Ўзбекистон | 16:38 / 16.04.2021
10782
5 дақиқада ўқилади

«Таълимда бирор ўзгариш қилишдан олдин илмий тадқиқотлар натижаларига қаралади» — Чилидаги таълим тизими ҳақида суҳбат

Kun.uz'нинг Uzbek.Life лойиҳаси хориждаги ватандошлар билан суҳбатларини давом эттиради. Лойиҳанинг навбатдаги меҳмони – АҚШнинг Иллинойс университети докторанти Икромжон Тўхтасинов.

Икромжон Enseña Chile дастури бўйича Лотин Америкасидаги Чили мамлакатида стажировка ўтаган. Шу боис суҳбатимизни кўпчилик ўзбекистонликларга яхши таниш бўлмаган Чилига бағишлашга қарор қилдик.

– Бакалавриатда Тошкентдаги Жаҳон иқтисодиёти ва дипломатия университетида, магистратурада эса АҚШнинг Индиана штатидаги Нотрдам университетида ўқидим.

Нотрдам университетида таҳсил олаётган пайтим кўплаб лойиҳаларда иштирок этганман. Хусусан, ўша вақтда турли ташкилотлар билан бирга ишлаб, уларнинг маълум муаммоларини ечишга кўмаклашувчи дастурлар бўларди. Ана шундай дастурлар орқали талабаларни хорижий давлатларга юборишган. Мен иштирок этган лойиҳа таълимга оид бўлгани учун биз Лотин Америкасидаги Чили мамлакатига борганмиз.

Чилида Enseña Chile номли ташкилот бор, бу ташкилот университет битирувчилари малакасини ошириб, мамлакатдаги мактабларга дарс бериш учун жўнатади. Мен ҳам мазкур ташкилотда ишлаб, 3 ой давомида Чилида яшаганман.

Чилида яшаш давомида мактаблардаги таълим тизимини яқиндан ўрганишга муваффақ бўлдим.

«Мактабга қанча маблағ ажратилиши ундаги ўқувчиларнинг моддий аҳволига боғлиқ»

— Таълим тизими давлат бошқарувининг бир қисми сифатида намоён бўлади. Яъни давлат бошқаруви қандайлиги ва ундаги ўзгаришлар таълим тизимига ҳам албатта таъсир қилади.

Чили Конституциясига кўра, мактаб таълими мажбурий ва давлат томонидан молиялаштирилади. Аммо молиялаштириш биз ўйлаган каби тарзда эмас. Чилида қайси мактабга қанча маблағ ажратилиши у ерда ўқиётган ўқувчиларнинг ижтимоий-иқтисодий келиб чиқишига боғлиқ.

Ҳукумат мамлакатдаги тенгсизликни камайтириш учун бой оилалар фарзандлари ўқийдиган мактабларга камроқ, кам таъминланган болалар ўқийдиган мактабларга кўпроқ пул беради. Баъзи ҳолларда бой оилалар фарзандлари ўқийдиган мактабларга маблағ ажратилмаслиги ҳам мумкин. Бу орқали гарчи қийин бўлса-да, улар мамлакатда ижтимоий адолатни ўрнатишга ҳаракат қилишади.

«Таълим сиёсати илмий ишлар натижаларига қараб ўзгартирилади»

— Бизда кўпинча хусусий мактаб дейилса, у орқали моддий фойда олиш тушунилади. Буни доим ҳам тўғри деб бўлмайди.

Масалан, Чилида кўплаб хусусий мактаблар бор. Уларнинг асосий мақсади фойда орттириш эмас, балки ўқувчилар таълимини ривожлантиришга ҳисса қўшиш.

Қолаверса, мамлакатдаги нодавлат-нотижорат ташкилотлар ҳам таълим соҳасида жуда фаол. Таълимда эса ҳамиша инновация керак, давлатнинг ресурслари чеклангани инобатга олинса, хусусий мактаблар ва нодавлат ташкилотларни соҳага кенгроқ жалб қилиш ривожланишга хизмат қилади.

Қолаверса, Enseña Chile ташкилотидаги фаолиятим давомида яна бир ҳолатга гувоҳ бўлганман. Жумладан, Чилидаги кўпгина университетлар таълимга оид илмий ишлар қилишади. Яъни нима қилинса, қанақа сиёсат ёки дастур яратилса таълимда ўзгариш бўлади мазмунида. Олийгоҳлар лойиҳаларни илмий тарзда текшириб, ўзларининг тавсияларини беришади. Бунинг натижасида дастурларнинг яроқли ёки яроқсиз экани ойдинлашади.

