24 апрел куни нафақат Европа, балки дунёнинг энг қудратли давлатларидан бири бўлган Франция президентлигига сайловнинг якуний тури бўлиб ўтди. Унда амалдаги президент Эммануэл Макрон 58,54 фоиз овоз тўплаб, рақиби Марин Ле Пенни ортда қолдирди. Шу тарзда 44 ёшли Макрон кейинги 5 йилда ҳам давлат бошқарувида қолади.
Болалик
Франция шимолидаги Амен шаҳрида, 1977 йилнинг 21 декабрида неврология бўйича профессор Жан-Мишел Макрон оиласида туғилган Эммануэл болалигидан қобилиятли эканини намоён қилади. У 5 ёшидан бошлаб асосан бувиси қарамоғида қолади ва қатор фанларни чуқур ўзлаштиради. Айниқса, ҳисоб-китоб ва нутққа усталиги учун улғайгунича “Киндер сюрприз” лақабини олади.
Унинг болалиги ва ўсмирлиги ҳам хотини билан боғлиқ. 15 ёшли Эммануэл ўзининг француз тили ўқитувчиси, 39 ёшдаги уч фарзанди бор Брижитт Тронёни ёқтириб қолади. Бу воқеа ошкор бўлганидан сўнг мактабда катта можаро кўтарилади. Брижиттнинг оиласи бор, тўнғич фарзанди Эммануэлдан 2 ёш катта, қизи эса унинг синфдоши эди. Олдинроққа кетиб айтиш мумкинки, синфдоши ва ўгай қизи Макрон администрациясида нуфузли лавозимни эгаллаган.
Бу муҳаббат тарихидан воқиф бўлган Макроннинг ота-онаси уни ўқиш баҳонасида пойтахт Парижга жўнатиб юборишади. Ўсмир болакай кетар чоғида ўз ўқитувчисига шундай дейди: “Мени кут. Мен албатта қайтаман ва сенга уйланаман”. У ўз ваъдасини бажаргани энди барчага маълум. 2007 йилда 30 ёшли Эммануэл 54 ёшли севгилиси Брижжитга расман уйланади ва орадан 10 йил ўтиб, Брижжит Макрон Франциянинг биринчи хонимига айланади.
Сиёсий қадамлар
Парижда университетни аъло баҳоларга якунлаган Макрон 1999-2001 йилларда йигирманчи асрнинг етакчи файласуфларидан бири Пол Рикёрга ёрдамчи бўлиб ишлайди. Бу давр унинг сиёсий онги ва ажойиб нутқи янада ривожланишида катта рол ўйнайди.
2004-2008 йиллар оралиғида Макрон Иқтисодиёт вазирлигида инспектор бўлиб ишлайди. Rothschild & Cie Banque молиявий тузилмасида ишлаган пайтларда қобилияти туфайли “Моливий Моцарт” лақабини олади.
У ёшлигидан ўз сиёсий қарашларига эга эди. Президент Француа Олланднинг иши орқага кетиб, мавқейи туша бошлаганда Макрон ўзининг “Олға” партиясига асос солади ва етакчилик қилади. 2017 йилга келиб Франция президентлигига номзодини қўйган пайтда у сиёсатнинг ҳақиқий оғир вазнлилари билан курашади ва 66 фоиздан ортиқ овоз тўплаб енгиб чиқади. Бу пайтда у эндигина 39 ёшда эди ва мамлакатнинг энг ёш президенти сифатида тарихга киради.
Президентликдаги можаролар
Эммануэл Макрон президентликка келгандан бошлаб мамлакат бошқарувида қатор ўзгаришларни амалга ошира бошлайди. Хусусан, кучишлатар тизимларда ислоҳотлар ўтказади, терроризмга қарши кураш бўйича Миллий марказ фаолиятига асос солади. Бу табиийки, дарҳол Ислом оламида сергакликни чақиради. Лекин Макронга бошоғриқ бўлган ҳақиқий можаролар кўпчилик кутганидек диний радикализм ёки тийиқсиз миграция туфайли эмас, иқтисодий ва сиёсий қусурлар туфайли юзага келади.
