Украинага қўшин юборишга тайёр Европа, сулҳни ўрганаётган Исроил ва Афғонистон учун рақобат қилишга чақирган Мужоҳид – кун дайжести

Ўтган кун давомида жаҳонда рўй берган энг асосий воқеа ва янгиликлар шарҳи билан кундалик хабарномада таништирамиз.

{Yii::t(}

Ўтказиб юбориш 6s

Ўтказиб юбориш

«Путин яқин икки ҳафтада Зеленский билан учрашишга ваъда берди» – Оқ уй

Оқ уй матбуот котиби Керолин Левитт брифинг ўтказиб, Путин ва Зеленский ўртасидаги учрашувга тайёргарлик ҳақида маълумот берди. Унинг айтишича, АҚШ вице-президенти Ж.Д. Вэнс, давлат котиби Марко Рубио ва президентнинг махсус вакили Стив Уиткофф Путин ва Зеленский учрашувини тезлаштириш учун ҳаракат қилмоқда.

«Путин ва Зеленский музокаралар столи атрофига ўтиришга рози бўлди. Уларнинг учрашувига тўлақонли тайёргарлик кетмоқда. Путин яқин икки ҳафта ичида Зеленский билан шахсан учрашишга ваъда берди. АҚШ Россия билан бўлажак уч томонлама музокараларни ўтказиш учун кўплаб эҳтимолий жойларни муҳокама қилмоқда», деди Оқ уй сўзчиси.

AFP нашрининг ёзишича, Путин Зеленский билан учрашувни Москвада ўтказишни таклиф қилган. Бу таклиф Трамп билан суҳбатда янграган, лекин Зеленский Москвага бориш таклифини рад этди.

Франция президенти Эммануэл Макрон учрашув Женевада бўлиши мумкинлигини айтди. Путинни ҳибсга олиш учун ордер берган Халқаро жиноий суд аъзоси ҳисобланган Швейцария ҳукумати эса Путинга сафар вақтида дахлсизлик беришга тайёрлигини расман эълон қилди. Ғарб нашрларида учрашув ўтказилиши мумкин бўлган бошқа жойлар қаторида Рим ва Будапешт шаҳарлари ҳам тилга олинмоқда.

Бундан ташқари у Украинага кафолатлар ҳақида гапириб, хавфсизлик кафолатлари доирасида Украинада АҚШ қўшинлари бўлмаслигини, лекин мувофиқлаштириш ишларида ёрдам берилишини маълум қилди.

Буюк Британия ҳукумати яқин кунларда Европа ҳарбий амалдорлари АҚШ вакиллари билан учрашиб, Украинага «хавфсизликнинг ишончли кафолатларини ишлаб чиқиш» масаласини кўриб чиқади.

Bloomberg манбаларига кўра, биринчи босқичда украиналик ҳарбийларни ўқитиш ва шахсий таркибни тўлдириш орқали Украина армиясини мустаҳкамлаш кўзда тутилган. Бу иш билан асосан европалик ҳарбийлардан иборат кўп миллатли гуруҳ шуғулланади. Буюк Британия ва Франция эса фронт чизиғидан узоқда жойлаштириладиган юзлаб аскарларини Украинага юбориши кутилмоқда. Умуман олганда, Европанинг 10 га яқин давлати Россия–Украина уруши тугаганидан кейин ўз қўшинларини Украинага юборишга тайёрлигини билдирган.

Исроил Ҳамас қабул қилган сулҳни кўриб чиқмоқда

Исроил ҳукумати Ҳамаснинг Ғазода қолаётган гаровдагиларнинг ярмига яқинини озод қилиш эвазига 60 кунлик ўт очишни тўхтатиш бўйича таклифига берган жавобини ўрганмоқда. Бироқ Reuters манбаларига кўра, Исроилда урушни тугатиш учун барча гаровдагилар озод этилиши шарт, деган қараш бор. Бош вазир Бенямин Нетаняҳу яқин орада сулҳ таклифи юзасидан муҳокама ўтказиши кутилмоқда, жавоб икки кун ичида берилиши мумкин.

Ўтган ҳафта Исроил секторнинг марказидаги Ғазо шаҳрини эгаллаш учун ҳужум бошлашини эълон қилгач, жангларни вақтинча тўхтатиш ҳаракатлари янги суръат олди.

Миср ва Қатар воситачилари АҚШ қўллаб-қувватлаётган сулҳ режаси юзасидан билвосита музокараларни қайта бошлашга ундамоқда. Ҳамас расмийсига кўра, таклиф доирасида Исроилда қамоқда бўлган 200 нафар маҳкум, шунингдек, номаълум миқдордаги аёллар ва вояга етмаганлар озод қилиниши эвазига Ғазодан 10 тирик ва 18 ҳалок бўлган гаровдагилар қайтарилиши назарда тутилган.

Икки нафар мисрлик хавфсизлик манбаси бу тафсилотларни тасдиқлади ва Ҳамас юзлаб ғазолик маҳбусларни ҳам озод этишни сўраганини қўшимча қилди. Исроилнинг айтишича, Ғазода жами 50 нафар маҳбус гаровда қолмоқда, улардан 20 нафари тирик.