«Америка учун таълим бер!..»

— Enseña Chile дастурининг дастлабки кўриниши 90-йилларда АҚШда ташкил топган ҳаракат деса ҳам бўлади. Ҳаракат «Америка учун таълим бер!» шиори остида сифатли таълимни бутун мамлакат бўйлаб ёйишни мақсад қилган. Бунинг учун Америкадаги чекка-чекка ҳудудлардаги мактабларга билимли ва иштиёқли битирувчиларни жўнатиб, уларнинг дарс беришларига кўмаклашилган.

Биламизки, Ўзбекистон мактабларида намунавий дарслар амалиёти бор. Бунда ўқитувчи дарс ўтаётган пайтда бир нечта бошқа ўқитувчилар жараённи кузатиб, сўнг ўқув машғулотлари юзасидан ўзларининг бир қанча тавсияларини беришади. Чилидаги дастурда эса биз мана шу амалиётни қандай кенгайтириш мумкинлиги ҳақида изланиш қилганмиз. Хусусан, ўқитувчилар бир-бирига нафақат фойдали тавсия бериши, балки ўқитувчилар ўзлари ҳозирги ривожланган замонда ахборотларда фойдаланиб, ўқитиш услубларни ривожлантира олишларига эътибор қаратилган.

Шунингдек, уларнинг менторлик қобилиятларини ривожлантиришга ҳам урғу берилган.

«Бойлар алоҳида, камбағаллар алоҳида мавзеларда яшашади»

— Чилидаги нотенглик ва бунинг таълим тизимига таъсирига бағишланган илмий иш қилинган. Унда мамлакат пойтахти Сантягодаги метро станциялари билан боғлиқ ҳолат мисол сифатида келтирилган. Унга кўра, ўқувчиларнинг метро станцияларига қай даражада яқин ёки узоқ яшашига қараб, уларнинг билимларини олдиндан башорат қилиш мумкинлиги айтилади.

Сабаби, пойтахт Сантягода нотенглик шу даражада юқорики, бойлар алоҳида ҳудудда, камбағал оилалар алоҳида мавзеларда истиқомат қилишади. Бундан шуни хулоса қилиш мумкинки, жамиятдаги ҳар қандай ижтимоий-иқтисодий муаммолар таълим тизимига барибир ўз таъсирини кўрсатади.

Аслиддин Аннаев суҳбатлашди.

Тўлиқ видеони Uzbek.Life'нинг YouTube'даги каналида томоша қилинг.

Мавзуга оид

Эълонлар

Iteca Exhibitions: 2024-йилда Ўзбекистоннинг иқтисодий ўсиши ва халқаро эътирофи драйвери

BI GROUPʼдан 25% гача чегирма билан бизнес класс хонадонлар

Орзуни амалга ошириш фурсати етди: саёҳат учун муносиб маскан

Кузги Будапешт: жўшқин, қизиқарли ва ранг-баранг кайфият маскани

Synergy PharmCo Gricar Chemical SRL Италия фармацевтика заводи билан ҳамкорликни мустаҳкамламоқда

"Ўзбекинвест" компанияси томонидан "Яшил макон" умуммиллий дастури доирасида Қибрай туманида боғ яратилди

Iteca Exhibitions: 2024-йилда Ўзбекистоннинг иқтисодий ўсиши ва халқаро эътирофи драйвери

BI GROUPʼдан 25% гача чегирма билан бизнес класс хонадонлар

Орзуни амалга ошириш фурсати етди: саёҳат учун муносиб маскан

Кузги Будапешт: жўшқин, қизиқарли ва ранг-баранг кайфият маскани

Synergy PharmCo Gricar Chemical SRL Италия фармацевтика заводи билан ҳамкорликни мустаҳкамламоқда

"Ўзбекинвест" компанияси томонидан "Яшил макон" умуммиллий дастури доирасида Қибрай туманида боғ яратилди

Iteca Exhibitions: 2024-йилда Ўзбекистоннинг иқтисодий ўсиши ва халқаро эътирофи драйвери

BI GROUPʼдан 25% гача чегирма билан бизнес класс хонадонлар