Давлат идораларида электромобилларга ўтиш тенденцияси кетмоқда. Бу жараёнда айрим ҳокимликлар етим ва ота-она қарамоғисиз қолган болаларни қўллаб-қувватлаш мақсадида тузилган “Меҳр дафтари” жамғармаси маблағларини ҳам янги автомашиналар сотиб олишга сарфламоқда.
Ўзбекистонда давлат идораларидаги хизмат автомобиллари босқичма-босқич электромобилларга ўтказилмоқда. 2023−2025 йилларда умумий қиймати 1 триллион 320 миллион сўмлик 3863 дона гибрид ва электромобил харид қилиш режалаштирилган.
Гибрид ва электромобилларни харид қилиш учун бюджетдан ташқари жамғарма маблағларидан фойдаланишга рухсат берилган. Бунда транспорт воситаларининг максимал нархига қўйилган чекловларга, шунингдек, уларни янгиларига алмаштириш муддатига қўйиладиган талабларга риоя қилиш керак.
Gazeta.uz давлат харидлари порталини ўрганиб чиқиб, эълон қилган мақоласида бир қатор ҳокимликлар етим ва ота-она қарамоғисиз қолган болаларни қўллаб-қувватлашга йўналтирилган “Меҳр дафтари” жамғармаси маблағларини янги автомашиналар сотиб олишга сарфлаётганини аниқлаган.
“Меҳр дафтари” жамғармалари 2021 йилда мамлакатда етим ва ота-она қарамоғидан маҳрум бўлган болаларни тарбиялашнинг янги тизимини жорий эта бошлаган ва меҳрибонлик уйлари Миллий гвардияга бириктирилган пайтда вилоят ҳокимиятлари ҳузурида ташкил этилган. Бу фонд ҳомийлик хайриялари ва алкоголли маҳсулотларнинг (пиво ва табиий винодан ташқари) улгуржи савдоси билан шуғулланувчи корхоналарнинг соф фойдасидан 3 фоиз ажратмалар ҳисобидан молиялаштирилади.
Жамғарма маблағлари етим ва ота-она қарамоғисиз қолган болаларнинг муаммоларини ҳал этиш, иқтидорли болаларни қўллаб-қувватлаш, уларни ҳаётга тайёрлаш, ўқишини ташкил этиш, касб-ҳунарга йўналтириш ва бандлигини таъминлаш, коммунал тўловлар бўйича қарзларини қоплаш ва бошқа мақсадларга йўналтирилади.
Айнан “Меҳр дафтари” жамғармалари (юридик шахс ташкил этмасдан тузилган, васийлик кенгашларига ҳокимлар раҳбарлик қилади) ҳокимликларнинг бир қатор давлат харидларида янги автомобиллар харидорлари сифатида кўрсатилган.
Масалан, Қашқадарё вилояти ҳокимлигининг “Меҳр дафтари” жамғармаси номидан тўртта “гибрид” BYD Song Plus сотиб олиш бўйича 1 миллиард 780 миллион сўмлик келишувлар амалга оширилмоқда (1, 2, 3, 4). Ўтган йилнинг 9 июн куни ушбу жамғарма томонидан ҳам 450 миллион сўмга Chevrolet Equinox (start-stop тизими билан жиҳозланган гибрид) сотиб олиш учун ариза берилган бўлиб, у ҳали ижро босқичида (автомобил ҳозирда чегирмада).
Айни пайтда вилоят ҳокимлиги автопаркида 30 дан ортиқ хизмат автомашиналари мавжуд. Шу билан бирга, вилоят ҳокимлигининг 1 миллиард 980 миллион сўм қарзи бор.
Шунингдек, Жиззах вилояти ҳокимлигининг “Меҳр дафтари” жамғармаси ҳисобидан 768,3 миллион сўмга иккита BYD Song Plus DM-i (гибрид) ва 444,5 миллион сўмга яна бир ана шундай автомашина харид қилинмоқда.
Шу билан бирга, Бухоро шаҳри ҳокимлиги “Меҳр дафтари” жамғармасидан 412 миллион сўмга электромобил харид қилмоқда. Автомобил модели кўрсатилмаган, аммо спецификациядаги қувват захирасига асосланиб (520 км) бу BYD Song Plus EV Champion бўлиши мумкин.
2023 йил 6 июн куни Сурхондарё вилояти ҳокимлигининг “Меҳр дафтари” жамғармасидан 156,3 миллион сўмга Chevrolet Gentra (“гибрид” ёки электромобил эмас) сотиб олиниши режалаштирилган эди. Бунинг асоси вилоят собиқ ҳокими Тўра Боболовнинг фармойишида келтирилган бўлиб, унда маҳаллий бюджет захира жамғармасидан иккита Captiva’ни таъмирлаш ва Gentra русумли автомашиналарни харид қилиш учун 237,1 миллион сўм ажратилиши кўрсатилган.
Бошқа давлат идоралари учун электромобиллар
2023 йил сентябр ойида Бош прокуратура томонидан 2,67 миллиард сўмга олтита BYD Song Plus DM-i гибрид автомобили (ҳар бири 444,5 миллион сўмдан) харид қилинди.
