Болаларни огоҳлантиринг: 2020 йилда мактаб ўқувчилари амал қилиши зарур бўлган 8 хавфсизлик қоидаси

Янги қоидаларни қандай тушунтириш керак?
Янги ҳақиқат ва унинг талаблари ҳатто катталарни ҳам ташвишга солмоқда. Шунинг учун болаларга қоидаларни тушунтиришда эҳтиёт бўлинг. Агар нотўғри усул танланса, бола қаттиқ қўрқиб қолиши ва умуман мактабга боришни хоҳламаслиги хавфи бор. 

Жараён муаммосиз ва осон ўтиши учун: 

• Чўчитманг. Мактабни қўрқинчли махлуқлар яшайдиган кулба сифатида тасвирламанг. У ерда хавф борлигини, аммо бу кўчадаги, дўкон ёки меҳмонга боришдан кўра анча бехавотир эканини тушунтиринг. Агар эътибор ва эҳтиёткорлик билан ҳаракат қилинса, ундан омон қолиш мумкинлиги ҳақида қўшимча қилинг.
• Тушунарли сўзлардан фойдаланинг. Суҳбатни тиббиёт талабалари учун мўлжалланган маърузага айлантирманг. Эсингизда бўлсин, сиз бола билан гаплашяпсиз ва у «ҳаво томчилари» ёки «нафас йўли инфекциялари» каби оддий ибораларни ҳам тушунмаслиги мумкин. 
• Шахсий намуна кўрсатинг. Боланинг ниқоб кийиб, қўлларини тез-тез ювиб туришини истасангиз, буни аввало ўзингиз бажаринг. Сиз асосий ўрнаксиз. 
• Барча саволларга жавоб беринг. Боланинг қизиқишига мулойим муносабатда бўлинг ва унинг барча «Нима?», «Қандай қилиб?» «Нима учун?» каби сўроқларига батафсил жавоб беришга ҳаракат қилинг.  

Бола амал қилиши зарур бўлган қоидалар
1. Масофа сақлаш
Коронавирусни юқтиришнинг иккита асосий усули мавжуд: ҳаво-томчилари (яъни ҳаво орқали) ва алоқа (одамга ёки нарсаларнинг юзасига тегиш орқали). Шу сабабли, болаларнинг қучоқлашиши, ўпишлари ва бир-бирларига жуда яқин ўйнашлари ҳозирча ярамайди. 

Мактабдаги танаффуслар зерикарли бўлмаслиги учун болалар алоқага киришмайдиган ўйинлар ўргатинг.

2. Санитайзер олиб юриш
Дарс пайтида қўлларни мунтазам равишда ювиш имконсиз, аммо уларни дезинфекциялаш воситаси билан тозалаш жуда осон. Фарзандингизга дарслар бошланишидан олдин, у партада ўтирганда ва мактабдан чиққандан кейин дезинфекцияловчи воситадан фойдаланишни уқтиринг. Бундан ташқари, ҳар бир жисмоний алоқадан сўнг ва тамадди олдидан қўлларни зарарсизлантириш керак.

3. Тушликдан олдин қўлларни ювиш
Коронавирусдан ташқари, терида бошқа зарарли микроорганизмлар ҳам бўлиши мумкин. Фарзандингиздан ҳар овқатланишдан олдин қўлларини совун ва сув билан яхшилаб ювишини сўранг. Уйда, ўқув йили аввалида, албатта, мастер-класс ўтказинг ва қўллар қандай қилиб тўғри ювилишини кўрсатинг.

Айтганча, нафақат овқатланишдан олдин, балки ҳожатхонага ҳар боришдан кейин ҳам қўлларни дезинфекция қилиш керак.

4. Мактабга кетишдан аввал ҳарорат текшируви
Машқ қилиш, тишларни ювиш, ҳароратни ўлчаш. Ушбу содда ҳаракатлар фарзандингизнинг кундалик эрталабки одатлари қаторида мустаҳкам ўрин эгаллаши керак. Агар ҳарорат меъёрдан бир оз юқорироқ бўлса, уйда қолиш керак. Албатта, бу коронавирус ёки бошқа касалликнинг аломати эмас, балки оддий ортиқча қизиш бўлиши мумкин. Аммо боланинг хавфсизлиги ва синфдошларининг соғлиғи учун таваккалга бормаган яхшироқдир. 

Бундан ташқари, ҳаммаси жойида эканлигига ишонч ҳосил қилиш учун мактабдан уйга қайтиб ҳам ҳарорат ўлчаниши мумкин.

5. Ўқитувчига қулоқ тутиш
Ҳар бир мактабда янги ўқув йили учун хавфсизлик қоидалари турлича бўлади. Масалан, бошқа синфлар билан алоқаларни чеклаш ёки камайтириш, танаффус пайтида йўлакларда юрмаслик, янги жадвал бўйича тушлик қилиш. Агар ўқитувчи бу ҳақда сўраса, бунга барча амал қилиши керак. 

Тақиқланган ҳаракатлар
1. Касалликни яшириш
Фарзандингиз ўзини ёмон ҳис қила бошлаши билан бу ҳақда дарров хабар бериши кераклигини тушунтиринг. Бурун оқиши, йўтал, бош оғриғи, ҳолсизлик, диарея, мушак оғриғи - булар коронавируснинг эҳтимолий аломатларидир. Агар бола тузалмаса, у уйда бўлиши керак: бу у ва бошқа болалар учун энг хавфсиз йўл. 

2. Ручкани тишлаш ва қўлларни юзга теккизиш
Вирус буюм юзаларида ёки кафтда узоқ вақт сақланиб қолиши мумкин. Юзга тегиниш ёки айниқса бирор нарсани тилга теккизиш орқали бола инфекцияни юқтириб олиши мумкин.

3. Ваҳимага тушиш
Фарзандингизга мактабга қайтишдан ташвишланиш одатий эканини тушунтириш муҳим, аммо у билан ишлаш керак. Сизнинг вазифангиз унга янги ҳаёт тарзига мослашишда ёрдам беришдир:
Мактаб ҳақида суҳбатлашинг, бу қандай ажойиб бўлганлигини эслатиб қўйинг. 

Фарзандингиз жадвалига мактаб пайтидаги одатий ҳаракатларни киритинг: эрта туриш, биргаликда нонушта қилиш, янги маълумотларни ўрганиш. Ушбу машғулотларни қизиқарли тарзда олиб боринг ва шахсан иштирок этинг. 

Фарзандингизни қўллаб-қувватланг, у учун дўстона ва кўнгилчан муносабатда бўлинг.