O‘zbekistonda yangi shakldagi ijro hokimiyati qanaqa bo‘ladi?

Farmonga ko‘ra, 2023 yil 1 yanvardan boshlab Vazirlar Mahkamasining tarkibi 21 ta vazirlikdan iborat bo‘ladi.

Quyida bu vazirliklar va ularning tizimiga yangi kiradigan agentlik, qo‘mita va inspeksiyalar sanab o‘tamiz. Shu bilan birga, hukumat tarkibi faqat shulardan iborat emas – qayta tashkil etilmayotgan tuzilmalar ro‘yxatga kiritilmagan.

Maktabgacha va maktab ta’limi vazirligi (MMTV)

Xalq ta’limi vazirligi negizida tashkil etiladi.

• Maktabgacha ta’lim vazirligi negizida MMTV huzuridagi Maktabgacha ta’lim agentligi tashkil etiladi.
• Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Prezident ta’lim muassasalari agentligi negizida MMTV huzuridagi Ixtisoslashtirilgan ta’lim muassasalari agentligi tashkil etiladi.

Vazirlar Mahkamasi huzuridagi ikkita organ – Xorijiy tillarni o‘rganishni ommalashtirish agentligi hamda Ta’lim sifatini nazorat qilish inspeksiyasi tugatilib, ularning funksiyalari qisman MMTVga o‘tkaziladi.

Oliy ta’lim, fan va innovatsiyalar vazirligi (OTFIV)

Oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi negizida tashkil etiladi.

• Innovatsion rivojlanish vazirligi negizida OTFIV huzuridagi Innovatsion rivojlanish agentligi tashkil etiladi.
• Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Davlat test markazi negizida OTFIV huzuridagi Bilim va malakalarni baholash agentligi tashkil etiladi.
• Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Oliy attestatsiya komissiyasi OTFIV huzuriga o‘tkaziladi.

Vazirlar Mahkamasi huzuridagi ikkita organ – Xorijiy tillarni o‘rganishni ommalashtirish agentligi hamda Ta’lim sifatini nazorat qilish inspeksiyasi tugatilib, ularning funksiyalari qisman OTFIVga o‘tkaziladi.

Iqtisodiyot va moliya vazirligi (IMV)

Iqtisodiy taraqqiyot va kambag‘allikni qisqartirish hamda Moliya vazirliklari negizida tashkil etiladi.

• Davlat soliq qo‘mitasi va Davlat bojxona qo‘mitasining nomlaridan “davlat” so‘zi chiqarib tashlanib, ikkala qo‘mita IMV huzuriga o‘tkaziladi.
• DSQ huzuridagi Kadastr agentligi IMV huzuriga o‘tkaziladi.
• Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Davlat zaxiralarini boshqarish qo‘mitasi IMV huzuriga o‘tkaziladi.

Moliya vazirligi G‘aznachiligi negizida IMV huzuridagi G‘aznachilik xizmati qo‘mitasi tashkil etiladi.

Moliya vazirligi huzuridagi ikkita agentlik – Sug‘urta bozorini rivojlantirish agentligi hamda Davlat-xususiy sheriklikni rivojlantirish agentligi tugatilib, funksiyalari IMVga o‘tkaziladi.

Kambag‘allikni qisqartirish va bandlik vazirligi (KQBV)

Uchta vazirlik – Iqtisodiy taraqqiyot va kambag‘allikni qisqartirish vazirligi, Bandlik va mehnat munosabatlari vazirligi, Mahalla va nuroniylarni qo‘llab-quvvatlash vazirligi negizida tashkil etiladi.

• Iqtisodiy taraqqiyot va kambag‘allikni qisqartirish vazirligi huzuridagi Mahallabay ishlash va tadbirkorlikni rivojlantirish agentligi KQBV huzuriga o‘tkaziladi.
• Oila va xotin-qizlar davlat qo‘mitasi nomidan “davlat” so‘zi chiqarib tashlanib, KQBV huzuriga o‘tkaziladi.

Tibbiy-ijtimoiy xizmatlarni rivojlantirish agentligi tugatilib, funksiyalari KQBVga o‘tkaziladi.

Investitsiyalar, sanoat va savdo vazirligi (ISSV)

Investitsiyalar va tashqi savdo vazirligining negizida tashkil etiladi.

• Sog‘liqni saqlash vazirligi huzuridagi Farmatsevtika tarmog‘ini rivojlantirish agentligi ISSV huzuriga o‘tkaziladi. (Agentlikning dori-darmon va tibbiy buyumlarni ro‘yxatdan o‘tkazish funksiyalari SSVda qoladi).

Investitsiyalar va tashqi savdo vazirligi huzuridagi ikkita organ – Xalqaro hamkorlik va rivojlanish agentligi hamda Investitsiya loyihalarini ishlab chiqish markazi tugatilib, funksiyalari ISSVga o‘tkaziladi.

Shuningdek, Alkogol va tamaki bozorini tartibga solish hamda vinochilikni rivojlantirish agentligi tugatilib, uning sanoatni rivojlantirish bilan bog‘liq funksiyalari ISSVga beriladi.

