Lotin Amerikasi qanday qilib epidemiyaning yangi o‘chog‘iga aylandi?

Lotin Amerikasida eng og‘ir vaziyat Braziliyada kuzatilmoqda. Bu davlat ayni vaqtga kelib kasallanish holatlari soni bo‘yicha ikkinchi o‘ringa chiqib olgan. Rasmiy ma'lumotlarga ko‘ra, Braziliyada 350 mingga yaqin kishi Covid-19’dan zararlangan, 22 mingdan ortiq kishi koronavirus qurboniga aylangan.

Mintaqaning boshqa davlatlari, Meksika, Chili va Peruda ham virus tufayli vaziyat og‘irlashgan.

AQShda so‘nggi holatlarda kasallik tarqalishi tempi tezlashishdan to‘xtadi, Yevropada virus tarqalishi pasaymoqda, endi Lotin Amerikasi dunyoda pandemiyaning yangi o‘chog‘iga aylandi.

«Biz Janubiy Amerikaning ko‘plab mamlakatlarida kasallanishlar soni ortayotganini kuzatyapmiz», dedi bu haqda e'lon qilgan JSSTning sog‘liqni saqlash sohasidagi favqulodda vaziyatlar dasturi rahbari Maykl Rayan.

Qit'ada Covid-19’dan zararlanish bilan bog‘liq ilk holat 26 fevral kuni Braziliyada qayd etilgandi. Tadqiqotchilarning qayd etishicha esa, Braziliya va Janubiy Amerikaning yana bir necha davlatida yanvardayoq koronavirus bo‘lgan.

O‘tgan vaqt davomida virus qit'aning barcha davlatlariga yoyildi. Braziliya, Peru va Meksikada jami yarim milliondan ortiq kishi virusga chalindi, 30 mingdan ortiq kishi halok bo‘ldi.

Bu uch davlat natijasi AQShnikidan kamroq. Ammo Lotin Amerikasida aholi keng miqyosda test qilinmayapti va kasallanganlarning haqiqiy soni rasmiy statistikadagidan ko‘proq bo‘lishi mumkin.

Mintaqaning aholisi eng ko‘p bo‘lgan mamlakatlari - Meksika va Braziliyada - eng ko‘p o‘limlar qayd etilgan, mos ravishda 7 ming va 22 mingdan ortiq.

Ayrim ekspertlarning hisoblashicha, bu mamlakatlarda Covid-19 qurbonlari statistikasida raqamlar aslidagidan kamroq, chunki virus qayd etilmasdan vafot etganlar ham ko‘p.

Peru - kasallanishlar soni bo‘yicha jahon reytingida 12-o‘rinda joylashgan, bu mamlakatda shu vaqtgacha 115 mingdan ortiq kishida virus aniqlandi. Bu Xitoy va Kanadagidan ko‘proq, Eron va Hindistondagi bilan qariyb teng. Chilida ham har kuni minglab kishida virus aniqlanmoqda va hozirga kelib virusdan zararlanish holatlari soni 65 mingdan oshdi. Pandemiya boshlanganidan buyon bu davlatda 700ga yaqin kishi vafot etdi.

Ekvadorda aholi soniga nisbatan o‘lim holatlari ko‘pligi bo‘yicha eng yuqori ko‘rsatkich qayd etilmoqda, bu davlatda har ming aholidan 17 kishi koronavirus tufayli vafot etgan (36 mingdan ortiq holat va 3 mingdan ortiq o‘lim). Ekvadorda kunlik kasallanish holatlari soni kamaymoqda, ammo boshqa davlatlarda yangi kasallar soni tezlik bilan o‘smoqda.

Hali cho‘qqidan o‘tilmadi
AQSh va Yevropaning ko‘plab davlatlaridan farqli ravishda, Lotin Amerikasi mamlakatlarida har kuni yangi kasallanish holatlari soni va o‘lim holatlari soni o‘sib bormoqda.

Braziliya, Meksika va Perudagi kunlik o‘lim holatlari soni Yevropadagi Britaniya, Italiya va Fransiyadagiga teng bo‘lmoqda, lekin Lotin Amerikasida raqamlar oshmoqda, boshqa davlatlarda pasaymoqda.

