди

Ўзбекистон Республикаси Марказий банкининг эсдалик пул белгиларини тайёрлаш, сотиш ва қайтариб харид қилиб олиш тартиби тўғрисидаги низомини тасдиқлаш ҳақидаги ҳужжат лойиҳаси муҳокама учун жойлаштирилди.

Эсдалик пул белгилари муомаладаги банкнотлар ва тангалар каби Ўзбекистон ҳудудида номинал қийматга эга нақд пул шаклидаги қонуний тўлов воситаси, шунингдек номинал қийматидан юқори баҳоланувчи нумизматика, коллекциялаш, инвестиция ва жамғариш объектлари сифатида муомалада бўлиши мумкин.

Эсдалик пул белгиларини сотиш ва қайтариб харид қилиб олиш нархлари оммавий ахборот воситаларида ҳамда Марказий банкнинг ўз расмий веб-сайтида эълон қилинади.

Марказий банкнинг ўз расмий веб-сайтида муомалага чиқариладиган эсдалик пул белгилари нархи, уларнинг сотиш ва қайтариб харид қилиб оладиган Марказий банкнинг ҳудудий бош бошқармалари ва тижорат банк филиаллари тўғрисидаги маълумотлар эълон қилиниб борилади.

Шунингдек, қимматбаҳо металлардан тайёрланган эсдалик пул белгиларини сотиш ва қайтариб харид қилиб олиш нархларини шакллантиришда қўлланиладиган қимматбаҳо металл нархини Марказий банк ҳар ҳафтада камида бир марта, миллий валютада белгилайди ва ўзининг расмий веб-сайтида эълон қилади.

Эсдалик пул белгиларининг намуналари, шунингдек уларнинг дизайни Сенат Кенгаши билан келишилган ҳолда Марказий банк томонидан тасдиқланади.

Марказий банк томонидан банкнот ва тангалар кўринишидаги, турли хил хом-ашёлардан, жумладан, қимматбаҳо ва бошқа металлардан тайёрланган, аҳамиятга молик турли мавзуларга бағишланган, чекланган миқдорда эсдалик пул белгилари муомалага чиқарилади.

Муомалага чиқариладиган эсдалик пул белгиларини тайёрлашда инсон саломатлиги учун хавфсиз бўлган хом-ашёлардан фойдаланиш лозим.

Эсдалик пул белгилари дизайнида қуйидаги элементлар акс эттирилиши мумкин:

муқаддас қадамжолар ва тарихий обидалар, замонавий меъморчилик объектлари тасвирлари;

буюк сиймолар ижоди ва фаолиятига бағишланган тасвирлар, портретлари ва ҳайкаллари суръатлари;

миллий анъаналар ва қадриятларга доир тасвирлар;

замонавий даврнинг муҳим воқеаларини, жаҳон тарихи, умумжаҳон маданияти ва қадриятларини ифода этувчи тасвирлар.

Эсдалик пул белгиларининг мавзуси, тиражи, номинали, техник хусусиятлари, хом-ашёси, металли ва қотишмалари тури, уларнинг асиллик даражаси, зарб этиш сифати, муомалага чиқариш санаси Марказий банк бошқаруви томонидан белгиланади.

Эсдалик пул белгиларини сотиш жисмоний шахсларга нақд ва нақд пулсиз ҳисоб-китоб шаклида, юридик шахсларга қонунчиликда белгиланган тартибда нақд пулда ва пул ўтказиш йўли билан амалга оширилади.

Эсдалик пул белгилари бош бошқармалар ва/ёки банклар томонидан бевосита юридик ва жисмоний шахсларга сотилади.

Эсдалик пул белгиларини сотиш ва уларни етказиб бериш ишлари буюртмачилар билан тузилган шартномаларга мувофиқ амалга оширилади.

Қимматбаҳо металлардан тайёрланган эсдалик тангаларини сотиш нархи Марказий банк томонидан ҳар ҳафтада камида бир марта қимматбаҳо металл нархи ва Марказий банк бошқаруви томонидан тасдиқланган маржага асосан белгиланади.