Qishloq xo‘jaligi vazirligi (QXV)

Quyidagilar QXV huzuriga o‘tkaziladi:

• O‘simliklar karantini va himoyasi agentligi;
• Ipakchilik va jun sanoatini rivojlantirish qo‘mitasi;
• Veterinariya va chorvachilikni rivojlantirish davlat qo‘mitasi (nomidan “davlat” so‘zi chiqarib tashlanadi);
• Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Agrosanoat majmui ustidan nazorat inspeksiyasi.

QXV huzuridagi Bog‘dorchilik va issiqxona xo‘jaligini rivojlantirish agentligining nomi QXV huzuridagi Qishloq xo‘jaligida xizmatlar ko‘rsatish agentligi deb o‘zgartiriladi.

Shuningdek, Alkogol va tamaki bozorini tartibga solish hamda vinochilikni rivojlantirish agentligi tugatilib, uning qishloq xo‘jaligi bilan bog‘liq funksiyalari QXVga beriladi.

Veterinariya va chorvachilikni rivojlantirish davlat qo‘mitasi huzuridagi “O‘zbekchorvanasl” agentligi tugatiladi, uning funksiyalari qo‘mitaga o‘tkaziladi.

Suv xo‘jaligi vazirligi (SXV)

• Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Suv xo‘jaligi obektlari xavfsizligini nazorat qilish davlat inspeksiyasi SXV huzuriga o‘tkaziladi.
• SXV huzuridagi Suv xo‘jaligida kapital qurilish loyihalarini amalga oshirish agentligi tugatilib, funksiyalari vazirlikka o‘tkaziladi.

Energetika vazirligi

Vazirlik huzuridagi ikkita inspeksiya birlashtiriladi: Elektr energetikada nazorat inspeksiyasi hamda Neft mahsulotlari va gazdan foydalanishni nazorat qilish inspeksiyasi negizida Energetika vazirligi huzuridagi Elektr energiyasi, neft mahsulotlari va gazdan foydalanishni nazorat qilish inspeksiyasi tashkil etiladi.

Tog‘-kon va geologiya vazirligi (TGV)

Geologiya va mineral resurslar davlat qo‘mitasi negizida tashkil etiladi.

Ikkita organ birlashtiriladi: Sanoat xavfsizligi davlat qo‘mitasi hamda Geologiya va mineral resurslar davlat qo‘mitasi huzuridagi Kon-geologiya faoliyatini nazorat qilish inspeksiyasi negizida TGV huzuridagi Tog‘-kon, geologiya va sanoat xavfsizligini nazorat qilish inspeksiyasi tashkil etiladi.

Qurilish va uy-joy kommunal xo‘jaligi vazirligi (QUXV)

Qurilish vazirligi va Uy-joy kommunal xizmat ko‘rsatish vazirligi negizida tashkil etiladi.

Uchta organ birlashtirilmoqda: Uy-joy kommunal xizmat ko‘rsatish vazirligi huzuridagi Ko‘p xonadonli uy-joy fondidan foydalanishni nazorat qilish inspeksiyasi hamda Ichimlik suvidan foydalanishni nazorat qilish inspeksiyasi, shuningdek, Qurilish vazirligi huzuridagi Qurilish sohasida nazorat inspeksiyasi negizida QUXV huzuridagi Qurilish va uy-joy kommunal xo‘jaligi sohasida nazorat inspeksiyasi tashkil etiladi.

Tabiat resurslari vazirligi (TRV)

Ekologiya va atrof-muhitni muhofaza qilish davlat qo‘mitasi negizida tashkil etiladi.

• O‘rmon xo‘jaligi davlat qo‘mitasi negizida TRV huzuridagi O‘rmon xo‘jaligi agentligi tashkil etiladi.
• Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Gidrometeorologiya xizmati markazi negizida TRV huzuridagi Gidrometeorologiya xizmati agentligi tashkil etiladi (qisqacha – “O‘zgidromet”).

Raqamli texnologiyalar vazirligi (RTV)

Axborot texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi negizida tashkil etiladi.

• Axborotlashtirish va telekommunikatsiyalar sohasida nazorat bo‘yicha davlat inspeksiyasi (“O‘zkomnazorat”) RTV huzuriga o‘tkaziladi.
• Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Kosmik tadqiqotlar va texnologiyalar agentligi RTV huzuriga o‘tkaziladi.

Madaniyat va turizm vazirligi (MTV)

Turizm va madaniy meros vazirligi hamda Madaniyat vazirligi negizida tashkil etiladi.

• Kinematografiya agentligi MTV huzuriga o‘tkaziladi.
• Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Millatlararo munosabatlar va xorijiy mamlakatlar bilan do‘stlik aloqalari qo‘mitasi MTV huzuriga o‘tkaziladi.

Shuningdek, Turizm va madaniy meros vazirligi huzuridagi Madaniy meros agentligi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Madaniyat va san’atni rivojlantirish jamg‘armasi huzuriga o‘tkaziladi.

Yoshlar siyosati va sport vazirligi (YoSSV)

Sportni rivojlantirish vazirligi negizida tashkil etiladi.

• Yoshlar ishlari agentligi YoSSV huzuriga o‘tkaziladi.

