Abdulla Azizov - O‘zbekistonda yana 5 yil xizmat qilishi, kadrlar tayyorlashdagi xatoliklar va odamlarga qaysi vaksinani tavsiya qilishi haqida

Xo‘sh, sog‘liqni saqlash tizimiga raqamlashtirishni olib kirishi aytilgan Azizov o‘tgan 11 oy davomida qanday natijalarga erishdi? Tibbiyotimizda nimani o‘zgartira oldi?

Bugungi o‘zbek jamiyatida chetda o‘qib, ishlab kelgan kadrlarga ko‘proq ishonilmoqda. Ular bu ishonchni oqlay olyaptimi?

O‘zining aytishicha, Daniyada oyiga 30 ming dollarlab pul topgan kishini O‘zbekistonda bugun nima ushlab turibdi?

Shavkat Mirziyoyev Abdulla Azizovga «intervyu berayotganingni ko‘rdim, ko‘zingda nur qolmabdi», deganda nimani nazarda tutgandi?

Kun.uz shu kabi savollar yuzasidan O‘zbekiston sog‘liqni saqlash vaziri o‘rinbosari Abdulla Azizov bilan intervyu uyushtirdi.

Intervyu avvalroq e'lon qilinib, ilk qismi matnlashtirilgan holda taqdim etilgan edi. Quyida suhbatning ikkinchi qismi matni juz'iy qisqartirishlar bilan e'lon qilinmoqda.

— Siz sog‘liqni saqlash tizimida ikkita vazir bilan ishladingiz. Ayting-chi, qaysi vazir bilan ishlash siz uchun osonroq?

— Juda nozik savollar beryapsiz. Menga ikkala vazir bilan ishlash birdek.

—  O‘zingiz Shodmonov demoqchidek bo‘lyapsiz, menimcha.

— Menda o‘z fikrimni qattiq turib himoya qilish odati bor. Fikrlarimni ikki vazirga ham aytib, himoya qila olaman. Lekin qo‘llab-quvvatlashga kelsak, meni eng ko‘p qo‘llaydigan inson – prezident.

— Qayerda farmatsevtika rivojlangan ekan, o‘sha joyda tibbiyot kuchsiz, degan gap bor. Darhaqiqat, bizda bu soha juda rivojlangan, qandaydir xaos hukm surmoqda. Nahotki shu tarmoqni tartibga solishning imkoni yo‘q bo‘lsa?

— Farmatsevtika sohasi boshqa davlatlarda ham rivojlangan soha hisoblanadi. Inson hayoti hamma uchun ham eng aziz bo‘lgan ne'mat. Shuning uchun ham sog‘ligi uchun har qanday qimmat dorini olishga tayyor turishadi va ba'zi holatlarda kompaniyalar bundan foydalanishadi.

Farmatsevtika – og‘riqli sohamiz. Oddiy misol, onamga ikkita vrach tekshirmasdan ham 10tadan dori yozib bergan va shundan keyin toblari qochib qoldi. Bu muammo hammada kuzatiladi. Ayrim shifokorlarimiz firmalar bilan kelishib qo‘yishadi: qaysi dorini yozib berishini. Daniyada o‘g‘lim shamollaganda vrach unga penitsillin yozib berganda onam hayron bo‘ldilar haliyam shu dori vositasi qo‘llanishini eshitib. Bizda esa eng kuchli antibiotikni yozishadi, bu noto‘g‘ri. Chunki keyingi safar undan ham kuchlirog‘ini olishga to‘g‘ri keladi.

Albatta, bu masalada qo‘l qovushtirib o‘tirish niyatimiz yo‘q. Dorilar ro‘yxati asosida mobil ilova yaratilyapti. Unga dori nomini kiritish orqali narxlari, analogi haqida ma'lumot oladi. Bu juda qulay ilova bo‘ladi xalqimiz uchun.

— Shaxsan sizning tashabbusingiz bilan sog‘liqni saqlash vazirligi yangi binoga ko‘chib o‘tdi. Ayting-chi, yangi binoga o‘tish uchun qancha mablag‘ ketdi?

— Yangi binoga ko‘chish uchun hech qanday mablag‘ ketmadi, chunki bino 2019 yilda ta'mirlangan ekan. Biz uchun bino muhim emas, yangi binolar bo‘lgani yaxshi, lekin avval bazani to‘g‘rilashimiz kerak. Aholi salomatligini, ularning uzoq umr ko‘rishlarini ta'minlash birinchi vazifamiz. Shunga urg‘u berishimiz kerak.