Шунингдек, август ойида Бош прокуратура томонидан 419 миллион сўмга Chevrolet Malibu 2, шунингдек, 378,2 миллион сўмга учта Chevrolet Lacetti L-Comfort Plus (ички ёнув двигателли автомобиллар) харид қилинган.
Бундан ташқари, “Trade-In” дастури доирасида бошқарма томонидан эски автомобиллар янгилари билан янгиланган. 2022 йилда ишлаб чиқарилган Chevrolet Equinox автомобили Equinox AT 3LT автомобилига 208,5 миллион сўм қўшимча тўлов билан, 2018 йилда чиқарилган Lacetti эса Lacetti L-Style автомобилига алмаштирилган.
2023 йил охирида ташкил этилган Маҳаллалар уюшмаси 819,4 миллион сўмга иккита BYD Song Plus DM-i Champion ва 603,18 миллион сўмга премиум BYD Han электромобилини сотиб олган.
Самарқанд вилояти маҳаллалар уюшмаси эса BYD Song Plus DM-iʼни 367,7 миллион сўмга харид қилмоқда.
7 март куни ҳукумат ҳузуридаги Энергетика бозорини ривожлантириш ва тартибга солиш агентлиги томонидан 504 миллион сўмга тўлиқ қувват билан 715 км масофа босиб ўтувчи BYD Han Flagship автомобили харид қилинган.
Фармацевтика бозорини ривожлантириш агентлиги томонидан 632,6 миллион сўмга иккита BYD Chazor DM-i харид қилинмоқда.
Бандлик ва камбағалликни қисқартириш вазирлиги ҳузуридаги Жамоат ишлари жамғармаси томонидан 444,5 миллион сўмга BYD Song Plus DM-i (AWD) харид қилинмоқда. Жамғарманинг BYD Song Plus DM-i компаниясини 444,4 миллион сўмга сотиб олиш бўйича яна бир аризаси бекор қилинмоқда.
“Навоий вилояти ҳудудий автомобил йўллари мижозларга хизмат кўрсатиш” давлат муассасаси томонидан 314,33 миллион сўмга BYD Chazor DM-i харид қилинган.
Урганч давлат университети 564,5 миллион сўмга BYD Han’ни сотиб олмоқчи.
Халқ депутатлари Тошкент вилояти кенгаши сайловини ўтказувчи сайлов комиссияси томонидан қарийб 900 миллион сўмга иккита электромобил (моделлари кўрсатилмаган) харид қилиш учун ариза топширилган.
Божхона қўмитаси ҳузуридаги “Божхона-сервис” давлат муассасаси томонидан 4,7 миллиард сўмга 15 та BYD Chazor DM-i автомобили ва 889 миллион сўмга 2 та BYD Song Plus DM-i русумли автомашиналар харид қилиш режалаштирилгани ҳақида “Инспектор” Telegram-канали хабар берди.
Бошқа машиналар
Апрел ойи бошида Ўзбекистон Либерал-демократик партияси депутатлари Нодир Абдувалиев ва Сардор Ғиёсов вазирлик ва идораларни тежамкорликка чақирган эди. Бу янги машиналар хариди ҳақидаги хабарлар фонида юз берди.
Масалан, улар Бандлик вазирлиги ҳузуридаги Жамоат ишлари жамғармаси томонидан 444 миллион сўмга BYD Song Plus, Энергетика бозорини ривожлантириш ва тартибга солиш агентлиги BYD Han томонидан 504 миллион сўмга (юқорида муҳокама қилинган), Олий судга эса 1,5 млрд сўмга (лот олиб ташланди) Toyota Land Cruiser 300 йўлтанламас автомобили харид қилинганини кўрсатиб ўтган.
Қурилиш ва эксплуатация сув хўжалиги ташкилотларига лизинг асосида мелиоратив техника, машина ва бошқа механизациялаш воситаларини етказиб бериш билан шуғулланувчи “Ўзмелиомашлизинг” давлат унитар корхонаси томонидан 408,4 миллион сўмлик Equinox AT 1 LT FWD харид қилиш учун ариза топширилган.
Жанубий Мирзачўл магистрал каналлари раҳбарияти томонидан Haval Xiaolong кроссоверини сотиб олиш учун 349,1 миллион сўмга ариза берилган.
ЎзЛиДеП депутатлари мақолада 2023 йил якуни бўйича Ўзбекистоннинг жамланма бюджет тақчиллиги 59 триллион сўмни ёки ялпи ички маҳсулотга нисбатан 5,5 фоизни (даромадлар – 321 триллион сўм, харажатлар – 380 триллион сўм) ташкил этганини таъкидлаган. Жорий йил биринчи чорагида давлат бюджети тақчиллиги рекорд даражадаги 19,8 триллион сўмга етган.
Аввалроқ, Самарқанд вилояти прокуратураси 445 млн сўмга 22 дона iPhone 14 Pro Max, Республика маънавият тарғибот маркази Тошкент вилояти бўлими эса 51 млн сўмга иккита iPhone 15 Pro Max харид қилгани ҳақида хабар берилганди.
