Эрон бойитилган уран ишлаб чиқариш ҳажмини оширди

Эрон бойитилган уран ишлаб чиқариш суръатини яна ошириб, ойига тўққиз килограмм даражасига етди, деб хабар берди Атом энергияси бўйича халқаро агентлик (АЭХА) 26 декабр, сешанба куни. Reuters маълумотларига кўра, Ислом Республикасида 60 фоизгача бойитилган уран мавжуд бўлиб, унинг асосида учта атом бомбаси яратиш учун бойитиш даражаси 90 фоизга етказилиши мумкин.

Ўз навбатида, Теҳрон мақсади - атом бомбаси яратиш экани ҳақидаги даъволарни рад этади. 

Эронда АЭХА инспекторларининг аккредитацияси бекор қилинди 

2023 йил 16 сентябрда Эрон АЭХАга мамлакатдаги бир нечта агентлик инспекторларининг аккредитациясини бекор қилаётгани ҳақида хабар берди. Ташкилот раҳбари Рафаэл Гроссининг сўзларига кўра, Эрондаги АЭХА инспекторларининг тахминан учдан бир қисми ишдан четлаштирилган. 

18 сентябр куни Германия, Буюк Британия, Франция ва АҚШ Эронни ўз қарорини «зудлик билан бекор қилишга» чақирди. Тўрт давлатнинг қўшма баёнотида айтилишича, АЭХАда ҳалигача «декларация қилинмаган ядровий материаллар ва Эронда олиб борилган фаолият бўйича жиддий ва ҳал этилмаган саволлар» бор, Ислом Республикаси уларга «тўрт йилдан бери жавоб бермаяпти».

Эроннинг ҚКҲР бўйича мажбуриятларини бузиши 

2015 йилда Эрон АҚШ, Россия, Хитой, Буюк Британия, Германия ва Францияни ўз ичига олган «олтилик гуруҳи» билан Қўшма кенг қамровли ҳаракатлар режаси (ҚКҲР)ни тузди. Режа Эроннинг ядровий дастурини чеклаш эвазига унга нисбатан иқтисодий санкцияларни босқичма-босқич олиб ташлашни назарда тутган эди. 

ҚКҲР Эронга уранни атиги 3,67 фоизгача бойитишга рухсат беради. Атом энергиясидан ҳарбий фойдаланиш учун уранни бойитиш чегараси 90 фоизни ташкил этади. 

2018 йилда Доналд Трамп АҚШ президенти бўлганида Вашингтон келишувдан чиқиши ва Эронга нисбатан чеклов чоралари қайта тикланишини эълон қилган эди. Теҳрон, ўз навбатида, келишувни бажаришдан бош торта бошлади. Бошқа нарсалар қаторида, Эрон томони уранни юқори даражага бойитиш, уран металлини ишлаб чиқариш, тезроқ ишлайдиган центрифугаларни жорий этиш ва келишувда тасдиқланганидан сезиларли даражада кўпроқ уран захирасини тўплашни бошлади. 

2021 йил апрелида Венада бошланган ҚКҲРни қайта тиклаш бўйича музокаралар Ғарб билан қатъий сиёсат тарафдори бўлган Иброҳим Раисий Эрон президенти этиб сайланганидан кейин тўхтаб қолди. 

АҚШнинг амалдаги президенти Жо Байден маълум шартлар остида ядровий келишувга қайтишга тайёрлигини маълум қилди.