«Loyihaga qarab yig‘layapman»: Keles yo‘lidagi 3 kilometrlik xato. Grand Road Tashkent loyihasi shaharsozlar tanqidiga uchradi

Toshkent shahrining Olmazor tumanida Keles yo‘li ko‘chasini rekonstruksiya qilish boshlandi. Grand Road Tashkent korxonasi tomonidan 103,6 mlrd so‘m evaziga amalga oshiriladigan loyiha shaharsozlik bo‘yicha blogerlarning keskin tanqidiga sabab bo‘lmoqda.

Loyihaga ko‘ra, ko‘chaning 3,1 km qismida yo‘l qatorlari soni 4 tadan, joyiga qarab 6 tadan 11 tagacha ko‘paytiriladi, avtobuslar uchun alohida qator ajratiladi, piyodalar va velosipedlar uchun yo‘laklar yaratish nazarda tutilgan. Loyiha texnik direktori Komil To‘laganov shu yerda istiqomat qiluvchi mahalla ahli bilan maslahatlashib, 11 ta svetofor bilan tartibga solinuvchi chorrahalar loyihalanayotganini aytib o‘tgan.

Toshkent shahridagi markaziy ko‘chalarni loyihalashda ishtirok etgan shaharsozlik bo‘yicha ekspert Arkadiy Gershman Keles yo‘li ko‘chasining ushbu loyihasini keskin tanqid ostiga oldi va kamchiliklarini ko‘rsatib berdi.

«Toshkent shahri yo‘llariga oid navbatdagi loyihaga qarab yig‘layapman — loyihadan loyihaga o‘sha-o‘sha xatolar takrorlanmoqda. Biz normal (yaxshi emas, normal) yo‘l qilish uchun juda ko‘p majlislarni sarfladik, o‘ylaganlarimizning katta qismi amalga ham oshdi, lekin bu odatga aylanmadi», — deb yozgan Gershman o‘z Telegram-kanalida va Keles yo‘li ko‘chasi loyihasi bilan bog‘liq asosiy xatolarni sanab o‘tgan:

1. Avtobuslar uchun ajratilgan qatorlar burilish tasmasiga borib taqalmoqda — avtobuslar chorrahalarda mashinalar oqimiga qo‘shilishga majbur bo‘ladi. Yo‘l chetidagi parkovka va yon-atrofdagi hovlilarga mashina qo‘yish muammosini ham unutmaslik kerak. Umuman, belgilar va yo‘lga A harfini chizib qo‘yish bilan vaziyat o‘nglanmaydi — bu haqda avvalroq ham aytgan edim.

2. Ko‘cha kuygan yerga aylanadi, chunki ko‘cha bo‘ylab ekilgan dov-daraxtlar o‘rniga asfalt-betondan iborat sirt qilishmoqchi. Dekorativ butalar Toshkent iqlimi uchun hayotiy zaruriyat bo‘lgan soyani bermaydi. Taqdim etilayotgan suratlarda piyodalar va velosipedchilar uchun ajratilgan joy yanada kulgili — soya bo‘lmasa esi joyida bo‘lgan odam bu yo‘llardan yurmaydi. Boz ustiga, kelgusida ham bu yerga daraxt ekib bo‘lmaydi, chunki kommunikatsiyalar trotuar ostiga ko‘chiriladi, ularning muhofaza zonasi esa daraxt ekishga izn bermaydi. Ariqlarga ham yuklama ortadi, chunki qor-yomg‘ir suvi asfalt va betonga singishga ko‘nikmagan;

3. Barcha joyda cho‘zilgan stop-liniyalar joylashtirilgan, bu tufayli svetoforning har bir bir fazasini uzaytirish kerak: axir mashinalar uzoqroq masofa bosib o‘tishi kerak-ku? Alaloqibat mutlaq barcha o‘zining yashil chirog‘ini uzoqroq kuta boshlaydi — bu esa o‘tkazish qobiliyati pasayishiga olib keladi. Yo‘lda xavfsizlik orolchalari borligi, ular orqali o‘tish joyi barpo etib, stop-liniyani sal surish mumkinligini hech kim o‘ylab ko‘rmagan.

