Ғарбий соҳилдаги зўравонлик, Хитойнинг АҚШ компанияларига санкцияси ва Беларусга жойлаштирилган «Орешник»лар – кун дайжести

Ўтган кун давомида жаҳонда рўй берган энг асосий воқеа ва янгиликлар шарҳи билан кундалик хабарномада таништирамиз.

{Yii::t(}

Ўтказиб юбориш 6s

Ўтказиб юбориш

Ғарбий соҳилдаги зўравонлик

25 декабр куни Ғарбий Соҳил ҳудудида исроиллик захирадаги аскар тартибсиз ўқ узди. Шундан сўнг йўл бўйида намоз ўқиётган фаластинлик эркакни квадроцикли билан уриб кетди.

Фаластин телевидениесида намойиш этилган видеода елкасида қурол осилган, фуқаровий кийимдаги эркак йўл четида намоз ўқиётган одам устига техникаси билан бостириб боргани кўринади.

Исроил армияси баёнотида қуролланган шахс захирадаги ҳарбий экани айтилган. Расмийлар захирадаги аскар «ўз ваколатларини қўпол равишда бузганини» ва унинг қуроли мусодара қилинганини айтди.

Исроил ОАВлари унинг уй қамоғида сақланаётганини хабар қилди. Ҳужумдан сўнг фаластинлик эркак текширув учун шифохонага олиб борилган. У жароҳат олмаган ва ҳозир уйига қайтган.

БМТ маълумотларига кўра, 2025 йил — Ғарбий Соҳилда фаластинликларга қарши ҳужумлар бўйича энг зўравон йиллардан бири бўлди. Исроилликларнинг ҳужумлари оқибатида 750 дан ортиқ киши жароҳат олган. Ғазодаги икки йиллик уруш даврида эса Ғарбий Соҳилнинг ўзида мингдан ортиқ фаластинлик ҳалок бўлган.

Исроилнинг фавқулодда хизматларига кўра, жума куни Исроилнинг шимолида бир фаластинлик эркакнинг ҳужуми ҳам аниқланган. Ҳужумчи бир эркакни автомобиль билан босиб кетган. Шунингдек, у бошқа бир аёлни пичоқлаб ўлдиргани айтилмоқда.

Исроил полицияси баёнотига кўра, ҳужумчи воқеа жойида бир фуқаро томонидан отиб яраланган ва шифохонага олиб кетилган. Исроил мудофаа вазири Исраэл Кац ҳужумчи келиб чиққанини айтган Қабатия шаҳарчасида ҳарбий амалиётга тайёрланишни буюрди.

Зеленский Трамп билан учрашади

Якшанба куни Украина президенти Володимир Зеленский урушни тугатишдаги асосий тўсиқ – ҳудудий масалаларни Флоридада Доналд Трамп билан муҳокама қилмоқчи.

Учрашувни эълон қилар экан, Зеленский «Янги йилгача кўп нарсани ҳал қилиш мумкин», деди. Унинг айтишича, Украина ва АҚШ ўртасидаги хавфсизлик кафолатлари бўйича келишув «деярли тайёр», 20 бандли режа лойиҳаси эса 90 фоизга якунланган.

Зеленский Axios нашрига АҚШ 15 йиллик, узайтирилиши мумкин бўлган хавфсизлик кафолатлари битимини таклиф қилганини, Киев эса ундан ҳам узоқ муддат хоҳлашини айтди. Унинг ташрифи чоғида бирор битим имзоланадими-йўқми – ҳозирча номаълум.

Бундан ташқари, Зеленский, агар у ҳудудий масалада Украина томон бўлган позицияга АҚШни кўндира олмаса, 20 бандли режани референдумга қўйишга тайёр. Лекин бунинг учун Россия 60 кунлик сулҳга рози бўлиши керак, шунда Украина овоз беришни тайёрлаб ўтказа олади.

Зеленскийга кўра, айрим Европа етакчилари музокараларга онлайн тарзда қўшилиши мумкин.

Доналд Трамп учрашув яхши ўтишига ишонишини айтди ва Россия президенти Владимир Путин билан ҳам «тез орада» гаплашишни кутаётганини билдирди.

Россия ташқи ишлар вазири ўринбосари Сергей Рябков эса Киевнинг 20 бандли режа талқини Россия-АҚШ муҳокама қилаётган вариантдан кескин фарқ қилишини айтди. Бироқ у “ечимга жуда яқинлашдик” деди.

Хитой АҚШ мудофаа компанияларига санкциялар эълон қилди

26 декабр куни Хитой ташқи ишлар вазирлиги Тайванга қурол сотилганига жавобан 10 нафар шахс ва АҚШнинг 20 та мудофаа компаниясига нисбатан санкциялар эълон қилди.

Бу чоралар уларнинг Хитойдаги ҳар қандай активларини музлатишни ҳамда Хитойда улар билан бизнес юритишни тақиқлашни назарда тутади. Шунингдек, рўйхатга киритилган 10 нафар юқори лавозимли шахслар Хитойга кириш ҳуқуқидан ҳам маҳрум қилинди.

Санкцияга учраган компаниялар қаторига асосан мудофаа буюртмалари билан шуғулланувчи Boeingʼнинг Сент-Луис бўлими киради.

Хитойнинг бу қадами асосан рамзий кўринишга эга, чунки Хитойнинг АҚШ мудофаа компаниялари билан деярли алоқалари йўқ. Бироқ у Boeingʼнинг фуқаролик самолётларини йирик миқдорда сотиб олувчилардан бири бўлиб келган.

