Qizamiq va gripp nega ko‘payyapti? – kasallik belgilari va himoyalanish usullari haqida

– Qizamiq ko‘paygani haqida xabarlar tarqalyapti, bu xabarlar qanchalik asosli?

– Qizamiq mavsumiy kasallik bo‘lib, ushbu kasallik asosan kuz-qish mavsumlarida ro‘yxatga olinadi. Bugungi kunda qo‘shni davlatlarda qizamiq kasalligi ko‘paymoqda va chetga borib kelayotgan qizamiqqa qarshi emlanmagan aholi, bolalar orasida qizamiq bilan kasallanish ro‘yxatga olinyapti.

– Qanday himoyalash mumkin?

– Qizamiqdan himoyalanishning yagona usuli – emlash. Milliy emlash kalendari asosida har bir ota-ona yashash manzilidagi poliklinikaga murojaat etib, farzandini 1 yoshda va 6 yoshda qizamiqqa qarshi emlatishi kerak. Kasallik belgilari paydo bo‘lishi bilan shifokorga yoki tez yordamga murojaat etish lozim. Bemorni alohidalash zarur. Shifokor tavsiyasi asosida kerakli davolash olib boriladi.

– Qizamiq asosan qaysi yosh guruhlarida uchraydi, belgilari qanday namoyon bo‘ladi?

– Qizamiq har xil sabablarga (vaqtincha ko‘chib ketgan, tibbiy cheklov berilgan, emlashdan bosh tortgan) ko‘ra emlanmagan aholi va bolalarda uchraydi. Qizamiq havo-tomchi yo‘li orqali yuqadigan o‘tkir yuqumli kasallik bo‘lib, tana haroratining ko‘tarilishi, yuqori nafas yo‘llari yallig‘lanishi, kon’yunktivit, terida o‘ziga xos bosqichma-bosqich dog‘li toshmalar toshishi bilan kechadi.

– Gripp qanday kasallik va u qanday yo‘llar bilan yuqadi?

– Gripp bu – o‘tkir yuqumli kasallik bo‘lib, zararlash va og‘ir intoksikatsiya bilan kechadi. Gripp asosan havo-tomchi mexanizmi bilan tarqaladigan kasallik. U sog‘lom kishilarga kasallik havo-tomchi yo‘li bilan o‘tadi. Kasallik atrofdagi sog‘lom odamlarga asosan havo-tomchi yo‘li bilan bemor aksirganda, yo‘talganda, gaplashganda tez yuqadi. Havoda saqlanib turgan gripp virusi sog‘lom odamni tezroq xastalaydi.

– Joriy mavsum yurtimizda grippning tarqalish ko‘rsatkichi qanday?

– Ko‘pincha odamlar katta shaharlarda grippga duch kelishadi. Hozirgi vaqtda gripp bo‘yicha joriy epidemik vaziyat saqlanib qolmoqda. 2023 2024-yillardagi epidemiya mavsumida gripp va o‘tkir respirator infeksiyalar bo‘yicha mavsumga xos holat kuzatilmoqda.

– Kimlar xavf guruhiga kiradi?

– Gripp bilan kasallanish aholining har xil yoshlari orasida taqsimlanishiga kelsak, asosan yosh bolalar kasallanadi, faqat shuni aytib o‘tish kerakki, A virusining yangi turi keltirib chiqargan epidemiyada bolalar va katta yoshdagilar kasallanadi, ammo kasallanish darajasi farqi kamroq bo‘lishi mumkin.

Ko‘pincha quyidagi aholi guruhlari zarar ko‘radi:

• homilador ayollar;
• 6 oydan oshgan bolalar va nafas olish tizimi hamda yurak-qon tomir tizimining ayrim surunkali kasalliklari bo‘lgan kattalar;
• 60 yoshdan oshgan shaxslar;
• 6 oydan 59 oygacha bo‘lgan bolalar;
• tibbiyot xodimlari;
• mehribonlik uylari, qariyalar va nogironlar uchun “Saxovat” internat uylari, “Muruvvat” nogiron va nogiron bolalar internat uylari, bolalar maydonchalari, bolalar uylarida, shuningdek, bolalar uchun ixtisoslashtirilgan ta’lim muassasalarida (maktab, maktab-internatlar) yashovchi shaxslar; jismoniy yoki aqliy rivojlanishida nuqsoni bo‘lganlar.

– Gripp xastaligi kattalarda qanday belgilar bilan namoyon bo‘ladi?

– Gripp nafas yo‘llarining yallig‘lanishi bilan boshlanib, keyinchalik bemorda tana harorati 38-40 darajaga ko‘tarilishi, bosh va tomoq og‘rishi, burun bitishi, burundan suyuqlik ajralishi, yo‘tal, mushaklarda og‘riq, holsizlik, ishtahaning buzilishi, ba’zi hollarda qusish holatlari kuzatiladi.

– Aksar bemorlar bu kasallikni ko‘pincha oyoqda o‘tkazib yuboradi. Bu qanchalik to‘g‘ri?

– Kasallikning dastlabki belgilari paydo bo‘lganda, ko‘p bemorlar tibbiy yordamga murojaat qilmaydi. Bunday bemorlarda, ayniqsa, yurak-qon tomir tizimidan ko‘pincha asoratlar mavjud. Kasallik yanada og‘irlashadi. Bemorlar uzoqroq muddat davolanishiga to‘g‘ri keladi.