Masalan, Kuba – tibbiyoti kuchli davlat. U yerda shifokorlar bilimi eksport qilinadi. Ular katta-katta binolar qurmagan, lekin bu tizimning bazasini kuchli qilgan. Hozir bizda shifokorlarning oyligini birdaniga 5 ming dollar qilib, tibbiyotda sifatni oshirib bo‘lmaydi. Chunki ularda bilim darajasi o‘sha-o‘shaligicha qoladi. Pulni bilimi kuchlilarga berish, qolganlar esa unga qarab intilishlari kerak.

Daniyada yaxshi maoshga erishish uchun 15 yil harakat qilganman, moliyaviy jihatdan ko‘ra, o‘z ishimni sevishim ustun kelgan. Tinimsiz harakatlar, izlanish yaxshi maoshga olib boradi.

— Intervyu davomida menda shunday xulosa uyg‘onyaptiki, Abdulla Azizov joylardagi tibbiyot tizimi muammolarni yaxshi bilmaydigandek.

— Har doim hududda yurish bilan muammo hal qilinmaydi. Ko‘p viloyatlarda bo‘ldim, muammolarning aksariyati bir xil. Rahbar borganda, albatta, va'da beriladi “qilamiz, bajaramiz”, degan. Lekin bu bilan ish bitmaydi, u ketgandan keyin qayerga murojaat qilish kerak, qanday mutaxassis kerakligi jumboqligicha qoladi. Rahbarning vazifasi eshituvchi bo‘lish emas, bajaruvchi bo‘lishi kerak. Muammoni hal qilish uchun faqat hududga borib kelishning o‘zi yetarli emas, oddiy odam ham biladi bu muammo borligini.

Uni eshitishdan osoni yo‘q, muammoni tizimli yechish, mablag‘ topishni o‘ylash kerak avval.

— Bugun O‘zbekistonda shunday tendensiya mavjudki, ko‘p sohalar chet eldan kelgan kadrlar bilan rivojlanmoqda. Ayting-chi, bizda kadrlar tayyorlashdagi asosiy xatoliklar nimada yoki qayerda?

— Muammolarning ildizi maktabdan boshlanadi. Maktablarda ahvol og‘ir, ayniqsa, hududlarda. Maktabda bolaning bilimini mustahkamlamay turib keyingi bosqichlarga o‘tib bo‘lmaydi.

Chetdan kelayotgan kadrning bitta eng yaxshi tomoni – u chetga ketish uchun izlangan va bunga erishgan. Xorijga ketishga erishishning ham o‘zi bo‘lmaydi, hech kim kutib turmaydi uni. O‘zim ham juda ko‘p kompaniyalarda ishlash uchun boshqalardan yaxshiroq kadr ekanligimni isbotlashga ko‘p marta to‘g‘ri kelgan.

Bizdayam yaxshi kadrlar bor, ularni ishga olishmaydi, o‘zlarini ko‘rsatishga yo‘l berishmaydi. Xususiy kompaniyalarning ustunligi – ular kuchli kadr uchun kurashishadi.

Texnika ham, binolar ham hech narsani hal qilmaydi – inson resursi hamma narsani hal qiladi. Kadrda ishonch bo‘lishi kerak, yaxshi natija ko‘rsatsa, yaxshi imkoniyatlarga ega bo‘lishi haqida.

— Sog‘liqni saqlash masalalariga bag‘ishlangan yig‘ilishlardan birida prezident sizga qarata: “Abdulla, O‘zbekistonga kelganingda ko‘zingda nur ko‘rardim, oxirgi intervyu berganingda ko‘rdim – ko‘zingda nur qolmabdi. Bizdagi byurokratiya har qanday odamning ko‘zidagi nurni qochiradi”, degan fikrni aytdi. Aynan qaysi holatlardagi byurokratiya sizning ko‘zingizdagi nurni qochirdi?

— Prezident hammasini biladi. Bizda prezidentning aytgan gaplarini har kim turlicha tushunishi va talqin qilishi eng katta muammolardan biri.

— Yaponiyada o‘qidingiz, Daniyada nufuzli korxonalarda ishlab, oyiga 30 ming dollargacha pul topgansiz. Hozir esa O‘zbekistonning byurokratiya rivojlangan tibbiyot tizimida, bor sharoitlarga ko‘nib, nisbatan ancha kam oylikka ishlayapsiz. Ayting-chi, sizni bu yerda nima ushlab turibdi?

— Oilada qizim dadamni ko‘rmayapman, deb ba'zida yig‘laydi.

Daniyada ishlaganimda oilam bilan har yili 2 marta chet elda dam olib kelardik. Yevropada paytim shuningdek, haftaning payshanba kunigacha ishlardim, juma kuni uydan turib, ishni yuritardim. Bolalarim doim men bilan bo‘lardi.

