Yunusoboddagi tajriba baribir bekor qilinmadi. Tuman aholisi karantindan ko‘proq jabr ko‘rishi mumkin

Joriy yilning 22 mart kuni Kun.uz saytida «Yakuniga yetkazilmagan islohot yuki yunusobodliklarning cho‘ntagiga tushmoqda» sarlavhali maqola e'lon qilingandi. Unda butun respublika aholisi elektr energiyasi va tabiiy gaz uchun bir xil tarifda pul to‘layotgan bir paytda, Yunusobod tumani aholisi limitdan ortiqcha ishlatgan energiya resurslari uchun 20 foiz qimmat narxlarda to‘lov qilayotgani haqida so‘z yuritilgandi.

Mazkur maqoladan so‘ng O‘zbekiston Respublikasi Energetik vazirligi Yunusobod tumanida joriy qilingan bu tartibni bekor qilishga doir choralar boshlaganini ma'lum qildi.

Jumladan, Energetika vazirligining munosabatida karantin bilan bog‘liq vaziyatni, ya'ni aholining ko‘pchilik qismi o‘z vaqtini uy sharoitida o‘tkazishini hisobga olgan holda, vazirlik tomonidan Adliya vazirligi va Moliya vazirligiga ushbu tajriba bekor qilinishini so‘rab, murojaatnoma yuborilgani aytildi. 

Biroq, Kun.uz’ga kelib tushgan ma'lumotga ko‘ra, Yunusobod tumani aholisi foydalanilgan tabiiy gaz va elektr energiyasining limitdan oshgan qismi uchun belgilangan tarifga nisbatan 1,2 barobar haq to‘lash tartibi bekor qilinmagan.

Bu haqida fuqaro J.Eshboyevning prezidentga yo‘llagan murojaatiga MIBning Yunusobod tuman bo‘limi tomonidan berilgan javob xatida bayon etilgan.

Tahririyat fuqaro J.Eshboyev bilan bog‘lanib, ayni kundagi vaziyat va ularni qiynab kelayotgan muammolar bilan qiziqdi.

«Tabiiy gaz va elektr energiyasi uchun limit belgilab qo‘yilishi ko‘p qavatli uylarda yashovchi xonadonlarda bilinmasligi mumkin. Chunki aksariyat hollarda ko‘p qavatli turar joylar davlat tomonidan isitiladi. Lekin biz kabi hovlida yashovchi aholiga bu tarzda limit belgilanishi adolatsizlik hisoblanadi.

Ijtimoiy tenglik buzilmoqda, qolaversa bu kabi cheklov faqat Yunusobod tumanining o‘zi uchun belgilangani ikki hissa kamsitish bo‘lmoqda. Uy-joyimizni gaz va elektr energiyasi bilan isitamiz, tabiiyki arzimagan limit oyning o‘ninchi kuniga bormasdan tugab bo‘ladi, u yog‘iga 20 foiz oshirilgan narxlarda to‘laymiz. Bu ayniqsa karantin sabab barcha oila-a'zolarimiz uyda bo‘lgan vaqtda jiddiy sezilmoqda.

Bu masalada bir necha marta tuman hokimiga murojaat qildik. Prezident portali va boshqa idoralarga ham yozdik, lekin hech qanday natija bo‘lmadi, butun respublika uchun deb boshlangan eksperiment yakunda yunusobodliklarning boshiga balo bo‘lmoqda», deydi J.Eshboyev.

Shundan so‘ng tumanning ko‘p qavatli uylaridan birida yashovchi fuqaro bilan ham suhbatlashdik.

«Hamma ishda, o‘qishda bo‘lgan vaqtda belgilangan limitni amallab yetkazardik, lekin karantin sabab uyda o‘tirganimizdan beri belgilangan limitdan ancha-muncha chiqib ketibmiz. Ishsiz qolib, daromadlarimiz ham tortilib turgan bugungi karantin vaziyatida bir xil narsa uchun respublikaning boshqa hududlari aholisi to‘layotgan narxdan 20 foiz qimmat haq to‘lashimiz alam qiladi, albatta», deydi u.