Норезидентлар томонидан республика ҳудудига ташриф буюрмасдан эсдалик пул белгиларини, шу жумладан қимматбаҳо металлардан тайёрланган эсдалик тангаларини, сотиб олишга талаб мавжуд бўлганда, уларнинг мурожаатларига асосан бош бошқармалар ва банклар томонидан ҳисоб-фактура (инвойс) юборилади.

Ҳисоб-фактурада эсдалик пул белгиларининг сотиш нархи тўлов амалга ошириладиган кундаги Марказий банк томонидан етказиб бериш (почта) харажатларини ҳисобга олган ҳолда хорижий валютанинг сўмга нисбатан курсига мувофиқ АҚШ доллари эквивалентида кўрсатилади.

Норезидентлар томонидан бош бошқармалар ва банкларнинг тегишли ҳисобварағига маблағлар келиб тушгандан сўнг, эсдалик пул белгилари почта ўтказмалари орқали юборилади.

Қимматбаҳо металлардан тайёрланган эсдалик тангаларини қайтариб харид қилиб олиш нархи топширилган кундаги қимматбаҳо металл нархи ва ушбу нархга қўлланиладиган Марказий банк бошқаруви томонидан тасдиқланган чегирмага асосан Марказий банк томонидан белгиланади.

Бош бошқармалар ва банклар томонидан қайтариб харид қилиб олинган қимматбаҳо металлардан тайёрланган эсдалик тангалари уларнинг асиллик даражасини аниқлаш мақсадида Молия вазирлиги ҳузуридаги Давлат асиллик даражасини белгилаш палатаси томонидан техник экспертизадан ўтказилади.

Қимматбаҳо металлардан тайёрланган эсдалик тангаларини асиллик даражасини аниқлаш мақсадида ўтказиладиган техник экспертиза учун тўлов уларнинг эгаларидан ундирилмайди.

Қимматбаҳо металлардан тайёрланган эсдалик тангаларини қайтариб харид қилиб олишда жисмоний шахс ёки юридик шахс вакилининг шахсини тасдиқловчи ҳужжати асосида қайтариб харид қилиб олиш тўғрисида далолатнома расмийлаштирилади.

Бунда, юридик шахснинг вакили қимматбаҳо металлардан тайёрланган эсдалик тангаларини тасарруф этиш ҳуқуқи борлиги тўғрисидаги ишончномани тақдим этиши керак.

Далолатнома уч нусхада тузилади ва улардан бир нусхаси бош бошқармада ёки банкларда, иккинчи нусхаси қимматбаҳо металлардан тайёрланган эсдалик тангаси эгасида ҳамда учинчи нусхаси техник экспертиза ўтказилиши учун қимматбаҳо металлардан тайёрланган эсдалик тангаси билан бирга Асиллик палатасига тақдим этилади.

Қимматбаҳо металлардан тайёрланган эсдалик тангалари бош бошқармалар ёки банклар томонидан етти иш кунидан ошмаган муддатда техник экспертиза ўтказиш учун Асиллик палатасига юборилиши керак.

Асиллик палатаси томонидан етти иш кунидан ошмаган муддатда техник экспертиза ўтказилиб, унинг натижалари ҳақида тузилган далолатнома Марказий банкка тақдим этилади.

Марказий банк Асиллик палатасининг техник экспертиза ўтказилганлиги тўғрисидаги далолатномасини олганидан сўнг, қимматбаҳо металлардан тайёрланган эсдалик тангаларини қайтариб харид қилиб олган бош бошқармалар ва/ёки банклар орқали унинг эгаси билан ҳисоб-китобларни етти иш кунидан ошмаган муддатда амалга оширади.

Қайтариб харид қилиб олинган қимматбаҳо металлардан тайёрланган эсдалик тангалари, Асиллик палатаси томонидан ўтказилган техник экспертиза натижаларини инобатга олган ҳолда, яна қайта сотувга қўйилиши (муомалага чиқарилиши) мумкин.