Bizda shanba, yakshanba kunlar doim plyaj, kino, teatr, o‘rmonga borish, har xil o‘yinlar o‘ynash bilan o‘tardi. Hozir ularning bittasi ham qolmagan. Chunki men har doim ishdan kech kelaman. Bolalarimni faqat ertalab ko‘raman.

Bir narsa aniq: reforma hech qachon oson o‘tmagan. Hozir bizda ish hajmi judayam ko‘p. Men bilmayman meni nima ushlab turganini...

Mantiqiy o‘ylasak, hisob-kitob qilsak, Azizov bu yerga kelishi kerakmasdi. Azizov Daniyada bo‘lishi kerak edi.

Shunday qiyin sharoitda meni bu yerlarda ushlab turgan narsa balki yuragimdir.

—Shavkat Mirziyoyev sizni o‘zining eng yaxshi ko‘rgan kadrlaridan biri, deya bir necha bor e'tirof etgan. Nima deb o‘ylaysiz, qaysi xislatlaringiz prezidentga ma'qul kelgan bo‘lishi mumkin?

— Prezidentga to‘g‘riso‘zligim ma'qul kelgan bo‘lsa kerak. Chunki o‘ylaganlarimni to‘g‘ri aytadigan odamman. Menga mansab emas, natija muhimroq. Shuning uchun g‘oyalarimni yashirib o‘tirmayman va bu jihat ham prezidentga yoqqan bo‘lishi mumkin.

— Yaqindagina koronavirusga qarshi emlandingiz. Xo‘sh, qaysi vaksinani oldingiz va odamlarga nimani tavsiya qilasiz?

— Yashirmayman, “Sputnik” vaksinasini oldim. Ikkita dozani olganimda ham bir necha kun holsizlandim. Surishtirsam, vaksina olgandan keyin shunday vaziyat kuzatilarkan. Ayrim xodimlarimizda tana harorati ko‘tarilishi ham kuzatildi. Xitoy vaksinasini qabul qilganlarda esa bunday holat kuzatilmadi.

— Abdulla Azizov orzu qilgan tibbiyot tizimi qanday bo‘lishi kerak?

— Men orzu qilgan tibbiyot tizimida xalqimiz shifo istab, chetga chiqib ketishi kerak emas. Men O‘zbekistonning O‘rta Osiyo tibbiyot markazi bo‘lishiga ishonaman. To‘g‘ri, Qozog‘iston bizdan bu borada ancha ilgarilab ketdi, lekin bizning tibbiyot sohasida yaxshi mutaxassislarimiz bor. Hozir bizga Tojikiston, Qirg‘iziston, Afg‘oniston, Qozog‘istondan kelib davolanishyapti bemorlar. Yana xorijiy investorlarni jalb qilish harakatidamiz. Ularning davolash standartlari, protokollari joriy qilinadi va xodimlarimiz malaka oshirishadi. Lekin bunga birdaniga erishib bo‘lmaydi. Masalan, Turkiya 15 yilda o‘tgan. Balki 8 yillarda erisharmiz bunga.

— Shaxsiy orzularingiz haqida gapira olasizmi?

— Shaxsiy orzularim masalasida hech kimga aytmagan gaplarni aytaman. Men O‘zbekistonga yana 5 yil xizmat qilmoqchiman – prezidentimizning keyingi muddatlarida ham. Chunki men o‘zimni shu komanda a'zosi sifatida bilaman. Shu orada jamiyat uchun nimadir qilishim mumkinligini bilaman.

— Siz Shavkat Mirziyoyev ushbu saylovlarda ham nomzodini qo‘yishi va qayta saylanishiga ishonasizmi?

— Ishonaman, prezidentning qilgan ishlari butun dunyoda e'tirof etilyapti.

Undan keyin esa vaqtimni farzandlarim uchun ajratmoqchiman. Bu O‘zbekistonda yoki Daniyada ham bo‘lishi mumkin, niyatim farzandlarim yanada o‘sishi uchun ularni kuchli va qiyin muhitga tashlashim kerak. Shunda tez rivojlanishadi. Hozirda meni O‘zbekistondagi ta'lim tizimi qoniqtirmaydi. Ular uchun ta'limni o‘zim uyda yaratganman.

Yoshlarimiz uyg‘onishini, ulardagi o‘ziga bo‘lgan ishonchni yo‘qotmasliklarini xohlardim. Ota-onalar ham uyg‘onishi kerak buning uchun. Farzand uchun kiritilgan investitsiya eng yaxshi va eng to‘g‘ri investitsiya bo‘la oladi.

Intervyuni to‘liq holda yuqoridagi video orqali tomosha qilishingiz mumkin.

Ilyos Safarov va Gulmira Toshniyozova suhbatlashdi.
Tasvirchi va montaj ustasi – Nuriddin Nursaidov.