Марказий Осиё давлатлари 2026 йил учун сувни тақсимлади

2026 йилда Ўзбекистон Амударёдан 22 млрд куб метр, Сирдарёдан 3,3 млрд куб метр сув олади. Марказий Осиё давлатлараро сув хўжалиги мувофиқлаштирувчи комиссияси 2025 йил 13 ноябрда Ашхободда бўлиб ўтган 91-йиғилиши якунларини эълон қилди (.pdf).

Комиссия йиғилишида мамлакатлар 2025-2026 йилларда бўлажак вегетациялараро даврда сувдан қандай фойдаланишни келишиб олди.

Амударё бўйича 2025 йил октябрдан 2026 йил октябргача сув олишнинг умумий лимити қарийб 55,4 млрд куб метр миқдорида белгиланган. Шундан 15,9 млрд куб метри совуқ давр - октябрдан апрелгача бўлган даврга тўғри келади.

Тожикистонга йилига 9,8 млрд куб метр, Туркманистон ва Ўзбекистонга 22 млрд куб метрдан ажратилган. Оқимнинг катта қисми - 44 млрд куб метр - дарёнинг қуйи оқимини таъминлайдиган Туркманистондаги Керки гидропостига ўтиши керак.

Орол денгизи ва Амударё делтаси учун сув ҳажми алоҳида белгиланган - 4,2 млрд куб метр, уларнинг ярми қиш ва эрта баҳорда етказиб берилади. Дошҳовуз вилояти, Хоразм вилояти ва Қорақалпоғистон ирригация тизимларига санитария-экологик рухсатномалар яна 800 миллион куб метрни ташкил этади. Бу сув танқислиги шароитида яшаётган Оролбўйи аҳолиси ва сув омборлари экотизимларини сақлаб қолиш учун муҳимдир.

Сирдарё бўйича вегетация даврида сув олишнинг умумий лимити 4,219 млрд куб метрни ташкил этади. Қозоғистон «Дўстлик» канали орқали 460 миллион куб метр, Қирғизистон - 47 миллион, Тожикистон - 365 миллион куб метр сув олади, асосий улуш Ўзбекистонга тегишли - 3,347 миллиард куб метр.

Ушбу кўрсаткичлар кутилаётган оқимни, сув омборларидаги захираларни ва дарё ўзанида экологик оқимни сақлаб қолиш заруратини ҳисобга олган.

Сув омборлари нима бўлади?

Комиссия энг йирик сув омборларининг иш режимларини ҳам тасдиқлади. Прогнозларга кўра, Тожикистоннинг «Нурек» сув омбори тахминан 10,5 миллиард куб метр сув билан вегетация оралиғига киради ва уни тахминан 9,7 миллиард куб метр билан якунлайди.

Ўзбекистон ва Туркманистон чегарасидаги «Туямўйин» сув омбори мавсумни тахминан 4,5 миллиард куб метр захира билан бошлайди ва баҳорга келиб ҳажмни 3,4 миллиард куб метргача камайтиради. Иккала гидроузел ҳам Туркманистон ва Ўзбекистонда суғоришни таъминлаш ва Амударё ўзанида оқимни сақлаб қолиш учун сувни аста-секин қуйи оқимга узатади.

Сирдарё бўйича Қирғизистоннинг «Тўхтағул», Ўзбекистоннинг «Андижон» ва «Чорвоқ» сув омборларидаги умумий сув захиралари вегетация даври бошида тахминан 10,6 млрд куб метрни ташкил этади, бу меъёрдан бироз паст.

Тожикистоннинг «Баҳри Тожик» ва Қозоғистоннинг «Чордара» сув омборларида тахминан 2,6 ва 1,65 млрд куб метр сув бўлиши кутилмоқда.

Сирдарё ҳавзасидаги сув омборларида қиш бошида жами 14,9 млрд куб метрга яқин сув бўлади - бу ўртача йиллик даражанинг тахминан 90 фоизидир.

Комиссиянинг навбатдаги 92-йиғилиши Душанбе шаҳрида бўлиб ўтади. У ерда мамлакатлар 2025-2026 йиллардаги вегетация даврида сув омборлари фаолияти ва лимитлардан фойдаланиш натижаларини сарҳисоб қилади ва тобора кучайиб бораётган иқлим муаммолари шароитида минтақанинг сув хавфсизлигини таъминлаш учун қандай ҳаракат қилиш кераклигини ҳал этади.