Ҳамас расмийси Иззат ар-Ришиқнинг Reutersʼга айтишича, улар рози бўлган сулҳ таклифи бу – вақтинчалик келишув бўлиб, кейинчалик урушни тугатиш бўйича музокараларга йўл очади. Олдинги босқичлардан фарқли равишда, бу сафар Ҳамас таклифни қўшимча талаблар қўймасдан қабул қилган.

Урушни тугатишга доир кенг қамровли битимда эса ҳозирда Ғазонинг 75 фоизини назорат қилаётган Исроил қўшинларининг қисман чиқиб кетиши ва 2,2 миллион аҳолиси очарчиликка яқинлашаётган анклавга кўпроқ ҳуманитар ёрдам киритилиши назарда тутилган.

Исроил сиёсий раҳбарияти жавобни муҳокама қилаётган бир пайтда, мудофаа вазири Исроил Кац сешанба куни кечқурун Ғазо шаҳрини эгаллаш режаларини тасдиқлаш учун қўмондонлар билан учрашди.

Сўнгги кунларда минглаб одамлар бўлажак Исроилнинг қуруқликдаги ҳужумидан қўрқиб, вайронага айланган ҳудуднинг ғарб ва жанубий қисмига қочгани айтилмоқда. Майдонда эса сулҳ яқинлашаётганидан дарак йўқ: Ғазо соғлиқни сақлаш амалдорларига кўра, сешанба кунининг ўзида исроилликларнинг ўқ узиши, танк снарядлари ва ҳаво ҳужумлари оқибатида камида 20 фаластинлик ҳалок бўлди.

Хитой бош дипломати Ҳиндистонга келди

Деҳлига ташриф буюрган Хитой ташқи ишлар вазири Ван И Ҳиндистон билан алоқалар «ҳамкорлик йўлига қайтишда ижобий тенденцияни намойиш этаётганини» билдирди. Ван И, шунингдек, Ҳиндистон миллий хавфсизлик маслаҳатчиси Ажит Довал билан чегаралар бўйича 24-давра музокараларини ўтказмоқда.

Бу унинг 2022 йилдан буён Ҳиндистонга илк ташрифи бўлиб, икки қўшни давлат ўртасидаги алоқалар 2019 йилда кескинлашган эди. 2020 йил май ойида эса низоли ҳудуд Жамму ва Кашмирнинг Ladaкҳ минтақасида юз берган тўқнашувларда ҳар икки томондан 24 нафар аскар ҳалок бўлган эди.

Хитой бош дипломатининг ташрифи, шунингдек, АҚШ Ҳиндистон ўртасидаги алоқалар кескинлашган бир паллага тўғри келди. Вашингтон Ню-Деҳлига 50 фоизлик улкан бож жорий қилиб, дунёдаги энг кўп аҳолига эга давлатни «ноҳақ савдо» ва Россия «ҳарбий машинасини молиялаштириш»да айбламоқда.

Хитой ташқи ишлар вазири Ван И «икки томон бир-бирини «рақиб ёки таҳдид» сифатида эмас, «ҳамкор сифатида кўриши, ўзларининг қимматли ресурсларини ривожланишга йўналтириб, ўзаро манфаатли ҳамкорликни йўлга қўйиши» кераклигини таъкидлаган.

Афғонистонда инвестициялар билан рақобат қилайлик — Мужоҳид

Бошқа мамлакатлар Афғонистонга нисбатан «ёвуз ниятлардан» воз кечиши керак, чунки «Кобул ҳеч кимга душманлик қилмайди ва барча билан яхши муносабатлар» ўрнатишни хоҳлайди. Бу ҳақда Афғонистон мудофаа вазири Муҳаммад Ёқуб Мужоҳид мамлакат Мустақиллик куни муносабати билан бўлиб ўтган маросимда баёнот берди.

«На руслар, на хитойликлар Афғонистон Америкадан буйруқ олиб уларга қарши ҳаракат қилади ёки ҳудудини уларга қарши ишлатишга рухсат беради, деб ўйлайди. Америкаликлар ҳам Россия ёки Хитой бу ҳудудга келиб, ундан уларга қарши фойдаланади, деб ишонмайди. Келинг, савдо қилайлик. Келинг, тўқнашув йўли билан эмас, балки тўғонлар, йўллар, заводлар қуриш ва электрэнергетика лойиҳаларига инвестиция киритиш орқали бир-биримиз билан рақобат қилайлик», — дея Мужоҳиднинг сўзларини келтирмоқда маҳаллий Amu TV.

Унинг таъкидлашича, афғон халқи бир неча бор мустақиллигини йўқотган, аммо «Толибон»нинг ҳокимиятга қайтиши мустақилликнинг янги шакли бўлган. У «учинчи марта юз берган воқеадан сабоқ олишга» чақирди ва мамлакат аҳолисини «фитна ва ихтилофларни тўхтатиш учун бирлашишга» ундади.

«Толибон» 2021 йил ёзида Афғонистонда ҳокимиятни эгаллаган эди. Ҳозирча Афғонистон Ислом Амирлигини расман тан олган ягона давлат Россия бўлиб, Москва толибларни террорчи ташкилотлар рўйхатидан чиқариб ташлаган. Бундан ташқари, толиблар Марказий Осиёдаги қўшнилари билан ҳам жуда илиқ муносабатларга эга.