4. Yangi qatorlar ular mutlaqo kerak bo‘lmagan joyda paydo bo‘lib qolgan. Loyihachilarning asosiy maqsadi — qurilish budjetini shishirish bo‘lsa kerak. Shunchaki mulohaza qiling: ko‘cha bo‘ylab bir fazaga 3 ta qator, boshqasiga 2 ta qator ketsa, svetofordan so‘ng ham 5 ta qator qilish kerakmi? Albatta yo‘q, chunki o‘sha onda faqat 3 ta qatorga trafik bo‘ladi. Bu shunday misollarning faqat bittasi.

Bu yana mashinalar uchun yo‘lni kengaytirishning qandaydir zamonaviy narsa sifatida taqdim etilishi. Avtobus va piyodalar uchun ustuvorlik tilga olinishi — shunchaki bir matal.

Tezyurar avtobus uchun yo‘lakni yo‘lning o‘rtasiga olib, daraxtlar ekib, ko‘chani qulay va xavfsiz qilish ham mumkin edi. Lekin Toshkent hokimiyati bunga tayyor emasligi ravshan.

Urbanist Iskandar Soliyev ushbu loyihani «Keles yo‘lidagi 3 kilometrlik xato», deb atagan.

«O‘zbekistonda odamlar qadrlanmaydi. Yo‘llarida esa yiliga 2 mingdan ziyod odam nobud bo‘ladi. Yo‘llarni qurishda faqat yangi qator va piyodalar yo‘lagidagi beton va asfaltlarda maydonni ko‘paytirib, pul qilish ko‘zlanayotgandek. Boshqacha narsa emas. Loyiha qilgan loyihasidan, yo‘lni qurayotgan olgan ishidan pul qilsa bo‘ldi, yo‘llarda odamlar o‘lib ketavermaydimi?!» — deb yozgan Iskandar Soliyev.

Keles yo‘lini qurishda ilgari nisbatan tor bo‘lgan yo‘lni 11 qatorlik tezlik trassasiga aylantirishlari umuman tushunarsiz bir topishmoq ekanligini aytgan urbanist asosiy xatolarni sanagan:

• Avtobus yo‘laklari renderda ko‘rsatilgani bilan, bugungacha qilingan o‘sha xatolari bilan ko‘chiriladi;
• Yo‘lning kengayishi esa shundog‘am kam bo‘lgan o‘simliklarni qirish va ba’zi binolarning hududidan qirqilsa ham kerak, chunki ko‘cha tor;
• Yo‘llar kengaytirilgani bilan 3 km o‘tib, yana toraygani bilan nima foyda? Tirbandlik yechilmaydi. Bu degani — hududda yanada ko‘proq mashinalar turadi va atrof-muhitni yanada ifloslantiradi;
• Yana o‘sha o‘xshamagan piyodalar yo‘lagiga qo‘shilgan, bir ko‘rinib bir yo‘qoladigan veloyo‘lak «copy-paste» qilinadi.

Qayd etib o‘tish kerak, loyihachi tashkilot Grand Road Tashkent 2018 yilning 20 noyabrida Toshkent shahrining Uchtepa tumanida tashkil etilgan. Asosiy faoliyat turi — yo‘llar va shosselar qurish. Ta’sischilari — «Toshkent shahar hokimligi «Munitsipal aktivlarni boshqarish markazi» DUK (37,9 foiz), Turkiyada 2018 yil 18 oktyabrda tashkil etilgan Grandway İnşaat Yatırım Anonim Şirketi korxonasi (62,1 foiz).

Grand Road Tashkent Durable Group holdingiga kiradi. Holding shuningdek, Durable Beton, Allegro Develop Project, City Net IT Engineering va Sonstant Chemicals korxonalarini birlashtiradi.