Braziliya, Meksika va Peruda Covid-19 dan o‘lim holatlari soni so‘nggi ikki hafta ichida qariyb ikki barobar ko‘paydi, Britaniya esa bu ko‘rsatkichga ikki oyda yetgandi, Fransiyada - to‘rt oy, Italiyada esa besh oyda o‘limlar soni hozirgi holatga kelgan.

AQShda ikki oyda qurbonlar soni ikki barobarga oshgan.

Ekspertlarning fikricha, Lotin Amerikasining ayrim davlatlari bir necha haftadan so‘ng ko‘tarilish nuqtasidan o‘tadi.

Peru poytaxti Limadagi shifoxonalarda intensiv terapiya palatalarida xonalarning 80 foizi band bo‘lgan. Chili poytaxti Santyagoda esa 90 foiz joylar band.

Kunlik kasallanish soni ortib borar ekan, ko‘pchilikni ushbu mamlakatlardagi sog‘liqni saqlash tizimlari bunga qanchalik tayyor ekani borasida tashvishlar chulg‘ab olmoqda, o‘tgan oylarda Ekvadorda tibbiyot tizimi epidemiyaga tayyor emasligi ko‘rinib qolgandi.

Peruda koronavirusga qarshi kurash bo‘yicha hukumat komissiyasi rahbari Pilar Massetti shunday dedi: «Biz yaxshi tayyorlanmaganmiz. Bu kutilmagan urush».

Mamlakatlar virus tarqalishiga qarshi qanday kurashishmoqda?

Meksika va Braziliyada karantin choralari boshqa Lotin Amerikasining boshqa davlatlaridagidan yumshoqroq.

Bu davlatlarda ham tavsiyalar berilgan, ammo qat'iy cheklovlar o‘rnatilmagan.

Braziliya prezidenti Jair Bolsonaru bir necha marta koronavirus katta xavf emasligini aytgandi.

Harvard universiteti xodimi, jahon sog‘liqni saqlash masalalari bo‘yicha mutaxassis Marsha Kastro Braziliyaning epidemiyaga munosabati idealdagidan ancha yiroqligi, bu mamlakatda yagona muvofiqlashtiruvchi pozitsiya mavjud emasligini tanqid qildi.

Mintaqaning boshqa davlatlarida, masalan Argentinada qat'iy karantin joriy etilgan.

Kastroning so‘zlariga, shuning evaziga Argentina va Urugvay virus tarqalishini nazoratga olgan mintaqadagi kam sonli davlatlardan bo‘ldi.

Shu bilan birgalikda, Peru birinchilardan bo‘lib qat'iy karantin joriy etgan bo‘lsada, yangi kasallanish holatlari va o‘lim holatlari soni o‘sishi davom etmoqda.

Chilida kasallanish holatlari soni keskin o‘sishi tufayli hukumat Santyagoda majburiy karantin joriy qildi. Bunga javoban mamlakatda norozilik namoyishlari ham bo‘lib o‘tdi.

Chili Lotin Amerikasida aholi jon boshiga ko‘p test o‘tkazish bo‘yicha eng yaxshi natijaga ega davlatdir - har ming kishiga 21 test to‘g‘ri kelmoqda.

Ammo mintaqaning boshqa davlatlarida bu ko‘rsatkich juda past.

Meksikada har ming kishiga 1,2 test to‘g‘ri keladi, taqqoslash uchun, AQShda bu ko‘rsatkich 36 testga teng.

Braziliyada ham kam test qilingan. San-Paulu universiteti tadqiqotlariga ko‘ra, kasallanish holatlarining haqiqiy soni rasmiy statistikadagidan 15 baravar ko‘proq bo‘lishi mumkin.

Kasallanish holatlari soni o‘sib borayotganiga qaramasdan Braziliya prezidenti Bolsonaru chegaralarni ochmoqchi, ammo Lotin Amerikasining boshqa davlatlari Braziliyadagi vaziyat qo‘shni hududlarga salbiy ta'sir ko‘rsatishidan tashvishga tushishmoqda.