Xo‘sh, bu qanday eksperiment edi? Nima uchun u oxiriga yetmay qoldi? Yunusobodliklarning e'tirozlari qanchalar asosli? Quyida shular haqida ikki og‘iz so‘z yuritamiz.

Vazirlar Mahkamasining 2018 yil 11 noyabrdagi «Yoqilg‘i-energetika resurslarining narx va tariflarini bosqichma-bosqich o‘zgartirish to‘g‘risida» 897-sonli qaroriga muvofiq, 2019 yilning 1 yanvaridan boshlab tajriba tariqasida Toshkent shahrining Yunusobod tumanida yangi tizim joriy etildi. Unga ko‘ra:

a) aholi iste'moli uchun elektr energiyasi bazaviy normasi oyiga bir abonentga 300 kVt.soat;

b) aholi iste'moli uchun tabiiy gazning bazaviy normasi:

• isitish mavsumi davrida yakka tartibda isitiladigan uylar va kvartiralarda yashaydigan bir abonentga oyiga 1000 kub.m;
• boshqa holatlarda bir abonentga oyiga 250 kub.m etib belgilandi.

Eksperimentning eng muhum jihati sifatida, Yunusobod tumanidagi iste'molchilar uchun limitdan ortiq ishlatilgan elektr energiyasi va tabiiy gaz uchun tarifga nisbatan 1,2 baravar oshirilgan miqdorda narxlar belgilangan.

Mazkur qaror bilan «O‘zbekneftgaz» AJ, «O‘zbekenergo» AJ, O‘zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi va Iqtisodiyot vazirligi (hozirgi Iqtisodiy taraqqiyot va kambag‘allikni qisqartirish vazirligi)ga 2019 yilning 1 iyuliga qadar elektr energiyasi va tabiiy gaz iste'moli bazaviy normalari amalda qo‘llanishini o‘rganish natijalariga ko‘ra kelgusida iste'mol bazaviy normalarini qo‘llash bo‘yicha Vazirlar Mahkamasiga aniq takliflar kiritish vazifasi yuklatildi.

Vazirlar Mahkamasining 2019 yil 30 iyuldagi 633-sonli qarori bilan Toshkent shahrining Yunusobod tumanida bir nafar abonentga aholining elektr energiyasi iste'moli bazaviy normalari joriy etilishining natijalari ijobiy deb topildi. Ushbu qarorga muvofiq, Energetika vazirligi, Moliya vazirligi, Iqtisodiyot va sanoat vazirligiga «Hududiy elektr tarmoqlari» AJ bilan birgalikda bir oy muddatda Vazirlar Mahkamasiga tabiiy gaz va elektr energiyasi iste'molining bazaviy normalarini qo‘llash mexanizmlari va miqdorlari to‘g‘risida takliflar kiritish vazifasi yuklatildi.

Tamom! Masala shu yerga kelganda to‘xtadi, boshlangan islohot chala holida tashlab qo‘yildi. Na Energetika vazirligi va na boshqa mas'ul idora bu haqida qayta esladi. Jabrini esa, guvohi bo‘lganingizdek yunusobodliklar tortmoqda. Bahor kelib, kunlar isib ketishi o‘rniga aprel oyining o‘rtasida yoqqan qor va sovuq havo energiya resurslari sarfi yanada oshishiga sabab bo‘lmoqda. Bu esa, shundoq ham qiynalib turgan oddiy xalq gardaniga yana bir og‘ir yuk bo‘lib tushmoqda. 

Tumanning ijtimoiy-iqtisodiy holati uchun javobgar bo‘lgan hokimlik, ko‘p yillar poytaxtni boshqargan, ayni paytda ushbu tuman hokimi bo‘lgan Rahmonbek Usmonov esa bu masalada sukut saqlashni lozim ko‘rmoqda.

Yuqorida so‘z yuritilgan mavzudan kelib chiqib, bugungi pandemiya sabab hamma uyida qolayotgan bir sharoitda Yunusobod tumani aholisigagina tegishli bo‘lgan bu muammoni ijobiy hal etishni kechiktirib bo‘lmaydi, deb o‘ylaymiz.

Masala yuzasidan Energetika vazirligi, Adliya vazirligi va Moliya vazirliklaridan tegishli munosabat kutib qolamiz.

Dilshod Abduqodirov