Paxta rejasini bajarmagan fermerning yeri tortib olinadimi?

«Kun.uz» tahririyatiga Jizzax viloyati, Zafarobod tumanidan murojaat kelib tushdi. Murojaatda tuman hokimligi tomonidan bir fermerning yeri tortib olinayotgani bayon etilgan.

2016 yildan beri «Bog‘imdagi tutlarim» fermer xo‘jaligini boshqarib kelayotgan Donoboy Ibodov avvalgi yillarda ham paxta, ham g‘alla rejalarini ortig‘i bilan bajarib kelgan.

Lekin bu yil Donoboy Ibodov uchun omadsiz keldi. Fermer bu haqda shunday deydi: «Bu yilgi paxta rejasini bajara olmadim. Bunga sabablar bor. Biroq, tuman hokimi Ibrohim Qarshiboyevga rejani bajara olmaganim sabablarini, muammolarimni aytishga imkoniyat berishmadi.

Aytgandan ne foyda, baribir eshitmaydi. Bahor oyidayoq «Agrokimyohimoya»ning tuman filialiga 14 million so‘mni fermer xo‘jaligi hisob raqamidan o‘tkazib berganman. «Agrokimyohimoya» filialiga qatnayverib, bir kilogramm ham selitra ololmadim. Berishmadi. Men butun mehrimni shu yerga berganman, butun oila dalada mehnat qilamiz. Onam bizga bosh, yoshim o‘tdi, deb o‘tirmaydilar. Bab-baravar mehnat qiladi. Agar mendan yerni tortib olishsa nima qilaman?

Fermerning dalasidamiz. Dala boshida onaxon Yulduz Ibodova xavotir bilan bizni qarshiladi. Salkam yetmish yoshda bo‘lgan onaxonning dardiga quloq soldik.

«Bog‘imdagi tutlarim» fermer xo‘jaligiga asos solganimizda odam bo‘yi g‘umayzorni ko‘rib rosti qo‘rqib ketgan edim. Ko‘z qo‘rqoq, qo‘l botir ekan, yerni obi tobiga keltirdik. Shukr, mehnatlarimiz evaziga yer hosil berdi. Farzandlarim bilan shu yerda mehnat qilamiz, shu mehnatlar evaziga o‘g‘illarimning qaddi tik, qarz emasmiz. G‘alla, pilla rejasini ortig‘i bilan bajardik. Shunga qaramay tuman hokimligi vakillari yana besh tonna qo‘shimcha g‘alla topshirasan dedi. Tumanga yordam bo‘lsin, deb buni ham topshirdik. Biroq, buning uchun bir so‘m pul olmadik. Nega bizning yerimizni tortib olishar ekan? Aybimiz nima? Biz yersiz qanday yashaymiz?

Vaziyatga oydinlik kiritish maqsadida Zafarobod tuman hokimligiga yo‘l oldik. Tuman hokimligida mas'ul mutassadilar topilmagach, qo‘ng‘iroq orqali tuman hokimi Ibrohim Qarshiboyev bilan bog‘landik.

Ushbu muammoga tuman hokimi shunday javob berdi: «Bugungi kunda «Bog‘imdagi tutlarim» fermer xo‘jaligi uchun ajratilgan yer maydonlari tuman hokimligi zaxirasiga qaytarib olingani haqida biror qaror yoki boshqa hujjat yo‘q. Biroq, shuni ma'lum qilishim mumkinki, paxta topshirish bo‘yicha shartnomaviy majburiyatlarini 60 foizdan past ko‘rsatkich bilan bajargan fermer xo‘jaliklariga nisbatan qonun hujjatlarida belgilangan tartibda tegishli choralar ko‘riladi».

Suhbat so‘ngida tuman hokimi boshqa savollarga tuman fermer dehqon xo‘jaliklari va tomorqa yer egalari kengashi raisi v.b. Bahodir Borliboyev batafsil javob berishini ma'lum qildi.

Kengash raisining izohi esa quyidagicha bo‘ldi.

«Shikoyat mazmunidan xabarim bor. Ayni kunda shikoyatchi Donoboy Ibodovning fermer xo‘jaligini tuman hokimligi zaxirasiga olish bo‘yicha hech kim ko‘rsatma bergani yo‘q. Yaqin kunlarda biz past ko‘rsatkichli, rejani bajarmagan fermerlar faoliyatini o‘rganish, xolis baho berish maqsadida ishchi guruh tuzmoqchimiz. Guruh tuzilgach, uning xulosasiga ko‘ra ish tutamiz. Tuman hokimi yoki boshqa mansabdor shaxs D.Ibodovning yerini tortib olmagan yoki bu haqida ko‘rsatma bermagan. Vaqtida yetkazib berilmagan o‘g‘itlar masalasidan esa xabarim yo‘q. Agar fermer meni shu muammodan o‘z vaqtida xabardor qilganida, albatta yordam bergan bo‘lar edim».

«Yerning yaxshi yomoni bo‘lmaydi. Hosildorlik mehnatga bog‘liq. Lekin oxirgi yillarda yerlar ishdan chiqqan. Yer unumdorligini oshirish uchun uni oziqlantirish kerak. Dehqonchasiga joiz bo‘lsa, yerni «boqish» lozim. Yerga o‘z vaqtida kerakli o‘g‘itni bersangiz, yer ham kutilgan natijani beradi. Yer xamir bo‘lsa, o‘g‘it xamirturush vazifasini o‘taydi». Bu ko‘p yillik fermer Donoboy Ibodovning fikri. U o‘z vaqtida yerga o‘g‘it bera olmadi. Oddiyroq aytganda, oziqlantirolmadi yerni... Shu sababli paxta reja bajarilmadi. Endi fermer tashvishda.

Holat yuzasidan «Agrokimyohimoya» filiali ta'minotchisi Anvar Sherboyev shunday izoh berdi: «Donoboy Ibodovning fermer xo‘jaligiga selitra o‘g‘itini bermaganimizning o‘z sabablari bor. Fermerning o‘zi o‘g‘itni olishni istamadi. Kuzda narxlar oshib ketadi, shu bois men mablag‘imga ikki hissa qilib ammafos olaman degan. Fermerlar ayyor bo‘lib ketishgan, ular selitrani olishni istashmaydi. Bu bir bahona. Men bilan og‘zaki kelishgandi. Men uning lafziga ishongandim. Mana kuni kecha ikki baravar qilib bizdagi puliga ammafos berdik. Fermerning bizda hech qanday haqqi qolmadi».

To‘g‘risi, Anvar Sherboyevning bu izohidan taajjublandik. Demak, fermer nimani istasa, «kelishib» olib ketaverar ekanda? «Menga selitra kerak emas, ammafos olaman» desa...

Ushbu holatni yoritish orqali kimnidir jabrdiyda yoki kimnidir aybdor qilib ko‘rsatish fikridan yiroqmiz. Shunchaki, arzimasdek ko‘ringan sabablar jiddiy oqibatlarga olib kelishi mumkinligi haqida yana bir bor ta'kidlamoqchimiz.

Mazkur muammo amaldagi qonun hujjatlari talablari doirasida adolatli hal etilishidan umid qilib qolamiz.

Gulchehra Sharipova