Президентлигининг учинчи куниёқ нуфузли “Le Figaro” нашри Макронни сайловолди ваъдаларини бажармасликда айблайди. Бунга унинг янги ҳукумат таркибини тасдиқлаши сабаб бўлганди.
2018 йилда эса қатор иқтисодий муаммолар ортидан мамлакат бўйлаб тартибсизликлар бошланиб кетади. “Сариқ жилетлилар ҳаракати” номини олган бу норозиликлар шу даражада кенг тарқаладики, президент ижтимоий ва иқтисодий жиҳатдан фавқулодда ҳолат юзага келганини тан олишга мажбур бўлди.
Аввалига солиқлар ортидан нефт маҳсулотлари нархининг ошишидан норозилик билдирган сариқ жилетлилар аста-секин ўз сўровларини ошириб борадилар ва ҳатто президент истеъфосини ҳам талаб қила бошлашади. Президентлик сайловларида Макронга рақиблик қилган сиёсатчилар ҳаракат иштирокчиларини қўллаб-қувватлаши норозиликларни баттар авж олдиради. Шундай кунларнинг бирида Макрон маъмуриятининг нуфузли вакили бўлган Александр Беналланинг намойишчилардан бирини уриши оловга сепилган мойдек бўлди ва президентнинг рейтинги кескин тушиб кетди. Шунга қарамай Макрон совуққонлик билан вазиятни изга сола билади.
Халқаро вазн
Макрон анаъанавий иттифоқчилар билан дўстона муносабатларни сақлаб қолгани ва ривожлантиргани билан халқаро эътирофга сазовор бўлган. “Форбс” журнали уни дунёнинг энг таъсир доираси юқори одамлар рейтингида 12-ўринга лойиқ кўрган. Таққослаш учун, олдинги президент Олланд 26-ўринни эгаллаганди.
2019 йилда “Financial Times” нашри Макронни “10 йиллик қиёфасини яратган 50 инсон” қаторига киритган.
Макроннинг халқаро сиёсатдаги ўрни сўнгги икки ойда яна кескин ортиб кетди. Франция тарихан дунё бўйлаб изоляцияга тушиб қолган СССР билан дўстона алоқалар ўрнатгани билан ҳам тилга тушган. Бу алоқалар кейинчалик Россия билан ҳам давом этганди.
Россия-Украина можаросида Владимир Путин билан энг кўп мулоқот қилган давлат раҳбари ҳам айнан Эммануэл Макрон бўлди. Кўпчилик унинг бу ҳаракатини қоралади, босқинчига ён босиш, дея баҳолади. Аммо дунё афкор оммаси Франция президентининг бу ҳаракатлари тинчлик йўлида эканини тан олди, унинг ўзи ҳам ҳар қандай вазиятда сиёсий диалогни сақлаб қолиш керак, деган фикрида собит тура олди.
Макрон ҳақида қизиқарли фактлар:
- Дунёнинг гигант қидирув тизими бўлган “Гугл”да кирилл алифбосида Эммануэл Макрон деб ёзсангиз, дастлаб “Эммануэл Макрон жена” деган қидирув-тавсияси чиқади. “Гугл”нинг маълумот бериши бежиз эмас. Макронга оид қизиқарли фактлар биринчи навбатда рафиқасига бориб тақалаверади. Бугунги кунда Эммануэл ва Брижжитнинг биргаликдаги фарзандлари йўқ. Лекин Брижжитнинг биринчи оиласидан бўлган уч фарзанди бор ва уларнинг ҳаммаси Макрондан катта. Макрон ўзи учун оила деб билган Брижжитнинг 7 нафар набираси бор ва болалар Макронни ота деб аташади;
- Макрон нутқ санъатини кўпчиликдан, жумладан опера қўшиқчиси Жан-Филипп Лафондан ўрганган;
- Макрон ўзини ром қилмоқчи бўлган қизни судга берган ва бу ҳаракатини оиласига садоқати билан изоҳлаган.
Аброр Зоҳидов тайёрлади.
