Трамп ва Путин яна учрашмоқчи. Нега?

АҚШ президенти Доналд Трамп жуда ўзгарувчан инсон, айниқса Украинадаги уруш масаласида: бир қараса, «Украина урушни енгиши мумкин» дейди, бир қараса, Зеленскийнинг фронтдаги вазият тасвирланган харитасини улоқтириб, «Путинга истаганини беринг» дейди. Ҳали «Россия иқтисодиёти қулаяпти» дейди, ҳали Украинага «Россия сизларни яксон қилади» дейди.

{Yii::t(}

Ўтказиб юбориш 6s

Ўтказиб юбориш

Худди Трампнинг ўзи ҳам вазиятдан тўлиқ хабардор эмасдек. Бош маслаҳатчиси «дом» қуриб сотувчи миллиардер бўлган президентдан кўп нарса кутиш ҳам адолатсизлик аслида. Мана шу фикрий тарқоқлик фонида Трамп яна бир марта Россия президенти Путин билан учрашиб кўрмоқчи. Бу гал Европа Иттифоқи ҳудудида.

Бу гал жиддийроқ...

Доналд Трамп Россия президенти Путин билан Европа Иттифоқига аъзо Можаристонда учрашмоқчи. Олдинги бесамар учрашув Аляскада ўтган, унда Трамп ва Путин суратга тушишидан муҳимроқ ҳеч нима содир бўлмаганди. Бу гал Трамп учрашувга тайёргарлик кўриш учун давлат котиби Марко Рубиони масъул этиб тайинлади. Рубио айни дамда хавфсизлик бўйича Трампнинг маслаҳатчиси ҳам ҳисобланади. Охирги йилларда АҚШда давлат котиблари Рубио каби бу даражада кенг ваколатга эга бўлмаган. Рубио девондаги энг номдор сиёсатчилардан бири экани инобатга олинса, президент унга «ўзига ишонгандай ишонишини» тўғри тушуниш мумкин.

Рубио учрашувга тайёргарлик доирасида Россия ташқи ишлар вазири Сергей Лавров билан телефонда гаплашди, улар тез орада учрашса ҳам керак. Бир қатор жиддий нашрлар Рубио 23 октябр куни Лавров билан кўришиши ҳақида ёзиб чиққанди. Лекин CNN 20 октябр куни АҚШ ва Россия бош дипломатлари ўртасида ўтказилган телефон суҳбатидан кейин уларнинг учрашуви бекор қилингани ҳақида ёзиб чиқди. Нашр манбаларига кўра, «икки томоннинг Украинадаги урушни тугатиш бўйича қарашлари ҳар хил бўлган».

Лекин Трамп учрашувга тайёрланишга Рубиони масъул қилганининг ўзи Америка президенти бу гал «шунчаки Путин билан расмга тушиб кетиш ниятида эмаслигини» кўрсатади. Трамп ўзаро учрашувгача икки томон аниқ келишувга эришиши, учрашув ўтказилгач, бу ҳақда бутун дунёга тантанали эълон қилишни истаётган кўринади.

Аляскадаги учрашув олдидан Россия билан Трампнинг қурувчи миллиардер дўсти Стивен Уиткофф гаплашганди. Катта эҳтимол, айнан мистер Уиткофф Путиннинг гапларини хато тушуниши Аляска саммитида қуруқ гапдан нарига ўтишмаганига сабаб бўлган.

Компромисс

Путин билан иккинчи учрашув бўйича келишувга эришишдан аввал Трамп Украинага Tomahawk ракеталарини бериши мумкинлиги ҳақида гапира бошлади. Зеленский бу масалани муҳокама қилиш учун Вашингтонга бориб келди ҳам. Ва Трамп ўша учрашувда Украинага «ҳозирча бу қўрқинчли қуролни беролмаслигини» айтган. Бекорга эмас, буни катта эҳтимол Россияга ён бериш учун қилган: «Ўртоқ Путин, Украина жуда ёмон қурол сўраяпти, у билан Россия ичкарисидаги жиддий нишонларни муаммосиз уриш мумкин, ҳозирча уларга бу қуролни бермай тураман, балки сиз билан яна бир гаплашиб кўрармиз», дейиш учун. Балки Путин Трампга «Бу қуролни бермай тур, кел, яхшиси юзма-юз гаплашиб олайлик», дегандир. Нима бўлса ҳам, Трампнинг Tomahawk орқали амалга оширган тактикаси иш берди.