Бу қарор Вашингтон ўтган ҳафта Тайванга 11 миллиард долларлик қурол сотилишини эълон қилганидан кейин қабул қилинди. Бу АҚШнинг оролга берган энг йирик қурол пакети бўлиб, Пекиннинг кескин норозилигига сабаб бўлган.

«Тайван масаласи Хитойнинг энг муҳим миллий манфаатларининг ўзаги ва Хитой-АҚШ муносабатларида кесиб ўтилмаслиги керак бўлган биринчи қизил чизиқдир», деди Хитой ТИВ вакили.

АҚШ Давлат департаменти вакили эса Хитойнинг бу қарорига АҚШ кескин эътироз билдирганини айтди.

Малайзиянинг собиқ бош вазири қўшимча 15 йилга қамалди

Малайзиянинг таъсирли кучга эга, собиқ бош вазири Нажиб Разак 26 декабрь куни ҳокимиятни суиистеъмол қилиш ва пул ювиш айбловлари бўйича қўшимча 15 йилга қамалди ҳамда 2,8 миллиард доллар миқдорида жаримага тортилди.

Малайзия ва АҚШ терговчиларининг айтишича, Нажиб, 2009 йил – фаолиятининг биринчи йилида ҳаммуассиси бўлган давлат жамғармаси “1Malaysia Development Berhad”дан камида 4,5 миллиард доллар ўғирланган. 72 ёшли Нажиб билан боғлиқ ҳисобрақамларга 1 миллиард доллардан ортиқ маблағ тушгани айтилади.

Малайзиянинг баҳсли сиёсатчиси ҳокимиятни суиистеъмол қилиш бўйича барча тўрт бандда ва пул ювиш бўйича барча 21 бандда айбдор, деб топилди.

Reutersʼнинг ёзишича, ҳукм эълон қилган олий суд судьяси Коллин Лоуренс — Нажибнинг “бошқалар уни қайта-қайта алдагани” ҳақидаги даъвоси ишонарсиз эканини айтган. Ушбу жазолар Нажибнинг ҳозирги қамоқ муддати тугагач — 2028 йилда кучга киради.

Нажибнинг адвокати Муҳаммад Шафии Абдулла ҳукм устидан шикоят қилинишини айтди.

Бу ҳукм бош вазир Анвар Иброҳим бошчилигидаги ҳукмрон коалицияда ҳам зиддиятларни кучайтириши мумкин. Чунки бу коалиция таркибида Нажибнинг партияси ҳам бор.

Суриядаги масжидда портлаш

26 декабрь куни Суриянинг Хомс шаҳридаги бир масжидда жума намози пайтида портлаш содир бўлди. Оқибатида камида саккиз киши ҳалок бўлди, яна 18 киши жароҳат олди.

Сана ахборот агентлиги тарқатган суратларда масжиднинг деворлари қорайиб куйгани, ойналари синиб кетгани ва гилам устида қон излари борлиги кўринади. Масжид жойлашган маҳалла аҳолисининг аксарияти Асадлар оиласи каби алавий этник-диний гуруҳига мансуб. Расмийларнинг фикрича, бино ичида портловчи мослама ишга туширилган.

BBC'нинг ёзишича, «Ансор ас-Сунна» террорчилик гуруҳи портлаш учун жавобгарликни ўз зиммасига олган. Гуруҳ портловчи моддалар масжидга олдиндан ўрнатилганини айтган.

Ушбу гуруҳнинг келиб чиқиши ноаниқ, улар июнь ойида Дамашқдаги черков портлашида ҳам жавобгарликни ўз зиммасига олганди. Баъзи таҳлилчилар, нишонлар ўхшашлиги сабаб бу гуруҳни «ИШИД» учун ниқоб бўлиши мумкинлигини тахмин қилмоқда.

Сурия Ташқи ишлар вазирлиги бу террорчилик жиноятини қоралаб, ўз баёнотида «бу қўрқоқона ҳаракат — мамлакат хавфсизлиги ва барқарорлигини издан чиқаришга қаратилган», деб ёзди.

Россия «Орешник»ларни Беларусга жойлаштирмоқда

Сунъий йўлдош тасвирларига кўра, Россия «Орешник» гипертовушли баллистик ракеталарини Беларусь шарқидаги собиқ «Кричев-6» авиабазасига жойлаштирмоқда. Бу база Россия чегарасидан атиги беш километр узоқликда жойлашган. Бу ҳақда тасвирларни ўрганган икки нафар америкалик тадқиқотчи Reuters’га хабар берди. Суратлар таҳлилида 4–12 август оралиғида бошланган «шошилинч қурилиш лойиҳаси» аниқланган.

Улар суратлар асосида 90 фоизлик эҳтимол билан мобил учириш қурилмалари Украина чегарасидан 180 км узоқликда жойлаштирилганини айтган. Экспертлар фикрича, «Орешник» ракеталарини Беларусь ҳудудига жойлаштиришдан мақсад – НАТО аъзоларини Россиянинг ичкарисига зарба бера оладиган қуролларни Киевга етказишдан тийиб туришдир.

Аввалроқ Россия президенти Владимир Путин бу баллистик ракеталарни Беларусга жойлаштириш ниятини билдирганди. Уларнинг учиш масофаси 5500 кмгача етади, бироқ ҳозиргача аниқ жойи ошкор қилинмаган эди.

Беларусь ҳам ўз ҳудудида «Орешник» ракета мажмуаси декабрь ойида жанговар навбатчиликка қўйилишини айтган.