Adliya vazirligi

• Vazirlar Mahkamasi huzuridagi Davlat personallashtirish markazining negizida Adliya vazirligi huzuridagi Personallashtirish agentligi tashkil etiladi.
• “O‘zarxiv” agentligi ham Adliya vazirligi huzuriga o‘tkaziladi.

Mudofaa vazirligi

• Mudofaa sanoati davlat qo‘mitasining nomi Mudofaa sanoati agentligi deb o‘zgartirilib, Mudofaa vazirligi huzuriga o‘tkaziladi.

Sog‘liqni saqlash vazirligi (SSV)

• SSV huzuridagi Innovatsion sog‘liqni saqlash milliy palatasi tugatilib, funksiyalari SSVga o‘tkaziladi.
• SSV huzuridagi Farmatsevtika tarmog‘ini rivojlantirish agentligi Investitsiyalar, sanoat va savdo vazirligi huzuriga o‘tkaziladi, agentlikning dori-darmon va tibbiy buyumlarni ro‘yxatdan o‘tkazish funksiyalari SSVda qoladi.

Yuqorida keltirib o‘tilgan 17 ta vazirlikdan tashqari, hukumat tarkibida quyidagi 4 ta vazirlik ham bo‘ladi, ularning tarkibiga yangi organ qo‘shilishi yoki ajratilishi kutilmayapti:

• Transport vazirligi
• Ichki ishlar vazirligi
• Tashqi ishlar vazirligi
• Favqulodda vaziyatlar vazirligi

Raqobatni rivojlantirish va iste’molchilar huquqlarini himoya qilish qo‘mitasi

Monopoliyaga qarshi kurashish qo‘mitasi (hukumatdan mustaqil) negizida tashkil etiladi.

• Qo‘mita huzuridagi Iste’molchilar huquqlarini himoya qilish agentligi tugatilib, funksiyalari qo‘mitaga o‘tkaziladi.

Statistika agentligi

Davlat statistika qo‘mitasi hukumat tarkibidan chiqarilib, Prezident huzuridagi Statistika agentligi sifatida qayta tashkil etiladi.

“Ma’muriy islohotlarning birinchi bosqichi”

Prezident farmonida yuqoridagi o‘zgarishlar “Yangi O‘zbekiston ma’muriy islohotlarining birinchi bosqichi” deb atalgan. Unga ko‘ra:

• Barcha vazirliklarning shtatlari 30 foizgacha qisqartiriladi.
• Mustaqil faoliyat yurituvchi respublika ijro etuvchi hokimiyat organlari 61 tadan 28 tagacha, shu jumladan vazirliklar soni 25 tadan 21 tagacha tushiriladi;
• Vazirlar Mahkamasining ijro etuvchi tuzilmasida amaldagi 269 ta shtatdan 120 tasi qoladi. Ijtimoiy-iqtisodiy sohalar bo‘yicha kotibiyatlar, departamentlar va bo‘limlar, shuningdek, Madaniy merosni himoya qilish inspeksiyasi, Harbiylashtirilgan tuzilmalar faoliyatini moliyaviy va moddiy-texnik ta’minlash bo‘limi, Mahalla va nuroniylarni qo‘llab-quvvatlash masalalari bo‘limdan iborat Vazirlar Mahkamasi apparati tugatilmoqda. Uning o‘rniga hukumat rahbari faoliyatini huquqiy, tashkiliy-texnik, axborot-tahliliy va protokol jihatdan ta’minlaydigan Bosh vazir kotibiyati tashkil etiladi.
• Bosh vazir o‘rinbosarlari soni 8 tadan 4 taga tushiriladi. Bosh vazirning birinchi o‘rinbosari lavozimi bekor qilindi. Bosh vazir o‘rinbosarlari bir vaqtning o‘zida vazir lavozimini egallashiga barham beriladi.
• Vazirlarning vakolatlari kengaytiriladi, mas’uliyati oshiriladi. Vazirlarning buyruq va qarorlari ham E-qaror tizimi orqali qabul qilinadi va ochiqlanadi (hozir bu tizim faqat hokimlar va mahalliy kegnashlarning qarorlari bilan cheklanib qolgan)
• Vazirlik va idoralarning funksiyalari qayta ko‘rib chiqilib, bir-birini takrorlaydiganlari qisqartiriladi; bunda, xususiy sektorga o‘tkazilayotgan davlat funksiyalari kamida 3 barobarga ko‘paytiriladi.
• Boshqaruv apparatini saqlash xarajatlarini kamaytirish maqsadida “onlayn qabul”, “virtual tashrif” kabi ish uslublari kengaytiriladi; energiya sarfi qisqartiriladi.

Shuningdek, mahalliy hokimliklar 2023 yil 1 aprelgacha isloh qilinadi. Ayrim respublika ijro organlari hududiy bo‘linmalari hokimliklar tuzilmasiga o‘tkaziladi. Ayrim respublika ijro organlarining Toshkent shahridagi tuman bo‘linmalari ularning vazifa va funksiyalarini Toshkent shahri boshqarmalariga o‘tkazgan holda tugatiladi.