Дмитрий Козак истеъфога чиқди. У бошидан Путиннинг сафдоши бўлган

Россия президенти администрацияси раҳбари ўринбосари Дмитрий Козак истеъфога чиқди. ОАВ маълумотларига кўра, Владимир Путин ҳокимиятга келганидан бери унинг жамоасида бўлган Козак Украинадаги урушга қарши чиққан, гарчи буни яширинча қилган бўлса ҳам.

Пайшанба куни кечқурун Россия президенти Владимир Путин Козакни лавозимидан озод этиш тўғрисидаги фармонни имзолади. Бундан олдин Путиннинг матбуот котиби Дмитрий Песков Козак ўз ихтиёри билан кетаётганини айтганди.

Бир кун аввал бир неча нашрлар, жумладан, РБК ва Forbes манбаларга таяниб, Козак ўз лавозимини тарк этаётгани ҳақида хабар берган эди.

РБК манбаларига кўра, Козак бизнесга ўтиш бўйича турли таклифларни кўриб чиқмоқда, бу собиқ юқори мартабали амалдорлар учун одатий ҳолдир.

«Интерфакс» манбаларидан бирининг таъкидлашича, Козак номзоди президентнинг Шимоли-ғарбий федерал округдаги ишончли вакили лавозимига кўриб чиқилмоқда.

Бу лавозимда ишлаб келган Александр Гуцан Игор Краснов ўрнига бош прокурор лавозимига ўтиши мумкин (амалдаги бош прокурор Краснов Россия Олий суди раиси лавозимига ўтмоқда).

Козак Владимир Путиннинг узоқ йиллик сафдошларидан бири бўлиб, йигирма йил давомида Кремл ва Россия ҳукуматида муҳим лавозимларни эгаллаб келган.

У 1990-йиллар бошида Анатолий Собчак даврида Петербург мэриясида Путин билан бирга ишлаган. Собчак 1996 йилги сайловларда мағлубиятга учрагач, Путин Москвага жўнаб кетган, Козак эса 1998 йилгача Смолнийда ишлашда давом этган.

1999 йилда Путин Россия ҳукумати раиси этиб тайинлангач, Козак ҳам Москвага кўчиб ўтади ва кўп ўтмай вазирлар маҳкамаси аппаратини бошқара бошлади. 2000 йилда Путин Россия президенти лавозимига киришганида эса Козак унинг маъмурияти раҳбари ўринбосари бўлади.

Кейинроқ Козак Жанубий федерал округда президентнинг ишончли вакили (ва Шимолий Кавказ республикаларида можароли вазиятларни ҳал қилишда иштирок этган), шунингдек, минтақавий ривожланиш вазири ҳамда бош вазир ўринбосари лавозимларида ишлаган, шу жумладан Сочи Олимпиадасига тайёргарлик кўриш ишларига раҳбарлик қилган.

У президент маъмуриятига 2020 йилда Антон Вайно ўрнига раҳбар ўринбосари лавозимида қайтганди.

Козак, шунингдек, чегара ҳамкорлиги ва хорижий давлатлар билан минтақалараро ва маданий алоқалар бўйича бошқармалар фаолиятига раҳбарлик қилган, шунингдек, Украинадаги можарони «норманд формати»да (Россия, Украина, Германия, Франция) ҳал қилиш бўйича музокараларда Россия вакили бўлган.

Шу йилнинг август ойи охирида Кремлда Козак масъул бўлган икки бошқарма ҳам (хорижий давлатлар билан минтақалараро ва маданий алоқалар ҳамда чегаравий ҳамкорлик бўйича бошқармалар) тугатилганди. Уларнинг ўрнига президент маъмурияти раҳбарининг биринчи ўринбосари Сергей Кириенко куратори бўлган стратегик шериклик ва ҳамкорлик бошқармаси ташкил этилди.

ОАВ ёзганидек, Украинанинг Кировоград областида туғилган Козак Путин атрофидаги Россиянинг Украинага бостириб киришини қўллаб-қувватламаган деярли ягона юқори мартабали мулозим эди.

Хусусан, Forbes манбаси Козак 2022 йилда, «махсус ҳарбий амалиёт» бошланганидан кейин президент маъмуриятидан кетишга тайёр бўлганини айтганди.

Reuters манбалари таъкидлашича, 2022 йил 21 февралда Козак Хавфсизлик кенгаши йиғилишининг ОАВ учун ёпиқ қисмида Украинада ҳарбий ҳаракатлар бошланишига қарши чиққан ягона мулозим бўлганди. У бундай қарорнинг мамлакат учун салбий оқибатларига ишора қилган, бироқ унинг 40 дақиқалик нутқи расмий стенограммага киритилмаган.

24 февралдан кейин эса Киев билан музокаралар олиб борган ва Москва учун принципиал масалалар (масалан, НАТОга қўшилишдан бош тортиш) бўйича бир қатор ён беришларга эришган. Бироқ, Россия президенти охир-оқибат келишувни рад этади ва урушни давом эттиришни талаб қилади, деб ёзганди агентлик 2022 йил август ойида.

У кейинги йилларда ҳам Владимир Путинга тўғридан тўғри мурожаат қилиб, Россияда турли ислоҳотлар, жумладан, суд-ҳуқуқ ислоҳотларини ўтказишни таклиф қилган, бироқ унинг барча ташаббуслари эътиборсиз қолдирилган.

Козак Украинадаги ҳарбий ҳаракатларга очиқчасига қарши чиққани ҳақида 2025 йил август ойида New York Times ҳам ёзган эди. Газета манбаларига кўра, у шу йил Путинга ўт очишни тўхтатиш ва тинчлик музокараларини ўтказиш бўйича яна бир таклиф билан чиққан.

Охир-оқибат, Козакнинг Украинадаги урушга муносабати, афтидан, унинг «Путиннинг ҳафсаласини пир қилиши»га ва президентга таъсирини йўқотишига ва амалда барча ваколатларидан маҳрум бўлишига олиб келди – у деярли омма олдида кўринмай қўйди ва «аслида ҳеч нарсага масъул эмас», деб ёзганди New York Times.

Шу билан бирга, газетанинг бир неча манбаларига кўра, Козак «Путин билан тўғридан тўғри алоқа боғлаш имкониятини сақлаб қолган», чунки Россия президенти «узоқ йиллик ҳамкасбларига шахсий садоқати» билан ажралиб туради.

BBC рус хизмати манбалари 2022 йил баҳоридаёқ Козакнинг амалда «ғазабга йўлиққани» ҳақида гапирган эди.

«Козак бюрократ сифатида «норманд формати»даги ишларни, Минск келишувларини бажариш бўйича музокараларни давом эттириш тарафдори эди. У яна вақт керак, шунда қандайдир муваффақиятга эришиш мумкин, деб ҳисобларди. Аммо бу вақтга келиб, Папа аллақачон бошқача кайфиятда эди», – деганди BBC суҳбатдошларидан бири. Кўплаб россиялик амалдорлар Владимир Путинни «Папа» деб атайди.

Манбалар таъкидлашича, 2022 йилда Козак масъул бўлган йўналишлардан Украина чиқариб ташланган, шунингдек, Днестрбўйини назорат қилиш ҳам де-факто хавфсизлик кучларига топширилганди.

Козакнинг ўзи ҳам шу вақтгача омма олдида чиқишлар қилишдан тийилиб келди. У Кремлдан кетиши ҳақида ҳам изоҳ бермади.