Кўтаринки руҳда

Шахсан мен бу учрашувдан қандайдир наф чиқади деб ўйламайман. Ҳозир Трамп Яқин Шарқдаги урушни тугатганидан илҳомланиб юрибди. Лекин Ғазодаги урушни тугатиш учун Трампдан кўп нарса талаб қилингани йўқ, шунчаки мавжудлиги Америкага боғлиқ бўлган Исроил бош вазирига «Тўхтат, мен дунёга урушни тугатганим ҳақида эълон қилишим керак», деди холос. Америка бор — Исроил бор, Нетаняҳу буни яхши тушунган ҳолда Ғазони босиб олиш орзусидан воз кечиб «урушда ғолиб бўлганини» эълон қилди.

Ғазода Исроил бошида ҲАМАС билан урушди, лекин кучлар тенг эмаслиги сабаб уруш тез орада тинч аҳолини қириш операцияга айланиб кетди. Охирги икки йил давомида Исроил асосан тинч аҳолига қарши урушди. Насруллоҳ, Синвар, Дейф, Ханияларни ўлдириш уруш эмас, махсус операция доирасида амалга оширилди.

Яқин Шарқдаги урушни тугатиш Америка учун муаммо эмас, Вашингтон хоҳласа, Исроилни исталган вақтда тўхтата оларди. Лекин Украинадаги урушда бунақа эмас. Бу икки катта давлат мавжудлиги Америкага эмас, ўзига боғлиқ. Трамп бориб «Зеленский, давай Украина ярмини Россияга бер» деса, Украина президенти қўрқиб капитуляцияга рози бўлмайди. Трамп босим қилиб урушни тугатишга мажбур қила оладиган давлат йўқ бу тўқнашувда.

Америка нашрларига кўра, Трамп охирги учрашувда Зеленскийнинг фронтдаги вазият ҳақида харитасини кўришни истамай отиб юборган ва «уни Украина чегараси қаердан ўтгани умуман қизиқтирмаслигини» айтган. Эсингизда бўлса, видеолардан бирида Трамп учун Украина ерлари масаласи умуман аҳамиятсиз эканини айтгандик. WSJ’га кўра, Трамп тунов кунги учрашувда Зеленскийга «Донбассинг мени қизиқтирмайди, Россия билан тезроқ келиш», деган экан.

Путин қандай боради?

Яна такрорлайман, мен Путин ва Трамп ўртасидаги бу учрашувдан бирор наф чиқишига ишонмайман. Фақат Путин бу учрашувга қандай учиб боришига қизиқяпман. Можаристон Россиядан унча узоқда эмас аслида, шундоқ Украинани кесиб ўтса, Будапештгача бир қадам. Лекин энди ўртоқ Путин Украина осмонидан учиб ўтолмайди. Беларусга ўтиб, Полша орқали учса ҳам бўлмайди, Варшава билан душманлик авжида. Бир вақтлар Москвадан Будапештгача поездда етиб бориш мумкин эди, лекин энди Путин Можаристонга бориш учун яхшигина тер тўкишига тўғри келади.

Эҳтимолий маршрутлардан бирига кўра, Путиннинг «Ил-96» самолёти Қора денгиз бўйлаб Туркияга, кейин Юнонистон, Албания, Италия оралаб Адриатика денгизи орқали Боснияга, кейин Сербияга, ундан кейин Можаристонга учади. Москвадан Будапештгача бўлган масофа 2 минг км.га ҳам етмайди, лекин юқоридаги маршрут бўйича учса, Путиннинг самолёти 5 минг км йўл босиб ўтади.

Яна бир эҳтимолий маршрутга кўра, Болгария ўз ҳаво кенгликларини очиб берса, Путин Қора денгиз орқали «дўст давлат» Сербияга, ундан Можаристонга тезда етиб олади. Кўрамиз, кузатамиз...

Ўткир Жалолхонов тайёрлади.
Тасвирчи ва монтаж устаси — Фахриддин Ҳотамов