Киев ЕИ саммити ҳақида: РФнинг Украинани қулатишга қаратилган ҳисоб-китоби барбод бўлди

18–19 декабр кунлари бўлиб ўтган Европа Иттифоқи саммити иштирокчилари Украина учун ўта муҳим қарор қабул қилди: 2026–2027 йилларда Киевга 90 млрд евро миқдорида кредитлар бериш. Аслида, бу маблағлар Украина учун қайтарилмайдиган ва фоизсиз ҳисобланади — қарзни қоплаш фақат Россия Украинага тажовузкор уруш орқали етказилган зарарни қоплаб берганидан кейингина амалга ошиши мумкин.

Расмий Киев Европа кенгашининг қарорини қутлади. Украина президенти Володимир Зеленский ЕИ давлатлари раҳбарларига миннатдорчилик билдирди: “Бу — жиддий қўллаб-қувватлаш бўлиб, у ҳақиқатан ҳам бардошлилигимизни кучайтиради”, — деди у қарор эълон қилинганидан кейин дарҳол. Зеленский Россия активлари музлатилган ҳолда қолиши ва Украина яқин йиллар учун молиявий хавфсизлик кафолати олгани муҳимлигини таъкидлади.

Украина ташқи ишлар вазири Андрей Сибиха ЕИ қарорини ўз вақтидаги ва қатъий қадам деб атади: “Украина молиявий хавфсизлик кафолатини олди. Россия кутганидек бўлмади — Европанинг Украинага кўмаги сўнмайди. Россия активлари музлатилган ҳолда қолади. Европа бирдам ва кучли бўлиб қолмоқда”, — деб ёзди у X ижтимоий тармоғида.

Украина молия вазири Сергей Марченко ЕИ ажратган маблағлар бюджет ва мудофаа эҳтиёжларига йўналтирилишини маълум қилди: “Репарацион кредит бўйича иш давом этиши муҳим — уни амалга ошириш қўшимча тайёргарликни талаб қилади. Европа ҳамкорларига қатъият ва Украина эҳтиёжларини тушунгани учун раҳмат”, — деб ёзди Марченко Facebook’да.

ЕИ саммитининг Украинага 90 млрд евро ажратиш қарори стратегик жасорат намунаси бўлмади, аммо ЕИнинг келишиш ва муросага кела олиш қобилиятини кўрсатди, деб ҳисоблайди “Янги Европа” маркази директори Сергей Солодкий. “ЕИ украин томони қўллаб-қувватлаган сценарийни — музлатилган Россия активларидан репарацион кредит беришни қабул қилмади. Бироқ у энг ёмон сценарийдан ҳам қочди: бу эса умуман ҳеч қандай қарор қабул қилинмай қолиши билан тугаши мумкин эди”, — дея тушунтирди Солодкий DW’га берган изоҳида.

Эксперт ЕИ қарорининг стратегик аҳамиятини таъкидлади: Москва Ғарб Украинага ёрдамни тўхтатади, Украина курашни давом эттира олмай қолади ва бу Россия ғалабасига олиб келади, деб ҳисоблаган. Бироқ бу режа йўққа чиқди: Украина келаси икки йил учун барқарорликни таъминлайдиган базавий маблағларни кафолатлаб олди. “Бу Путиннинг тез ғалабага иқтисодий қулатиш орқали, кейин эса Украина ҳарбий таназзули орқали эришиш ҳисоб-китобини аниқ равишда емириб ташлайди”, — деди эксперт. Шу билан бирга, Солодкий Россия элитаси аллақачон “қўлини ишқалаётгани”ни тан олди — чунки улар ЕИ ичидаги айрим раҳбарларни қўрқитишга муваффақ бўлган.

Россиянинг тактик муваффақияти ҳақида Халқаро Украина ғалабаси маркази (ICUV) ҳамтаъсисчиси Елена Галушка ҳам гапиради: “Қаттиққўллар ютқазди, лекин Кремл дўстлари ҳам ютқазди. Якунда олганимиз — муроса”, — деди у. Унинг сўзларига кўра, ижобий янгилик шундаки: Украина 2026 йилдан бошлаб бюджет эҳтиёжларини қоплаш учун жуда зарур бўлган маблағларни, шунингдек қурол ишлаб чиқариш учун ресурсларни олади. “Лекин барибир бу — ғалаба учун ва жанг майдонида туб бурилишлар қилиш учун эмас, фақат омон қолиш учун етарли пул”, — дея қўшимча қилди эксперт.

Унинг фикрича, Россия Европа устидан босим ўтказиш ва қўрқитиш амалиётини синаб кўриб, маълум тактик натижаларга эришди ва буни кейин ҳам давом эттиради. “Улар мамлакатлар раҳбарлари ва Euroclear каби институтлар амалдорларини қўрқитиш иш беришини тушуниб етди. Россияликлар Европанинг заиф нуқтасини топди, яқин вақтда улар айнан ўша жойга ‘уриши’ни кутиш керак”, — деб огоҳлантирди Галушка.

Айнан Белгия қаршилиги ЕИ етакчилари нега Украина учун репарацион кредит бўйича келиша олмаганининг асосий сабаби бўлди— чунки унда Россия Марказий банкининг музлатилган 210 млрд евро маблағининг 180 млрд евродан ортиғи сақланадиган Euroclear депозитарийси шу юрисдикцияда ишлайди. Белгия бош вазири Барт Де Вевер Россиянинг суд даъволаридан қўрқиб, чекланмаган молиявий кафолатлар талаб қилган.

Таҳлилчи ва инвестиция банкири Сергей Фурса ЕИ Украинага икки йиллик молиялаштиришни таъминлай олганини, аммо Россия ва АҚШ босимига берилгани орқали йўл қўйиб бўлмайдиган заифликни намоён этганини айтади.

“ЕИ Украина учун пул топди, лекин ‘хиралик’ қолди. Ташқи ўйинчилар — Россия ва АҚШ таъсири туфайли ЕИ ўз манфаатларига мос қарор қабул қила олмади ва ‘Б режа’ни қўллашга мажбур бўлди: маблағни ЕИнинг ўзи қарз олиб жалб қилиш. Россия пули музлатилганлигича қолди. Лекин ЕИ Россия ёки Доналд Трамп босими остида қарор қабул қила олмай қоладиган бундай заифликка йўл қўймаслиги керак. Бу — ЕИнинг ўз ўзи учун чақириқ. Ва умид қиламизки, бу қўнғироқ Берлин, Париж ва бошқа пойтахтларда яхши эшитилди”, — деб ёзди Фурса Facebook’да.

Таҳлилчи ЕИнинг молиявий қарори урушнинг бориши учун стратегик аҳамиятга эга эканини ҳам таъкидлади: “Бу уруш албатта икки йил давом этади, дегани эмас. Камроқ ҳам бўлиши мумкин, кўпроқ ҳам. Аммо Россияда энди Украина иқтисодиёти бардош бермайди, деган иллюзия аниқ қолмайди”. Фурса фикрича, бу муайян босқичда Путинни ҳақиқий музокараларга қўшимча рағбатлантириши мумкин, чунки Украинанинг иқтисодий қулатилишига оид ҳисоб-китоб батамом барбод бўлди.